Mỹ học vị quan hệ (phần 2) Sự hội họp và gặp gỡ

Một tác phẩm có thể sở hữu chức năng như một công cụ tạo quan hệ mà ở đó sẽ tồn tại một cấp độ ngẫu nhiên nào đó. Nó có thể là một cỗ máy nhằm mục đích tạo ra và điều phối các sự gặp gỡ giữa cá nhân và tập thể. Ở đây, tôi xin trích một vài ví dụ về các thực hành nghệ thuật theo mô hình nói trên từng diễn ra trong hai thập kỷ gần đây. Ta có thể nhắc tới loạt ảnh CasualPasser-by (Những khách bộ hành không có gì đặc biệt)...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mỹ học vị quan hệ (phần 2) Sự hội họp và gặp gỡ Mỹ học vị quan hệ (phần 2) Sự hội họp và gặp gỡ Một tác phẩm có thể sở hữu chức năng như một công cụ tạo quan hệ mà ởđó sẽ tồn tại một cấp độ ngẫu nhiên nào đó. Nó có thể là một cỗ máy nhằmmục đích tạo ra và điều phối các sự gặp gỡ giữa cá nhân và tập thể. Ở đây,tôi xin trích một vài ví dụ về các thực hành nghệ thuật theo mô hình nói trêntừng diễn ra trong hai thập kỷ gần đây. Ta có thể nhắc tới loạt ảnh Casual- Passer-by (Những khách bộ hành không có gì đặc biệt) của BracoDimitrijevic, mà ở đó nghệ sỹ tìm cách tôn vinh quá mức những cái tên vàgương mặt của các khách bộ hành vô danh trên các tấm poster theo kích cỡ lớn theo kiểu quảng cáo, hay trên các bức tượng bán thân theo kiểu tượng của người nổi tiếng.Casual-Passer-by (Những khách bộ hành không có gì đặc biệt), BracoDimitrijevicVào thập kỷ 70, Stephen Willats đã bỏ rất nhiều công sức để lập đồ bản cácmối quan hệ của các cư dân trong một khu chung cư. Và rất nhiều trong sốtác phẩm của Sophie Calle bao gồm các nghiên cứu của cô về những cuộcgặp gỡ giữa cô với những con người xa lạ: cô đi theo những khách bộ hànhtình cờ cô gặp, lục lọi các phòng khách sạn sau khi xin việc làm như mộtngười hầu phòng tại đó, hỏi những người mù về định nghĩa vẻ đẹp của họ,và rồi, sau đó, lập ra công thức cho các thử nghiệm mang mầu sắc tiểu sử đãdẫn cô tới việc “cộng tác” với những con người mà cô gặp tình cờ.Đồ bản các mối quan hệ của Stephen WillatsĐồ vật của các khách bộ hành không quen biết, mà Sophia Calle theo dõi, vàchụp lại trong các khách sạn mà cô xin vào làm hầu phòngTa cũng có thể nhắc tới loạt tác phẩm Tôi đã gặp (I met) của On Kawara [On Kawar là một nghệ sỹ Mỹ gốc Nhật Bản. Dự án Tôi đã gặp bắt đầu vàongày 10. 5.1968 và kết thúc vào ngày 17. 9. 1979. Mỗi tập sách trong loạttác phẩm này bao gồm một năm – trừ năm 1968 và 1979. Vào mỗi ngàytrong từng năm đó, On Kawara đều ghi chú theo thời gian tên của người màông có trò chuyện. Và như thế, trên mỗi trang là danh sách của những ngườiđó kèm theo dấu chứng nhận ngày đó. Như vậy, mỗi ngày trong năm đềuđược xuất hiện. Cả loạt sách của dự án bao gồm 12 cuốn với 4790 trang -ND]“Tôi đã gặp” (I met) của On Kawara“Tôi đã gặp” (I met) của On KawaraNhà hàng do Gordon Matta-Clark mở vào năm 1971 ( Food) [vào năm 1971,Matta-Clark cùng Carol Goodden, đồng sáng lập Food tại khu SoHo, NewYork, là một nhà hàng do các nghệ sỹ điều hành và phục vụ. Nhà hàng nàybiến các buổi ăn tối thành các sự kiện kiểu hội họp với căn bếp tự phục vụvà các gia vị lạ lẫm nhập từ nước ngoài để tôn vinh sự nấu nướng. Các hànhvi tại nhà hàng Food đã góp phần biến Soho thành