Một số mô hình xác định tác động của các nhân tố đến chuyển dịch cơ cấu

Mục tiêu của nghiên cứu này là xem xét tác động của các nhân tố đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm trả lời cho ba câu hỏi đặt ra: thứ nhất những nhân tố nào tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phương pháp ước lượng nào của số liệu mảng đem lại hiệu quả; thứ hai là mô hình nào cho phép xác định chuyển dịch cơ cấu hiện tại phụ thuộc vào chuyển dịch cơ cấu trong quá khứ như thế nào và thứ ba là chuyển dịch cơ cấu đầu ra, vốn hay lao động có bị ảnh hưởng về mặt không gian không.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số mô hình xác định tác động của các nhân tố đến chuyển dịch cơ cấu MỘT SỐ MÔ HÌNH XÁC ĐỊNH TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU GS. TS. Nguyễn Khắc Minh1, ThS. Hoàng Mạnh Hùng2 (1) Trường Đại học Thăng Long, (2)Trường Đại học Quy Nhơn Tóm tắt: Chuyển dịch cơ cấu (CDCC) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và đã có rất nhiều nghiên cứu về chuyển dịch kinh tế. Tuy nhiên mục tiêu của nghiên cứu này nhằm vào 3 vấn đề: thứ nhất là những nhân tố nào tác động đến CDCC kinh tế, đây là vấn đề thường gặp trong những nghiên cứu về CDCC kinh tế nhưng chúng tôi xem xét các ước lượng mà cho phép không yêu cầu dạng phân bố của tác động không quan sát được và sai số ngẫu nhiên ước lượng được với sự hiện diện của tự tương quan, tương quan chéo, phương sai sai số thay đổi trong số liệu mảng. Thứ hai là vấn đề liên quan đến chính sách là liệu CDCC phụ thuộc như thế nào vào CDCC trong quá khứ và thứ ba là liệu CDCC đầu ra, vốn hay lao động có chịu ảnh hưởng theo không gian. Ba câu hỏi này được trả lời bằng các kiểu mô hình ước lượng khác nhau. Kết quả ước lượng được cho thấy dấu của biến FDI trong các mô hình đều âm và có ý nghĩa thống kê cao.Dấu của biến phụ thuộc trễ trong các mô hình động đều âm và giá tị ước lượng được lớn. Dấu của biến phụ thuộc trễ không gian đối với mô hình CDCC vốn thì âm còn đối với mô hình CDCC lao động thì dương. Từ khóa: chuyển dịch cơ cấu, kinh tế lượng không gian 1. Giới thiệu Lý thuyết tăng trưởng tân cổ điển (Solow, 1956, 1957) đã nhấn mạnh đến tích lũy tư bản hiện vật và tiến bộ công nghệ. Lý thuyết tăng trưởng mới (Romer, 1986, 1990; Lucas, 1988; Grossman và Helpman, 1991; Aghion và Howitt, 1992; Jones, 1995, 1999) nội sinh hóa tăng trưởng, tuy nhiên nó vẫn bỏ qua tổng cầu và những thay đổi về mặt phân phối trong sản lượng và việc làm. Sau đó, nhiều nhà kinh tế đã chú ý đến tác động quan trọng của việc thay đổi cơ cấu lên tăng trưởng kinh tế. Vấn đề tăng trưởng dẫn đến thay đổi cơ cấu và ngược lại đã được xem xét nhiều. Các nghiên cứu về tăng trưởng và thay đổi cơ cấu có thể xem Pelka (2005),Kongsamut và cộng sự (2001). Meckl (2002) …Tổng quan chi tiết các nghiên cứu về CDCC có thể xem trong Hoàng Mạnh Hùng (2015). Vai trò của CDCC đến hội tụ ở Việt Nam đã được Nguyễn Khắc Minh và cộng sự (2017) nghiên cứu. Các tác giả cho rằng các nghiên cứu thực nghiệm về hội tụ giữa các nước và các tỉnh cho thấy một xu hướng xem nhẹ tầm quan trọng