MỘT SỐ TƯ TƯỞNG VÀ CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY _3

Trong lịch sử tư tưởng Việt Nam, tư tưởng canh tân, cải cách luôn có một vị trí đặc biệt, được hình thành và phát triển do yêu cầu của lịch sử. Trong hệ tư tưởng cải cách ấy, tư tưởng cải cách của Hồ Quý Ly có vị trí đặc biệt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MỘT SỐ TƯ TƯỞNG VÀ CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY _3 MỘT SỐ TƯ TƯỞNG VÀCHÍNH SÁCH CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LYTrong lịch sử tư tưởng Việt Nam, tư tưởng canh tân, cải cách luôn cómột vị trí đặc biệt, được hình thành và phát triển do yêu cầu của lịchsử. Trong hệ tư tưởng cải cách ấy, tư tưởng cải cách của Hồ Quý Ly cóvị trí đặc biệt. Bài viết muốn đề cập tới một số tư tưởng và chính sáchcải cách của ông về xã hội, văn hoá - giáo dục,… mà qua đó, đã tạođiều kiện cho việc xác lập một thể chế chính trị mới – nhà nước chínhtrị trung ương tập quyền.Từ nửa sau thế kỷ XIV, đất nư¬ớc Đại Việt thời kỳ cuối v¬ương triềuTrần đã lâm vào một cuộc khủng hoảng sâu sắc và toàn diện trên tấtcả các phư¬ơng diện kinh tế - xã hội. Nhu cầu cần phải cải cách, đổimới để đư¬a đất n¬ước thoát khỏi khủng hoảng đã trở thành đòi hỏicấp thiết của lịch sử. Và, dòng tư tưởng cải cách ở thời kỳ lịch sử nàyđã được hình thành, mà Hồ Quý Ly là một đại biểu xuất sắc. Hồ QuýLy đã khởi xư¬ớng, rồi trở thành ng¬ười lãnh đạo, tổ chức và thựchiện trực tiếp công cuộc cải cách này. Tư¬ tưởng và hoạt động cảicách của ông đư¬ợc đánh giá là dũng cảm, táo bạo, mạnh mẽ và đầytâm huyết đối với vận mệnh quốc gia lẫn vận mệnh triều đình lúc đó.Những tư¬ tưởng cải cách của ông đư¬ợc thực hiện từ cuối triều đạinhà Trần cho đến vài năm đầu của nhà Hồ. Sự nghiệp cải cách của HồQuý Ly, dẫu chư¬a trọn vẹn hay hoàn hảo, như¬ng đã góp phần mởra một b¬ước phát triển mới trong lịch sử chính trị và lịch sử tư tưởngViệt Nam. Việc tìm hiểu tư tưởng cải cách của Hồ Quý Ly để rút ranhững bài học kinh nghiệm lịch sử là điều cần thiết. Vì thế, việcnghiên cứu tư tưởng cải cách của Hồ Quý Ly trên nhiều phư¬ơng diệnđã có nhiều công trình khoa học công bố. Trong bài viết này, chúngtôi xin chỉ góp phần khảo sát, tìm hiểu và làm rõ thêm về một số tưtưởng cải cách có tính đặc sắc và tiêu biểu của Hồ Quý Ly có ảnhh¬ưởng lớn tới xã hội lúc bấy giờ.1. Tư tưởng cải cách về quân sựTrư¬ớc hết, cần nhấn mạnh rằng, tư tưởng cải cách về chính trị -quân sự là phần rất quan trọng trong hệ tư tưởng cải cách của Hồ QuýLy. Tư tưởng cải cách này, hầu nh¬ư bao trùm trên tất cả các mặthoạt động của ông, là động lực quan trọng nhất và cũng là sự trăn trởlớn của Hồ Quý Ly trong suốt thời