Mối quan hệ giữa khởi nghĩa Hùng Lĩnh với phong trào yêu nước chống thực dân Pháp ở miền Tây Thanh Hóa và vùng sông Đà - Tây Bắc cuối thế kỷ XIX

Bài viết nghiên cứu mối quan hệ giữa khởi nghĩa Hùng Lĩnh với phong trào yêu nước chống thực dân Pháp ở miền Tây Thanh Hóa và vùng sông Đà - Tây Bắc cuối thế kỷ 19. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối quan hệ giữa khởi nghĩa Hùng Lĩnh với phong trào yêu nước chống thực dân Pháp ở miền Tây Thanh Hóa và vùng sông Đà - Tây Bắc cuối thế kỷ XIXTạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(8) - 2013 MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA KHÔÛI NGHÓA HUØNG LÓNH VÔÙI PHONG TRAØO YEÂU NÖÔÙC CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP ÔÛ MIEÀN TAÂY THANH HOÙA VAØ VUØNG SOÂNG ÑAØ – TAÂY BAÉC CUOÁI THEÁ KÆ XIX Vuõ Quyù Thu Tröôøng Ñaïi hoïc Hoàng Ñöùc (Thanh Hoùa) TOÙM TAÉT Khôûi nghóa Huøng Lónh laø moät trong nhöõng cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu cuûa phong traøoCaàn Vöông choáng thöïc daân Phaùp cuoái theá kæ XIX ôû Vieät Nam. Phaùt khôûi naêm 1887 taïiHuøng Lónh (Vónh Loäc), cuoäc khôûi nghóa phaùt trieån leân mieàn Taây tænh Thanh Hoùa. Tieáp ñoù,khôûi nghóa Huøng Lónh ñaõ phoái hôïp chieán ñaáu vôùi caùc nghóa quaân vuøng soâng Ñaø, Taây Baéccuûa Nguyeãn Quang Bích. Nhöõng naêm thaùng cuoái cuøng cuûa nghóa quaân Huøng Lónh ñaõ môûroäng lieân heä vôùi nghóa quaân cuûa Ñoác Ngöõ (Phuù Thoï), Haø Vaên Mao, Caàm Baù Thöôùc (ThanhHoùa) laøm neân chieán thaéng Möôøng Kæ thaùng 5 naêm 1892. Töø khoùa: khôûi nghóa Huøng Lónh, lieân heä, Toáng Duy Taân * Toáng Duy Taân (1837-1892), ñoã cöû 1. Veà moái quan heä giöõa Toáng Duy Taânnhaân khoa Canh Ngoï (1870), ñoã tieán só (Thanh Hoùa) vôùi Nguyeãn Quang Bíchkhoa AÁt Hôïi (1875), ñöôïc phong Haøn laâm (Phuù Thoï)vieän bieân tu, giöõ chöùc Thöøa bieän taïi Boä Theo nhaø söû hoïc Leâ Vaên Lan thì, caùcHình. Naêm 1876, oâng laøm phuùc khaûo phong traøo Toáng Duy Taân, Phan Ñìnhtröôøng thi Nam Ñònh, sau ñoù giöõ chöùc tri Phuøng, Nguyeãn Thieän Thuaät tröïc tieáp hayphuû Vónh Töôøng (nay thuoäc tænh Vónh giaùn tieáp ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa cuoäc khôûiPhuùc). Naêm 44 tuoåi Toáng Duy Taân giöõ nghóa Tieân Ñoäng, Nguyeãn Quang Bích ñaõchöùc ñoác hoïc tænh Thanh, roài ñöôïc boå cöû Nguyeãn Thieän Thuaät, Toáng Duy Taân môûnhieäm Chaùnh söù sôn phoøng Thanh Hoùa. theâm caên cöù taïi Höng Yeân, Thanh Hoùa.Toå chöùc khaùng chieán maø oâng laäp ra naêm Saùch Khôûi nghóa Tieân Ñoäng ghi: ‚Khi1885 (thöôøng goïi laø khôûi nghóa Huøng ñoù, cuï Hoaøng raát ñaëc bieät quan taâm ñeánLónh) ñaõ phaùt trieån töø qui moâ xaõ leân tænh vuøng Thanh ” Ngheä, cho laø ñaát pheân daäu(khôûi ñaàu taïi Boàng Trung, Ñoâng Bieän, cuûa moïi thôøi ñaïi, neân ñaõ“ khuyeân ToángVónh Loäc, Thanh Hoùa) sau ñoù phaùt trieån Tieân sinh trôû veà gaây döïng löïc löôïng laâu daøi.leân mieàn Taây tænh Thanh Hoùa, roài lieân keát Toáng Duy Taân nghe theo vaø sau naøy oângveà hai phía Nam Baéc vôùi khôûi nghóa cuûa trôû thaønh moät thuû lónh xuaát saéc vuøng ñaátPhan Ñình Phuøng vaø vuøng soâng Ñaø, Taây Thanh Hoùa vaø vaãn thöôøng coù sôïi daây lieânBaéc do Nguyeãn Quang Bích laõnh ñaïo. laïc maät thieát vôùi cuï Hoaøng‛. 59Journal of Thu Dau Mot university, No1(8) – 2013 AÛnh höôûng cuûa Nguyeãn Quang Bích ñoái ñaõ keùo tôùi taäp trung taïi nôi ñòch haønh hìnhvôùi Toáng Duy Taân coøn ñöôïc theå hieän, khi ñeå vónh bieät Toáng Duy Taân. Khi saép bònghe tin cuï maát, Toáng Duy Taân ñaõ coù baøi cheùm, oâng höôùng veà phía nhaân daân löuthô khoùc thaät laø thaûm thieát: luyeán vónh bieät, roài ñoïc caâu ñoái cho con chaùu Möôøi naêm Taây Baéc cöïc muoân vaøn, ghi laïi lôøi taâm huyeát cuoái cuøng cuûa mình: Tröông hoå phong löu noåi tieáng khoan. Nhi kim thuûy lieãu tieàn sinh traùi, Moät truï choáng trôøi danh voïng lôùn, Töï coå do truyeàn baát töû danh. Boán beà raäy ñaát tieáng quaân ran. Taïm dòch Nghe teân luõ giaëc ñaø laïnh gaùy. (Ñeán nay môùi traû xong nôï kieáp tröôùc. Thaáy maët ai ngöôøi chaúng vöõng gan. Töø xöa truyeàn caùi teân khoâng cheát). Tin döõ khieán doøng thô ñaãm leä, Kinh chaâu töôûng nhôù ñöùc oâng haøn. Töông truyeàn tröôùc khi nhaém maét(1890), caùc quaàn thaàn ñeán thaêm vieáng raátñoâng, cuï ñeà cöû Toáng Duy Taân seõ laø ngöôøiñaûm nhieäm vò trí thay mình chæ ñaïo toaønboä Baéc Kì vaø Ñeà Kieàu chæ huy maët traänsoâng Thao ” Ñaø. Toáng Duy Taân ñaõ laøm troøntraùch nhieäm nhö moät ngöôøi anh huøng löøngdanh vaø khoâng hoå theïn khi gaëp laïi cuï nôichín suoái. Trong thöïc teá, Toáng Duy Taân ñaõ trôû Nôi töôûng nieäm tieán só Toáng Duy Taân ôûthaønh moät trong thuû lónh xuaát saéc cuûa ...