của quá trình liên tục phân bổ lại theo ngành của các nguồn lực gắn với tăng trưởng kinh tế. Sự hội tụ gộp quan sát thấy được diễn giải như một sự chứng thực rõ ràng của quá trình cân bằng cơ giới hàm ý bởi mô hình tăng trưởng một khu vực của Solow, một quá trình độc lập với những khác nhau và những thay đổi trong các cơ cấu kinh tế. Trong nghiên cứu này, các tác giả đã đánh giá xem CDCC có phải là một yếu tố then chốt trong giải thích sự hội tụ gộp đối với các tỉnh ở Việt Nam hay không. Kết quả của họ chỉ ra: (1) sự hội tụ gộp chủ yếu là vấn đề CDCC và không thể được diễn giải như một chứng cớ mạnh ủng hộ giả thiết hội tụ ; (2) quá trình CDCC gắn với sự hội tụ gộp có vẻ hạn chế ở sự dịch chuyển chuyển tiếp từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ; (3) nghiên cứu hội tụ dù ở phạm vi số liệu mảng vẫn bị chệch do ảnh hưởng sai số không gian và (4) việc xem xét hội tụ gộp dưới tác động của CDCC trong khuôn khổ kinh tế lượng không gian đưa đến những kết luận thú vị. Phần còn lại của bài viết này được tổ chức như sau: Phần 2 trình bày phương pháp luận về mô hình và phương pháp ước lượng mô hình. Các kết quả thực nghiệm sẽ được thảo luận trong phần 3 (các kiểm định trình bày ở phần phụ lục). Phần 4 kết thúc với một số kết luận chính thu được từ nghiên cứu này và một số hàm ý. 15 2. Cơ sở phương pháp luận Mục tiêu của nghiên cứu này là xem xét tác động của các nhân tố đến CDCC kinh tế nhằm trả lời cho ba câu hỏi đặt ra: thứ nhất những nhân tố nào tác động đến CDCC kinh tế, phương pháp ước lượng nào của số liệu mảng đem lại hiệu quả; thứ hai là mô hình nào cho phép xác định CDCC hiện tại phụ thuộc vào CDCC trong quá khứ như thế nào và thứ ba là CDCC đầu ra, vốn hay lao động có bị ảnh hưởng về mặt không gian không. Sau đây chúng ta hãy xét 3 mô hình cho phép trả lời ba câu hỏi trên. Trước hết ta xuất phát từ mô hình số liệu mảng về xác định các nhân tố tác động đến CDCC như sau: (1) ở đây vì chúng ta muốn xem xét CDCC đầu ra, CDCC vốn và lao động, nên ta định nghĩa là một biến (i) đo lường sự CDCCđầu ra giữa 3 khu vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ, (ii) đo lường sự CDCC vốn giữa 3 khu vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ và (iii) đo lường sự CDCC lao động giữa 3 khu vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ của các tỉnh của Việt Nam trong khoảng thời gian đến , là véc tơ các biến giải thích gồm tỷ trọng các đầu vào vốn và lao động, tăng trưởng của các đầu vào, FDI và chi ngân sách của Chính phủ cho giáo dục và khoa học công nghệ, cụ thể các biến được trình bày trong mục 3.1. Ta sẽ giả thiết rằng theo một mô hình thành phần sai số một chiều. (2) ở đây và độc lập với nhau và trong chính chúng. Như vậy, ứng với mỗi đầu ra khác nhau ta có các mô hình khác nhau. Cụ thể là ba mô hình ứng với 3 biến phụ thuộc khác nhau như đã nêu ở trên. Tuy nhiên,các mô hình này chỉ trả lời cho ta nhân tố nào tác động đến CDCC kinh tế. Để xem xét sâu hơn, ta sẽ giới thiệu các mô hình động và mô hình kinh tế lượng không gian ở phần sau. 2.1. Phương pháp bình phương bé nhất tổng q ...