Mối quan hệ giữa tín ngưỡng cúng việc lề và Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa ở đảo Lý Sơn

Bài viết với các nội dung: đôi nét về tín ngưỡng cúng việc lề ở đảo Lý Sơn; lễ khao lề thế lính hoàng Sa và mối quan hệ với tín ngưỡng cúng việc lề.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối quan hệ giữa tín ngưỡng cúng việc lề và Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa ở đảo Lý SơnMèI QUAN HÖ GI÷A TÝN NG¦ìNG Cóng viÖc lÒ Vµ LÔ KHAO LÒ THÕ LÝNH HOµNG SA ë §¶O Lý S¥N D−¬ng Ngäc Vò TriÒu(*)C óng viÖc lÒ lµ mét h×nh thøc tÝn ng−ìng d©n gian cña c− d©n venbiÓn duyªn h¶i miÒn Trung nãi chung 1. §«i nÐt vÒ tÝn ng−ìng Cóng viÖc lÒ ë ®¶o Lý S¬n Trong nh÷ng cuéc di d©n tõ B¾c vµo Nam thÕ kû XV-XVI, c¸c l−u d©n ViÖtvµ Qu¶ng Ng·i nãi riªng. Riªng t¹i ®¶o ®· mang theo nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãaLý S¬n, h×nh thøc tÝn ng−ìng nµy h×nh truyÒn thèng cña lµng quª cò ®ång b»ngthµnh vµ g¾n chÆt víi ®êi sèng v¨n hãa B¾c bé. T¹i vïng ®Êt míi, bªn c¹nh viÖctinh thÇn cña céng ®ång c− d©n n¬i ®©y, khai hoang vì hãa ®Êt ®ai, hä ®· tiÕnnã ra ®êi vµ ph¸t triÓn song hµnh víi hµnh lËp lµng, lËp chî, x©y dùng ®×nhqu¸ tr×nh khai ph¸ biÓn ®¶o cña ng−êi lµng ®Ó cã chç sinh ho¹t tinh thÇn. MÆcViÖt. TÝn ng−ìng Cóng viÖc lÒ mang dï ®· ®Þnh c− t¹i vïng ®Êt míi nh−ngtÝnh ®Æc thï cña v¨n hãa vïng biÓn ®¶o hä vÉn gi÷ g×n nh÷ng phong tôc tËpt¹i Lý S¬n. B¶n th©n Cóng viÖc lÒ qu¸n cò, trong lßng mçi ng−êi lu«nkh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi cña tÝn h−íng vÒ quª h−¬ng ë phÝa B¾c b»ngng−ìng d©n gian mµ cßn cã mèi quan hÖ c¸ch lÊy tªn lµng, x· cña quª h−¬ng còchÆt chÏ víi lÔ héi d©n gian: LÔ khao lÒ ®Æt cho lµng, x· t¹i chç ë míi.(*)Tõ ®ã,thÕ lÝnh Hoµng Sa, mét nghi lÔ truyÒn hä vµ c¸c thÕ hÖ con ch¸u sau nµythèng ®· tån t¹i hµng tr¨m n¨m nay th−êng tæ chøc sinh ho¹t v¨n hãa theotrªn ®¶o. TÝn ng−ìng Cóng viÖc lÒ vµ LÔ dßng hä, gia ®×nh. Hµng n¨m con ch¸ukhao lÒ thÕ lÝnh Hoµng Sa lµ nh÷ng sum häp víi nhau vµo mét ngµy nhÊtbiÓu hiÖn cña ®¹o lý uèng n−íc nhí ®Þnh, tæ chøc cóng tÕ víi môc ®Ých t−ëngnguån, lßng t«n kÝnh vµ t−ëng nhí ®Õn nhí «ng bµ tæ tiªn, nh÷ng vÞ “tiÒn hiÒntæ tiªn, nh÷ng ng−êi cã c«ng víi dßng khai khÈn, hËu hiÒn khai c¬”... Tronghä, víi ®Êt n−íc. Tr¶i qua dßng ch¶y cña c¸c lÇn tÕ lÔ ®ã, tïy theo quy −íc cñathêi gian, th¨ng trÇm cña lÞch sö, Cóng mçi dßng hä sÏ cã ngµy cóng, thøc cóngviÖc lÒ vµ LÔ khao lÒ thÕ lÝnh Hoµng Sa kh¸c nhau ®Ó nhËn diÖn con ch¸u cña®· trë thµnh nÐt v¨n hãa tiªu biÓu trongt©m thøc cña c− d©n vïng biÓn ®¶o cho®Õn ngµy nay. (*) Tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Tp. Hå ChÝ Minh.40 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 5.2013dßng hä m×nh, tr¸nh l−u l¹c trªn b−íc lËp nghiÖp trªn ®¶o. M·i ®Õn sau nµy®−êng khÈn hoang. khi d©n c− trªn ®¶o sinh s«i n¶y në trë nªn ®«ng ®óc, c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa vµ DÇn dÇn liªn tôc thµnh lÖ, cø ®Õn lµng x· h×nh thµnh, hä míi xin t¸ch rangµy lµ tæ chøc cóng tÕ vµ gäi lµ tôc khái ®Êt liÒn ®Ó x©y dùng ®¬n vÞ hµnhCóng viÖc lÒ. Tôc Cóng viÖc lÒ b¾t ®Çu chÝnh riªng biÖt cho ®Õn ngµy nay. Tuyh×nh thµnh vµ duy tr× trong nh÷ng sinh nhiªn, dï ®· t¸ch khái quª h−¬ng còho¹t v¨n hãa d©n gian cña ng−êi ViÖt nh−ng mèi quan hÖ vÒ huyÕt thèngt¹i vïng ven biÓn Trung bé vµ c¶ Nam kh«ng thÓ mÊt ®i vµ t©m thøc Êy lu«n inbé sau nµy. §©y lµ tËp tôc xuÊt ph¸t tõ ®Ëm trong mçi c− d©n trªn ®¶o. §Ó contÝn ng−ìng thê cóng tæ tiªn mµ b¶n chÊt ch¸u nhí vÒ tæ tiªn, c¸c dßng hä trªncña nã lµ nghi thøc cóng truyÒn thèng ®¶o Lý S¬n ®Òu thùc hiÖn nghi thøc thêtheo viÖc ®· thµnh thãi, thµnh lÖ, ®−îc cóng tæ tiªn qua h×nh thøc tÝn ng−ìngh×nh thµnh trong qu¸ tr×nh khai ph¸, Cóng viÖc lÒ.khÈn hoang. §Ó cã n¬i thê cóng còng nh− sinh Theo t− liÖu lÞch sö ghi l¹i, ng−êi ho¹t v¨n hãa t©m linh,(*)hÇu hÕt c¸c técViÖt cã mÆt trªn ®¶o Lý S¬n tõ rÊt sím, hä ®Òu x©y dùng tõ ®−êng hay nhµ thêvµo kho¶ng cuèi thÕ kû XVI ®Õn ®Çu thÕ vµ gäi lµ nhµ thê téc. Tïy theo mçi téckû XVIII. Hä ®Òu lµ nh÷ng ng− d©n hä lín hay nhá, ngoµi nhµ thê chungvïng An H¶i, Sa Kú thuéc c¸c huyÖn cña c¶ dßng hä cßn cã nhµ thê riªng cñaB×nh S¬n vµ S¬n TÞnh (Qu¶ng Ng·i). ...