Một đế quốc không có nhu cầu

Các lực lượng hàng hải của phương Tây không bao giờ chỉ bằng lòng với sự thừa nhận của những nước khác bằng lễ nghi suông mà thôi. Ngay từ thời kỳ đầu, họ luôn đi tìm kiếm những gì họ thiếu. Nhưng vào thời Trình Hạo đầu đời nhà Minh, người Trung Hoa không có những nhu cầu như thế. Các lực lượng hàng hải của phương Tây không bao giờ chỉ bằng lòng với sự thừa nhận của những nước khác bằng lễ nghi suông mà thôi. Ngay từ thời kỳ đầu, họ luôn đi tìm kiếm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một đế quốc không có nhu cầu Những phát hiện về vạn vật và con người Một đế quốc không có nhu cầu Các lực lượng hàng hải của phương Tây không bao giờ chỉ bằnglòng với sự thừa nhận của những nước khác bằng lễ nghi suông mà thôi.Ngay từ thời kỳ đầu, họ luôn đi tìm kiếm những gì họ thiếu. Nhưng vàothời Trình Hạo đầu đời nhà Minh, người Trung Hoa không có nhữngnhu cầu như thế. Các lực lượng hàng hả i của phương Tây không bao giờ chỉ bằng lòngvới sự thừa nhận của những nước khác bằng lễ nghi suông mà thôi. Ngay từthời kỳ đầu, họ luôn đi tìm kiếm những gì họ thiếu. Để tìm kiếm các loại dầu thơm của Ả Rập, tơ lụa của Trung Hoa vàgia vị của Ấn Độ, những nhà hàng hả i của Đế Quốc Rôma cổ đại đã lùng sụckhắp Ấn Độ Dương. Các đ ồng tiền kẽm của Rôma rả i rắc khắp châu Á vànhững kho báu của triều đại nhà Hán được trở về Rôma. Vào đầu thế kỷ 19, khi bạc của đế quốc Anh chả y vào phương Đôngđể đổ i lấy tơ lụa, trà, sơn mài, thì công ty Anh British East India Companyđã khôn khéo đưa vào món hàng mới là thuốc phiện mà họ có thể đưa từ ẤnĐộ vào Trung Hoa để làm một phương tiện trao đổi mới. Tuy giả i quyếtđược vấn đề ngoại thương của mình, nhưng họ đã dọn đường cho cuộcChiến tranh Nha Phiến (1839-42) dẫn tới cuộc xâm lăng Trung Hoa. Nhưng vào thời Trình Hạo đầu đời nhà Minh, người Trung Hoa khôngcó những nhu cầu như thế. Các đặc sản châu Âu như vải len và rượu cũng íthấp dẫn đối với ngườ i Trung Hoa. Những lời tuyên bố của Trình Hạo tự phụrằng các nước khác không có gì để cho Trung Hoa ngoài s ự thần phục vàtình hữu nghị. Công cuộc thám hiểm của Trung Hoa đã trở nên lố bịch không phải vìthái đ ộ đạo đức mà là vì thái độ tự mãn của họ. Họ coi sự tham lam tìm kiếmnhững sản phẩ m ngoại lai là một trọng tội và họ tuyệt đối tin tưởng ở bảntính vô cầu của mình. Suốt nhiều thế kỷ, người Trung Hoa luô n kiên trì chống lại những sựthèm muốn ngoạ i lai, một thứ bệnh truyền nhiễ m của phương tây. Khi đại diện ngoại giao đầu tiên của nước Anh, Ngài Macartney, đếnBắc Kinh để mở nền thương mại vớ i Trung Hoa, câu trả lờ i của hoàng đếMãn Châu đã gây thất vọng. Chúng tôi không thiếu gì cả, hoàng đế nhậnđịnh năm 1793, như phái đoàn của các ông và mọi người đều thấy rõ.Chúng tôi không bao giờ lưu trữ nhiề u hàng hóa ngoạ i bang và chúng tôicũng không cần có thêm những sản phẩm của quý tộc. Công trình hàng hải của Trình Hạo đã phát triển nhanh một cách kỳ lạbao nhiêu, thì cũng đã chấ m dứt một cách đột ngột bấy nhiêu. Giá như TrìnhHạo có được một đoàn người kế tục như Colômbô đã có những Vespucci,Balboa, Magellan, Cabot, Cortese và Pizarro, thì chắc hẳn lịch sử thế giới đãkhác đi rất nhiều. Nhưng Trình Hạo không có người tiếp nố i và hoạt động hàng hải củaTrung Hoa cũng suy tàn độ t ngột. Và tinh thần thám hiểm luôn luôn là mộtcái gì xa lạ đối với Trung Hoa. Tinh thần bế quan tỏa cảng của Trung Hoa đã có từ lâu đời. Bức VạnLý Trường Thành được xây dựng vào thế kỷ 3 trước C.N., đã được tôn tạovào thời nhà Minh, thời của Trình Hạo. Đây là một công trình độc nhất vô nhị trên thế giớ i cả về kích thướclẫn thời gian. Nó có vô vàn cách cắt nghĩa khác nhau. Một trong các cách cắtnghĩa đó là bức tường ngăn cấm không cho người dân được vượt ra ngoàilãnh thổ. Ngườ i Trung Hoa nào bị phát hiện có mặt ở nước ngoài đều là bấthợp pháp và những khách du lịch liều lĩnh đi ra nước ngoài sẽ phải xử trảm. Chuyến du hành thứ bảy của Trình Hạo là chuyến du hành cuối cùngcủa Trung Hoa. Khi ông trở về nước năm 1433 cũng là lúc chấm dứt nhữngcuộc thám hiểm đường biển có tổ chức của Trung Hoa. Một chiếu chỉ củavua ban hành năm ấy và các năm tiếp theo (1449, 1452) đã gia tăng nhữnghình phạt tàn bạo đối với những ngườ i Trung Hoa dám đi ra nước ngoài. Người Trung Hoa từ xa xưa đã phát triển ý niệm về thế giới đại đồ ngđặt họ vào trung tâm của thiên hạ. Vì các hoàng đế nhà Minh là những ThiênTử, nên tất nhiên họ là những hoàng thượng và chủ tể tố i cao của mọi dântộc khác trên thế giới. Thế nên hiển nhiên là tất cả những dân tộc khác đều phải thần phụcTrung Hoa. Và hiển nhiên người Trung Hoa chẳng có gì phả i đón nhận từngười nước ngoài! Trong khi người châu Âu vượt biển đi ra bên ngoài với niềm say mêvà hoài bão to lớn, thì ngườ i Trung Hoa bị bó chặt trong đất nước của mình.Tự giam hãm trong bức Vạn Lý Trường Thành vừa theo nghĩa đen vừa theonghĩa bóng, Trung Hoa tránh gặp điều bất ngờ. Lý thuyết chính thống của Khổng giáo từ thế kỷ 2 đã xác định thái độhướng nội của người Trung Hoa. Họ không cảm thấy có động cơ vượt biểnđể đi tìm nh ững miền đất xa lạ. Tuy được trang bị đầy đủ những kỹ thuật, đầu óc và tài nguyên củađất nước để trở thành những nhà khám phá, thế mà người Trung Hoa lại đểngười khác khám phá ra mình. ...