Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư nhà nước vào doanh nghiệp Việt Nam

Bài viết tìm hiểu sơ lược về “vốn” và nguồn vốn đầu tư của Nhà nước; nguyên nhân dẫn đến vốn đầu tư của Nhà nước vào doanh nghiệp khó tránh khỏi thất thoát và hiệu quả; giải pháp nâng cao hiệu quả nguồn vốn đầu tư của Nhà nước vào các doanh nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư nhà nước vào doanh nghiệp Việt NamTaäp 03/2019 CAÙC VAÁN ÑEÀ KINH TEÁ Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư Nhà nước vào doanh nghiệp Việt Nam Phạm Bích Ngọc - CQ55/16.02 Tìm hiểu sơ lược về “vốn” và nguồn vốn đầu tư của Nhà nước Vốn là một trong số những nhân tố nền tảng để tiến hành hoạt động sản xuấtkinh doanh của doanh nghiệp. Nếu nói hoạt động sản xuất kinh doanh của doanhnghiệp là quả tim trong một cơ thể sống thì vốn giống như mạch máu luôn tuần hoànnhằm duy trì sự sống cho cơ thể và dòng vốn đầu tư của Nhà nước cho doanh nghiệpchính là tĩnh mạch giúp lưu thông máu về tim. Trong những năm qua, nguồn vốn Nhànước huy động cho đầu tư liên tục gia tăng và chiếm tỷ lệ khoảng 30% GDP, đặc biệtlà nguồn vốn đầu tư cho doanh nghiệp góp phần tạo nên sự chuyển biến quan trọng vềcơ sở vật chất kỹ thuật, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng năng lựcsản xuất, cải thiện văn minh đô thị, đóng góp quyết định vào phát triển kinh tế xã hộivà quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, cùng với các kết quảđạt được, việc quản lý và triển khai thực hiện các dự án đầu tư trong những năm qua đãbộc lộ một số hạn chế, yếu kém, dẫn đến tình trạng thất thoát, lãng phí vốn, hiệu quảđầu tư kém. Những hạn chế về vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đang là bài toánkhó đối với Nhà nước và các doanh nghiệp nhận vốn. Vốn là biểu hiện bằng tiền của tất cả các nguồn lực đã bỏ ra để đầu tư. Cácnguồn lực có thể là của cải vật chất, tài nguyên thiên nhiên, là sức lao động và tất cảcác tài sản vật chất khác. Đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp là việc Nhà nước sửdụng vốn từ ngân sách nhà nước hoặc vốn từ các quỹ do Nhà nước quản lý để đầu tưvào doanh nghiệp nhằm mục đích tạo lợi nhuận. Đầu tư vốn là nhân tố quan trọngđóng vai trò quyết định sự thay đổi trong cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sự tăng trưởng vàphát triển trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì lẽ đó, vấnđề nâng cao hiệu quả đầu tư vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp luôn là vấn đề “nónghổi”, tuy nhiên nó không tránh được những rủi ro. Nguyên nhân nào dẫn đến vốn đầu tư của Nhà nước vào doanh nghiệp khótránh khỏi thất thoát và hiệu quả không cao? Thứ nhất, Nhà nước chưa xác định rõ ràng những ngành, những lĩnh vực màNhà nước sẽ đầu tư. Thảo luận về phạm vi đầu tư vốn Nhà nước vào doanh nghiệptheo các hình thức đầu tư, có ý kiến đề nghị, cần xác định rõ hơn những ngành, nghiªn cøu khoa häc Sinh viªn 44CAÙC VAÁN ÑEÀ KINH TEÁ Taäp 03/2019lĩnh vực mà Nhà nước được đầu tư, đặc biệt là lĩnh vực độc quyền nhà nước, cung ứngsản phẩm, dịch vụ công ích thiết yếu cho xã hội; những ngành, lĩnh vực cần duy trìdoanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; những ngành, lĩnh vực mà Nhànước cần tiếp tục duy trì tỷ lệ cổ phần, vốn góp tại doanh nghiệp; nguyên tắc để mualại một phần vốn hoặc toàn bộ doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác khi Nhànước điều chỉnh cơ cấu kinh tế, trực tiếp phục vụ quốc phòng, an ninh hoặc cung ứngsản phẩm, dịch vụ công ích thiết yếu cho xã hội. Thứ hai, vốn đầu tư của Nhà nước vào các doanh nghiệp chưa được Nhà nướcgiám sát một cách chặt chẽ nên không phát huy được hiệu quả. Việc giám sát đầu tư vốnnhà nước vào doanh nghiệp tức là giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động vàcông khai thông tin tài chính của doanh nghiệp nhằm đánh giá việc tuân thủ quy định vềphạm vi, quy trình, thủ tục, thẩm quyền và hiệu quả đầu tư vốn Nhà nước vào doanhnghiệp. Tuy nhiên thực trạng hiện nay cho thấy việc quản lý này của Nhà nước đối vớicác doanh nghiệp còn lỏng, khiến tình trạng thất thoát, lãng phí nguồn vốn vẫn xảy ra.Một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất để đo hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp làROE (tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu). Hiện tại, ROE của 871 doanh nghiệp 100% vốnnhà nước là 16%, không chỉ thấp xa so với doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp cóvốn đầu tư nước ngoài, mà còn giảm so với năm 2013. Các doanh nghiệp này hiện cóvốn chủ sở hữu 1.233.723 tỷ đồng, nếu ROE tăng thêm 1-2% thì Nhà nước đã có thêm12.337 - 24.674 tỷ đồng. Như vậy, chưa cần nói đến những doanh nghiệp thua lỗ, mà chỉcần nói tới việc quản lý, sử dụng vốn kém hiệu quả đã cho thấy cần phải có mô hìnhquản lý vốn nhà nước mới thay cho cách quản lý hiện nay. Bên cạnh đó, trong những năm qua, hành lang pháp lý về đầu tư, quản lý và sửdụng nguồn vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã cơ bản được hình thành, khắc phụcđược một số tồn tại, bất cập trong công tác quản lý, điều hành, sử dụng vốn, tài sản củadoanh nghiệp mà Nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, hệ thống pháplý này mới chỉ dừng lại ở nghị định, ...