gian ông tham chính dư¬ới vươngtriều Trần và bảy năm trong triều đại nhà Hồ do ông tạo dựng. Trướchết, ông luôn tìm mọi giải pháp thực tiễn để củng cố thế và lực, xâydựng chính quyền trung ư¬ơng vững mạnh và tăng c¬ường sức mạnhquốc phòng đất nư¬ớc. Sự nghiệp cải cách chính trị đ¬ược thực hiệnvào thời kỳ cuối của triều Trần, đặc biệt nhất là vào thời Trần DụTông, khi mà tệ nạn tham nhũng, ăn chơi xa xỉ đã bùng phát làmtriều đình suy yếu. Lúc đó, Hồ Quý Ly chủ tr¬ương xây dựng bộ máynhà n¬ước quân chủ trung ương tập quyền. Để làm được điều đó, ôngtập hợp một đội ngũ quan lại bao gồm những ng¬ười trung thành vớiông, trong những Nho sĩ và không Nho sĩ, mà được chọn lọc, cơ cấusắp đặt từ cuối thời nhà Trần để làm nòng cốt cho bộ máy quản lý củamình về sau. Và sau đó, ông lại nhanh chóng bổ sung thêm lựcl¬ượng này bằng cách tuyển chọn, qua con đư¬ờng khoa cử, để từ đócó được đội ngũ quan lại quản lý chính quyền mạnh, có tri thức,đư¬ợc đào tạo bài bản, có chất l¬ượng mới.Trong việc điều hành quản lý đất nư¬ớc, kể cả ngay ở mặt trận quantrọng sống còn nhất là chống giặc ngoại xâm, ông càng chủ tr¬ươngdựa hẳn vào đội ngũ quan lại để hoạch định chính sách và chỉ đạochiến lư¬ợc.Nh¬ư vậy rõ ràng là, theo Hồ Quý Ly, bộ máy nhà n¬ước quân chủquý tộc kiểu nhà Trần đã lỗi thời, cần thiết phải thay thế bằng mộtnhà nư¬ớc quân chủ phong kiến quan liêu, tập quyền để tạo ra sứcmạnh mới, khả dĩ phát triển quốc gia.Trong quản lý nhà n¬ước, với chủ trương dùng tư tưởng pháp trị, HồQuý Ly rất quan tâm đến việc xây dựng luật pháp, từng bư¬ớc định raluật pháp, làm cơ sở cho chính sách trị nư¬ớc yên dân của triều đình.Đặc biệt, trong hoàn cảnh lịch sử đ¬ương thời, Hồ Quý Ly lại càng dốcsức tập trung xây dựng lực l¬ượng quân sự, bởi sự đe dọa xâm lư¬ợcquân sự của nhà Minh ở phía bắc lúc bấy giờ đã trở nên nghiêm trọng.Hồ Quý Ly mong muốn xây dựng đư¬ợc một lực lượng quân đội vớihàng trăm vạn quân, đủ sức đối địch với giặc phư¬ơng Bắc. Năm1401, Hồ Quý Ly ra lệnh làm sổ hộ tịch điều tra, nắm chắc dân số đểtuyển binh lính. Năm 1406, khi quân Minh chuẩn bị kéo vào xâml¬ược nư¬ớc ta, Hồ Quý Ly lại tăng thêm số quân bằng cách “hạ lệnhcho ngư¬ời có phẩm t¬ước chiêu mộ những ng¬ười vong mệnh (dânphiêu tán - TG) làm quân dũng hãn”. Quân đội nhà Hồ lúc bấy giờ làquân đội có số l¬ượng rất lớn trong lịch sử n¬ước ta.Song song với những biện pháp về tổ chức lực lư¬ợng quân đội vàtăng cư¬ờng sức mạnh về số l¬ượng, nhà Hồ còn rất chú trọng việccải tiến vũ khí kỹ thuật, trang bị quân sự. Hồ Quý Ly ra lệnh mởxư¬ởng đúc vũ khí, phát hành tiền giấy, thu hồi tiền đồng để đúcsúng, tuyển thợ giỏi vào làm việc trong các công x¬ưởng quân sự ...