Một số hiểu biết về virus gây hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản của lợn (PRRSV)

Hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp của lợn (Porcine respiratory and reproductive syndrome – PRRS) được ghi nhận lần đầu tiên ở Mỹ tại vùng bắc của bang California, bang Iowa và Minnesota (1987). Rất nhanh chóng, năm 1988 bệnh lan sang Canada. Sau đó, các nước vùng châu Âu cũng xuất hiện bệnh. ở Đức năm 1990, Hà Lan, Tây Ban Nha, Bỉ, Anh năm 1991 và 1992 ở Pháp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số hiểu biết về virus gây hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản của lợn (PRRSV) Mét sè hiÓu biÕt vÒ virus g©y héi chøng rèi lo¹n h« hÊp vµ sinh s¶n cña lîn (PRRSV) NguyÔn B¸ Hiªn, Huúnh ThÞ Mü LÖ I. Kh¸i qu¸t chung vÒ PRRS Héi chøng rèi lo¹n sinh s¶n vµ h« hÊp cña lîn (Porcine respiratory and reproductive syndrome – PRRS) ® îc ghi nhËn lÇn ®Çu tiªn ë Mü t¹i vïng b¾c cña bang California, bang Iowa vµ Minnesota (1987). RÊt nhanh chãng, n¨m 1988 bÖnh lan sang Canada. Sau ®ã, c¸c níc vïng ch©u ¢u còng xuÊt hiÖn bÖnh. ë §øc n¨m 1990, Hµ Lan, T©y Ban Nha, BØ, Anh n¨m 1991 vµ 1992 ë Ph¸p. N¨m 1998, bÖnh ®îc ph¸t hiÖn ë ch©u ¸ nh Hµn Quèc, NhËt B¶n. Thêi gian ®Çu do cha x¸c ®Þnh ®îc nguyªn nh©n nªn cã nhiÒu tªn gäi: bÖnh bÝ hiÓm ë lîn (Mistery swine disease – MDS); bÖnh tai xanh (Blue Ear disease – BED); héi chøng h« hÊp vµ x¶y thai ë lîn (Porcine Endemic abortion and Respiratory syndrome – PEARS)… N¨m 1992, Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ héi chøng nµy ® îc tæ chøc t¹i Minesota (Mü), Tæ chøc Thó y thÕ giíi (OIE) ®· thèng nhÊt tªn gäi lµ Héi chøng rèi lo¹n h« hÊp vµ sinh s¶n ë lîn (Porcine respiratory and reproductive syndrome – PRRS). Tõ n¨m 2005 trë l¹i ®©y, 25 n íc vµ vïng l·nh thæ thuéc tÊt c¶ c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi ®Òu cã dÞch PRRS lu hµnh (trõ ch©u óc vµ New zeland). Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng PRRS lµ nguyªn nh©n g©y tæn thÊt kinh tÕ cho ngµnh ch¨n nu«i lîn ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. T¹i ViÖt Nam, PRRS ®îc ph¸t hiÖn trªn ®µn lîn nhËp tõ Mü vµo c¸c tØnh phÝa Nam n¨m 1997, kÕt qu¶ kiÓm tra huyÕt thanh häc cho thÊy 10/51 lîn gièng nhËp khÈu ®ã cã huyÕt thanh d¬ng tÝnh víi PRRS. Theo b¸o c¸o cña côc Thó y (2007), trong nhiÒu n¨m qua cã mét tû lÖ nhÊt ®Þnh lîn gièng cã huyÕt thanh d¬ng tÝnh víi PRRS. Cã thÓ thÊy virus PRRS ®· xuÊt hiÖn vµ lu hµnh t¹i níc ta tõ 1997. Tuy nhiªn, sù bïng ph¸t thµnh dÞch vµ g©y tæn thÊt lín ®¸ng b¸o ®éng cho ngµnh ch¨n nu«i lîn thùc sù míi b¾t ®Çu tõ th¸ng 3/2007, do kh«ng qu¶n lý ® îc viÖc bu«n 1 b¸n, vËn chuyÓn lîn èm, dÞch PRRS ®· l©y lan nhanh vµ ph¸t triÓn m¹nh t¹i 7 tØnh thuéc vïng ®ång b»ng s«ng Hång: H¶i D¬ng, Hng Yªn, Qu¶ng Ninh, Th¸i B×nh, B¾c Ninh, B¾c Giang vµ thµnh phè H¶i Phßng víi 31.750 lîn m¾c bÖnh vµ sè lîn chÕt lªn tíi 7.296 con. Sau h¬n 1 th¸ng tÝch cùc khèng chÕ, dÞch PRRS ë vïng nµy ®· t¹m thêi ®îc dËp t¾t. Th¸ng 6 n¨m 2007, dÞch l¹i xuÊt hiÖn ë c¸c