một khu nghệ thuật tạivùng hạ Manhattan. Là địa chỉ đầu tiên theo kiểu này tại Soho, Food trở nênrất nổi tiếng với các nghệ sỹ và biến thành một địa điểm tụ họp chung chocác nhóm nghệ sỹ như nhóm của Philip Glass và các vũ sử thuộc GrandUnion - ND], các buổi ăn tối do Danniel Spoeri tổ chức, hay các cửa hàngđầy vui thú do George Brecht và Robert Filliou mở và điều hành. Sự lậpthức hóa của các mối quan hệ có tính hội họp này có nguồn gốc từ thập kỷ60.Food của Gordon Matta-ClarkThế hệ nghệ sỹ của thập kỷ 80 đã quán chiếu vào cùng một chủ đề, songđịnh nghĩa về nghệ thuật từng là trọng tâm của thập kỷ 60 và 70 lại là điềuhọ không còn quan tâm nữa. Vấn để của họ không còn nằm ở việc mở rộngranh giới cho nghệ thuật, mà là trắc nghiệm năng lực của nghệ thuật trongviệc kháng cự lại tổng thể lãnh địa xã hội. Bởi lẽ đó, có vẻ như là một tậphợp các thực hành nghệ thuật có vẻ tương tự nhau thuộc hai thời kỳ khácnhau đã tạo nên hai câu hỏi triệt để khác nhau: Vào thập kỷ 60, sự nhấnmạnh được đặt trên các mối quan hệ nội tại của thế giới nghệ thuật, nằmtrong một nền văn hóa kiểu chủ nghĩa hiện đại với yếu tính của nó là cổ vũcho “cái mới”, tức “cái chưa từng có”. Chính sự nhấn mạnh này đã kêu gọitới sự “sự lật đổ qua ngôn ngữ” (linguistic subversion).Trong khi đó sự nhấn mạnh giờ đây lại được đặt trên các mối quan hệ ngoạitại trong văn cảnh của một nền văn hóa kiểu pha tạp nơi mà nghệ phẩm phảikháng cự lại cái máy xay là “xã hội diễn cảnh” [The Society of Spectacle [xãhội diễn cảnh], khái niệm do Guy Debord chế ra lần đầu tiên trong cuốn sáchcùng tên của ông. Trong cuốn sách này, Guy Debord định nghĩa xã hội diễncảnh là xã hội tiêu dùng phương Tây, nơi mọi thứ đều bị hình ảnh hóa, nóikhác đi, đều bị biến thành các diễn cảnh, nơi mà “…4 – diễn cảnh khôngphải là một tập hợp của các hình ảnh; hơn thế, nó là một mối quan hệ xã hộicủa con người, được trung giới qua hình ảnh, 5 – diễn cảnh không nên đượchiểu hoặc là một sự bóp méo tất định của thế giới hình ảnh, hoặc là một sảnphẩm của công nghệ truyền bá đại chúng các hình ảnh. Tốt nhất là coi nónhư một weltanschaung [tiếng Đức trong nguyên bản: thế giới quan], tứcđiều được thực hữu hóa, được thông dịch vào lãnh địa vật chất – có nghĩa làmột thế giới quan bị chuyển hóa thành một quyền lực khách quan…”- ND]Các tư duy không tưởng về xã hội và các hy vọng cách mạng xưa kia đã bịthay thế bởi các chiến thuật mô phỏng và có tính cộng đồng không tưởng ởcấp độ vi mô (micro-utopias). Có nghĩa là ở đó sẽ không tồn tại bất kỳ phêphán “trực tiếp” nào vào xã hội, bởi lẽ các phê phán trực tiếp đó – tronghoàn cảnh này – nếu không phải là bất khả, thì cũng là một điều gì có tính vômục đích, khi chúng có ý định đặt cơ sở trên ảo tưởng về sự ngoại biên hayngoài lề của thực hành nghệ thuật. Gần 30 năm trước, Felix Guattari đã giớithiệu các chiến thuật theo kiểu khai triển các hành vi gần gũi lân cận và thânthiện mà thực hành đương đại đang đặt cơ sở trên đó như sau: “Ngay khinghĩ rằng việc có thể chuyển hóa xã hội một cách từ từ chỉ là ảo tưởng, tôisẽ có niềm tin rằng các nỗ lực dạng vi mô – trong các cộng đồng, các hộinhóm thân thiết theo kiểu xóm giềng, các creche (các tổ chức c ...