Môi trường và con người - Chương 5

Hiện trạng tài nguyên thiên nhiên5.1. Khái niệm Tài nguyên thiên nhiên là những giá trị có ích của môi trường tự nhiên, thoả mãn những nhu cầu khác nhau của con người bằng sự tham gia trực tiếp vào các quá trình phát triển kinh tế và đời sống của nhân loại. Phân loại tài nguyên thiên nhiên: Có nhiều phương pháp phân loại tài nguyên thiên nhiên khác nhau, theo trữ lượng, chất lượng, công dụng, khả năng tái tạo,... ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Môi trường và con người - Chương 5 Ch−¬ng 5: HiÖn tr¹ng tμi nguyªn thiªn nhiªn5.1. Kh¸i niÖm Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ nh÷ng gi¸ trÞ cã Ých cña m«i tr−êng tù nhiªn, tho¶ m·nnh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau cña con ng−êi b»ng sù tham gia trùc tiÕp vµo c¸c qu¸ tr×nhph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®êi sèng cña nh©n lo¹i. Ph©n lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn: Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i tµi nguyªnthiªn nhiªn kh¸c nhau, theo tr÷ l−îng, chÊt l−îng, c«ng dông, kh¶ n¨ng t¸i t¹o,... Trongtõng tr−êng hîp cô thÓ ta cã thÓ sö dông mét hoÆc nhiÒu ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i. Sù ph©nlo¹i còng chØ cã tÝnh chÊt t−¬ng ®èi v× tÝnh ®a d¹ng vµ ®a dông cña tµi nguyªn thiªn nhiªncßn tuú thuéc vµo môc ®Ých sö dông kh¸c nhau a) C¨n cø vµo kh¶ n¨ng t¸i t¹o: + Tµi nguyªn t¸i t¹o (tµi nguyªn vÜnh viÔn): tµi nguyªn dùa vµo nguån n¨ng l−îng®−îc cung cÊp liªn tôc vµ v« tËn tõ vò trô vµo tr¸i ®Êt. HoÆc dùa vµo trËt tù thiªn nhiªn,nguån th«ng tin vËt lý vµ sinh häc ®· h×nh thµnh vµ tiÕp tôc tån t¹i, n¶y në vµ chØ mÊt khikh«ng cßn nguån n¨ng l−îng vµ th«ng tin ®ã n÷a. + Tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o: tµi nguyªn tßn t¹i mét c¸ch cã giíi h¹n, khi mÊt ®ihoÆc biÕn ®æi th× chóng kh«ng gi÷ ®−îc nh÷ng tÝnh chÊt ban ®Çu. §ã lµ tµi nguyªn do qu¸tr×nh ®Þa chÊt t¹o nªn nh− kho¸ng s¶n, dÇu má,.. b) C¨n cø theo kh¶ n¨ng phôc håi: + Tµi nguyªn phôc håi: tµi nguyªn cã thÓ phôc håi ®−îc sau mét thêi gian víi ®iÒukiÖn thÝch hîp nh− rõng, ®éng vËt, n−íc « nhiÔm,... D¹ng tµi nguyªn nµy chØ phôc håi trong®iÒu kiÖn thÝch hîp, nÕu ®Ó c¹n kiÖt qu¸ møc hoÆc bÞ nhiÔm bÈn qu¸ møc khiÕn sù sèng bÞtiªu diÖt mµ kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý th× rÊt khã phôc håi, thËm chÝ kh«ng thÓ phôc håi ®−îc + Tµi nguyªn kh«ng phôc håi ®−îc: kim lo¹i, thuû tinh,.. chØ cã thÓ t¸i chÕ ®Ó södông l¹i, do ®ã kÐo dµi ®−îc thêi gian sö dông.5.2. TÝnh chÊt cña tµi nguyªn thiªn nhiªn h÷u h¹n5.2.1. TÝnh khan hiÕm cña tµi nguyªn kho¸ng s¶n Nh− chóng ta biÕt, qu¸ tr×nh h×nh thµnh kho¸ng s¶n ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©udµi (hµng triÖu n¨m) cña tù nhiªn vµ lÞch sö, c¸c lo¹i kho¸ng s¶n l¹i ph©n bè kh«ng ®Òugi÷a c¸c vïng trªn Tr¸i trªn vµ trong tõng Quèc gia.Trong khi ®ã t×nh h×nh sö dông kho¸ngs¶n cña con ng−êi th× ngµy cµng gia t¨ng (chØ trong vßng 20 n¨m trë l¹i ®©y, sö dông b«xÝtt¨ng 9 lÇn, khÝ ®èt 5 lÇn, dÇu má 4 lÇn, than ®¸ 2 lÇn, quÆng s¾t vµ mangan t¨ng 2-3 lÇn,..) ChÝnh v× vËy, tµi nguyªn kho¸ng s¶n ngµy cµng khan hiÕm. Còng chÝnh ®iÒu nµycã ý nghÜa quan träng ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kh¶ n¨ng phôc håi cña tõng lo¹i kho¸ng s¶n + ChØ sè khan hiÕm theo th−íc ®o vËt lý Dùa vµo sù ph©n bè c¸c chÊt kho¸ng, nh÷ng tiÕn bé trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®ÞachÊt vµ c¸c ho¹t ®éng th¨m dß, khai th¸c, ng−êi ta ®−a ra th−íc ®o kho¸ng s¶n vµ chØ sè khanhiÕm t−¬ng øng víi ®é tin cËy tõ cao ®Õn thÊp lµ tr÷ l−îng, tr÷ l−îng kh¶ n¨ng vµ dù tr÷ - Tr÷ l−îng (tr÷ l−îng thùc tÕ, tr÷ l−îng kinh tÕ, tr÷ l−îng c«ng nghiÖp) Lµ sè l−îng kho¸ng s¶n ®· ®−îc th¨m dß vµ ph¸t hiÖn ch¾c ch¾n tíi 80% kh¶ n¨ngkhai th¸c cã l·i víi gi¸ c¶ vµ kü thuËt hiÖn cã. Kh¶ n¨ng nµy ®−îc tÝnh cho c¶ c¸c phÕ th¶icña kho¸ng s¶n hoÆc kho¸ng s¶n t¸i chÕ tõ lo¹i kho¸ng s¶n ®ã ChØ sè khan hiÕm lµ tû lÖ gi÷a tr÷ l−îng vµ s¶n l−îng khai th¸c hoÆc møc tiªu thôhµng n¨m ®−îc tÝnh cïng thêi ®iÓm. Dùa vµo tû lÖ nµy ng−êi ta cã thÓ biÕt ®−îc sè n¨msö dông cña kho¸ng s¶n theo ®iÒu kiÖn kü thuËt, kinh tÕ vµ møc sö dông nhÊt ®Þnh.http://www.ebook.edu.vn 62 - Tr÷ l−îng kh¶ n¨ng (tr÷ l−îng kü thuËt): Lµ l−îng kho¸ng s¶n tèi ®a mµ conng−êi cã thÓ khai th¸c ®−îc dùa vµo nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn nhÊt, kh«ng tÝnh ®Õn c¸c®iÒu kiÖn kinh tÕ. Tr÷ l−îng khai th¸c phô thuéc hoµn toµn vµo kü thuËt ChØ sè khan hiÕm lµ tû sè gi÷a tr÷ l−îng kü thuËt víi s¶n l−îng møc tiªu thô thùctÕ cña n¨m bÊt kú, hoÆc s¶n l−îng møc tiªu thô dù ®o¸n. - Dù tr÷: Lµ toµn bé sè kho¸ng s¶n cã thÓ cã trong lßng ®Êt víi c¸c møc tËp trungthÊp ®Õn møc tËp trung cao nhÊt, ®−îc dù ®o¸n vµ ®¸nh gi¸ bëi c¸c chuyªn gia ®Þa chÊt Th−íc ®o nµy kh«ng tÝnh ®Õn ng−ìng kinh tÕ còng nh− kü thuËt trong qu¸ tr×nh södông kho¸ng s¶n + ChØ sè khan hiÕm theo th−íc ®o kinh tÕ - Khi chi phÝ khai th¸c vµ gi¸ c¶ kho¸ng s¶n gia t¨ng ®ång nghÜa víi viÖc kho¸ngs¶n ®ang bÞ c¹n kiÖt. Chi phÝ khai th¸c vµ gi¸ kho¸ng s¶n chÝnh lµ th−íc ®o kinh tÕ cñat×nh tr¹ng c¹n kiÖt kho¸ng s¶n. Tuy nhiªn, ®ã còng chØ lµ th−íc ®o khan hiÕm t−¬ng ®èi v×trªn thùc tÕ t×nh tr¹ng khan hiÕm cßn phô thuéc vµo tiÕn bé trong kü thuËt khai th¸c, sù®éc quyÒn kho¸ng s¶n trªn thÞ tr−êng vµ chÝnh s¸ch tµi nguyªn cña mçi n−íc - Chi phÝ ng−êi sö dông: chi phÝ g©y ra cho t−¬ng lai do khai th¸c mét ®¬n vÞkho¸ng hiÖn nay. Th−íc ®o nµy chÝnh x¸c h¬n vµ ®ã còng lµ gi¸ trÞ cña mét ®¬n vÞkho¸ng nÕu nã cßn l¹i trong lßng ®Êt5.2.2. Kh¶ n¨ng t¸i t¹o cña tµi nguyªn t¸i t¹o a) Quy luËt t¨ng tr−ëng cña tµi nguyªn sinh vËt ...