Một số nguyên tắc kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường

Bài viết "Một số nguyên tắc kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường" tập trung phân tích quan điểm của chủ nghĩa Mác về mối quan hệ giữa con người và giới tự nhiên. Từ đó, khẳng định tính tất yếu của việc con người phải bảo vệ môi trường tự nhiên, xây dựng mối quan hệ hài hòa với môi trường tự nhiên và đưa ra một số nguyên tắc kết hợp giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số nguyên tắc kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường Trường Đại học Mỏ - Địa chất MỘT SỐ NGUYÊN TẮC KẾT HỢP GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Nguyễn Thị Như Tóm tắt: Chủ nghĩa Mác - Lênin coi con người là một bộ phận của giới tự nhiên và sản xuấtvật chất là hoạt động tất yếu và đặc trưng của con người. Trong quá trình sản xuất, con người tácđộng vào tự nhiên và cải biến giới tự nhiên theo nhu cầu của mình. Nhưng vì chỉ là một bộ phận củatự nhiên, nên con người không thể đối xử với tự nhiên theo cách bất chấp quy luật của tự nhiên. Bàiviết tập trung phân tích quan điểm của chủ nghĩa Mác về mối quan hệ giữa con người và giới tự nhiên.Từ đó, khẳng định tính tất yếu của việc con người phải bảo vệ môi trường tự nhiên, xây dựng mốiquan hệ hài hoà với môi trường tự nhiên và đưa ra một số nguyên tắc kết hợp giữa phát triển kinh tếvới bảo vệ môi trường. Từ khoá: Bảo vệ môi trường, Chủ nghĩa Mác, Môi trường sinh thái, Phát triển bền vững 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nhìn vào nền sản xã hội từ buổi bình minh của lịch sử nhân loại cho tới hiện nay, chúng tachứng kiến những bước phát triển ngoạn mục trong trình độ chinh phục giới tự nhiên của con người.Phạm vi và mức độ tác động của con người vào giới tự nhiên ngày càng gia tăng. Con người từ chỗchỉ biết lợi dụng tự nhiên, sống dựa vào tự nhiên một cách thụ động, đã tiến đến cải tạo, biến đổi tựnhiên theo ý muốn của mình, từ chỗ bị các lực lượng tự nhiên chi phối, đã dần vươn lên chế ngự tựnhiên. Có thể khẳng định rằng, những thành tựu mà con người đạt được trong quá trình cải biến giớitự nhiên, xét về phương diện kinh tế, là hết sức vĩ đại và phải được coi là dấu hiệu của sự tiến bộ. Tuynhiên, xét từ góc độ sinh thái học, dường như khi con người càng không ngừng gia tăng năng lựcchinh phục giới tự nhiên thì con người lại càng tạo ra những yếu tố để tự phủ định sự tồn tại, phát triểncủa chính bản thân mình. Con người phải đối mặt ngày càng nhiều hơn với hàng loạt vấn đề môitrường nghiêm trọng như cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường sống, suy giảm đa dạng sinh học,mất cân bằng sinh thái, dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu… do việc con người cải tạo tự nhiên mộtcách bất chấp quy luật gây ra. Đứng trước những nguy cơ, thảm hoạ môi trường sinh thái đã và đang tác động đến tất cả cácquốc gia, khu vực trên toàn cầu, cản trở tiến trình hiện đại hoá xã hội, đe doạ sự sống còn của toànnhân loại, vấn đề bảo vệ môi trường sống mới thực sự thu hút sự quan tâm của con người. Nếu trướcđây từng có giai đoạn người ta đồng nhất phát triển với tăng trưởng kinh tế, chỉ chú ý đến quản lý sảnxuất và xã hội sao cho có hiệu quả để đạt tốc độ phát triển kinh tế và phát triển xã hội cao mà khôngchú ý đến các vấn đề về môi trường, thì sau đó, lại xuất hiện một xu hướng hoàn toàn ngược lại. Đểbảo vệ môi trường sống của con người, một trong những giải pháp được đưa ra là giảm tối đa sự tácđộng của con người lên tự nhiên. Tuy nhiên, nói như tác giả Nguyễn Đình Hoà, đây chỉ là một cách TS. Học viện Quản lý giáo dục.48Khoa học xã hội với sự phát triển bền vữngphản ứng tiêu cực, một sự lựa chọn bế tắc mà hoàn toàn không phải là lối thoát khôn ngoan, tiến bộvà văn minh, bởi vì con người không thể chấp nhận một hệ số phát triển bằng không1. Năm 1980, khái niệm “phát triển bền vững” lần đầu tiên xuất hiện trong ấn phẩm Chiến lượcbảo tồn thế giới (công bố hởi Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên Quốc tế -IUCN) với nội dung là “sự phát triển của nhân loại không thể chỉ chú trọng tới phát triển kinh tế màcòn phải tôn trọng những nhu cầu tất yếu của xã hội và sự tác động đến môi trường sinh thái học”2.Sau này, khái niệm phát triển bền vững ngày càng được bổ sung, phát triển với nội dung mở rộng vàđầy đủ hơn. Tuy nhiên, điểm cốt lõi nhất trong những quan niệm về phát triển bền vững vẫn chính làgiải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Theo đó, trong tiến trình pháttriển của nhân loại, con người vừa có thể đảm bảo sự tăng trưởng, phát triển về mặt kinh tế, vừa duytrì được khả năng kiểm soát, khống chế, bảo vệ môi trường sinh thái, nói cách khác là xây dựng đượcquan hệ hài hoà giữa con người và giới tự nhiên. 2. NỘI DUNG 2.1. Quan niệm của chủ nghĩa Mác về mối quan hệ giữa con người và môi trường tự nhiên Các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác khẳng định rằng, thế giới thống nhất ở tính vật chất của nó,giữa con người và giới tự nhiên có mối quan hệ gắn bó hữu cơ. Trong Bản thảo kinh tế - triết học năm1844, C.Mác viết: “Giới tự nhiên - cụ thể là cái giới tự nhiên trong chừng mực bản thân nó không phảilà thân thể của con người - là thân thể vô cơ của con người. Con người sống bằng giới tự nhiên. Nhưthế nghĩa là giới tự nhiên là thân thể của con người, thân thể mà với nó con người phải ở lại trong quátrình thường xuyên giao tiếp để tồn tại. Nói rằng đời sống thể xác và tinh thần của con người gắn liềnvới giới tự nhiên, nói như thế chẳng qua chỉ có nghĩa là giới tự nhiên gắn liền với bản thân giới tựnhiên, vì con người là một bộ phận của giới tự nhiên”3. C.Mác nhận xét rằng, không nên quy sự tồntại vật chất của con người chỉ về thành tố sinh học, vì nó còn bao hàm cả “thân thể vô cơ” với tư cáchlà thành tố thứ hai của thể xác con người. Khi đó, trong tồn tại vật chất của mình, con người thể hiệnra là một hệ thống và chừng nào mà loài người còn tồn tại thì lịch sử của họ và lịch sử tự nhiên quyđịnh lẫn nhau. Các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác cũng chỉ rõ rằng, tương tự như quá trình thích nghi của độngvật với môi trường được thực hiện thông qua sự cải biến cơ thể của chúng (hình thành các cơ quanmới và các chức năng mới của chúng trong quá trình biến dị ...