tØnh miÒn Trung gåm Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i, §µ N½ng vµ Thõa Thiªn – HuÕ víi 33.433 lîn m¾c bÖnh vµ 7.127 lîn chÕt. Th¸ng 7 n¨m 2007 t¹i Long An còng x¸c ®Þnh cã dÞch víi 91 lîn m¾c bÖnh vµ 8 con chÕt, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ bÖnh ®· xuÊt hiÖn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nh vËy, t¹i ViÖt Nam, dÞch PRRS cã thÓ sÏ cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p vµ cã nguy c¬ bïng ph¸t ë tÊt c¶ c¸c ®Þa ph ¬ng trong c¶ níc. II. Mét sè hiÓu biÕt vÒ virus 2.1. Ph©n lo¹i Nguyªn nh©n g©y héi chøng rèi lo¹n h« hÊp vµ sinh s¶n cña lîn lµ mét virus thuéc hä Arteriviridae, tªn hä virus nµy ®îc b¾t nguån tõ mét loµi virus trong hä, ®ã lµ virus g©y viªm ®éng m¹ch ngùa (Equine arteritis virus). C¸c thµnh viªn trong hä Arteriviridae cã cÊu tróc vµ sù nh©n lªn gièng víi virus hä Coronaviridae. Sù kh¸c biÖt gi÷a hai hä virus nµy chÝnh lµ bé gen cña Arteriviridae chØ b»ng 1/2 bé gen cña Coronaviridae vµ nÐt gièng nhau ®Æc trng cña chóng lµ b¶n sao m· gièng nhau ®Æc trng cña líp Nidoviral. Hä Arteriviridae chØ cã 1 gièng duy nhÊt Arterivirus chøa tÊt c¶ 4 thµnh viªn díi ®©y: (B¶ng 1) B¶ng 1: Arterivirus g©y bÖnh trªn ®éng vËt Virus VËt chñ BÖnh BÖnh toµn th©n, viªm ®éng m¹ch, Equine virus (EAV) Ngùa s¶y thai, thai chÕt, viªm phæi ë ngùa con. Porcine respiratory Héi chøng rèi lo¹n h« hÊp vµ sinh and reproductive s¶n cña lîn, bÖnh toµn th©n; ®Æc Lîn syndrome virus trng bëi hiÖn tîng x¶y thai, thai (PRRSV) chÕt yÓu vµ bÖnh ®êng h« hÊp. 2 Lactate dehydrogenase - Chuét BÖnh g©y c« ®Æc s÷a ë chuét. elevating virus (LDHV) BÖnh sèt xuÊt huyÕt khØ, cã Simian hemorrhagic KhØ bÖnh lý toµn th©n thêng giÕt chÕt fever virus (SHFV) (linh trëng) con vËt. * §Æc tÝnh h¹t virus: H¹t virus cã ®êng kÝnh 50 – 70 nm, chøa nucleocapsid cïng kÝch thíc cã cÊu tróc ®èi xøng 20 mÆt, ® êng kÝnh 35 nm, ®îc bao bäc bªn ngoµi bëi mét líp vá bäc dÝnh chÆt víi cÊu tróc bÒ mÆt gièng nh tæ ong. Bé gen bao gåm 1 ph©n tö ®¬n chuçi d ¬ng lµ 1 ARN kÝch th íc tõ 13- 15 kb. Sîi ARN virus cã 1 cæng 5’ vµ 1 d¶i cæng ®Çu 3’. Gen ARN polymeraza chiÕm kho¶ng 75% ®Çu 5’ cña bé gen, gen m· ho¸ cho c¸c protein cÊu tróc cña virus n»m ë ®Çu 3’. H¹t virus bao gåm 1 protein nucleocapsid N víi khèi l îng ph©n tö 1.200, 1 protein mµng nonglycosylate h×nh cÇu M víi khèi lîng ph©n tö 16.000, 2 protein peplomer N – glycosylate lµ GS cã khèi lîng ph©n tö 25.000 vµ GL cã khèi lîng ph©n tö 42.000. Arterivirus nh©n lªn trong tÕ bµo chÊt cña tÕ bµo vËt chñ mµ lu«n lµ ®¹i thùc bµo. Virus g©y viªm ®éng m¹ch ngùa nh©n lªn víi hiÖu gi¸ cao trong c¸c tÕ bµo cña ngùa; virus g©y c« ®Æc s÷a trªn chuét cã hiÖu gi¸ cao trong tÕ bµo cña chuét, cã thÓ ®¹t tíi hiÖu gi¸ 10 11 ID50/ml huyÕt t¬ng trong nh÷ng ngµy ®Çu nhiÔm bÖnh. N¨m 1991, ViÖn Thó y Lelystad (Hµ Lan) ®· ph©n lËp thµnh c«ng virus g©y ra héi chøng PRRS, sau ®ã lµ Mü vµ §øc. Ngµy nay, virus ® - îc gäi lµ Lelystad ®Ó ghi nhí sù kiÖn n¬i ®Çu tiªn virus nµy ® îc ph©n lËp. Tuy nhiªn, PRRSV vÉn lµ ...