Nâng cao tính bền vững của ngân sách nhà nước Việt Nam

Bài nghiên cứu này sử dụng phương pháp tổng hợp so sánh sẽ trình bày thực trạng ngân sách nhà nước nói chung và thực trạng về tính bền vững của thu, chi ngân sách nhà nước nói riêng trong thời gian qua, từ đó đưa ra những định hướng và giải pháp để nâng cao bền vững ngân sách nhà nước Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nâng cao tính bền vững của ngân sách nhà nước Việt Nam NÂNG CAO TÍNH BỀN VỮNG CỦA NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM ENHANCING SUSTAINABILITY OF VIETNAM STATE’S BUDGET ThS.Trần Kim Anh Trường Đại học Thương mại Tóm tắt Ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước, trong đó, bền vững ngân sách chiếm vị trí then chốt bảo đảm sự bền vững và an ninh của khu vực tài chính công và kéo theo đó là sự bền vững của cả nền kinh tế - xã hội. Bước vào giai đoạn 2016-2021, nhiều dự báo về tình hình kinh tế, xã hội trong và ngoài nước cho thấy hoạt động thu, chi ngân sách nhà nước ở Việt Nam gặp nhiều khó khăn, xu hướng thâm hụt ngân sách nhà nước vẫn cao và kéo dài, nợ công tiềm ẩn nhiều rủi ro sẽ tác động xấu đến tính ổn định và bền vững ngân sách nhà nước. Bài viết dưới đây sử dụng phương pháp tổng hợp so sánh sẽ trình bày thực trạng ngân sách nhà nước nói chung và thực trạng về tính bền vững của thu, chi ngân sách nhà nước nói riêng trong thời gian qua, từ đó đưa ra những định hướng và giải pháp để nâng cao bền vững ngân sách nhà nước Việt Nam. Từ khóa: Ngân sách nhà nước, bền vững ngân sách nhà nước, thu ngân sách, chi ngân sách. Abstract The state budget has played an extremely important role in all socio-economic activities, security, defense and foreign affairs of the country, in which, sustainable budget has occupied a key position to ensure the sustainability and security of the public finance sector, thus, the sustainability of the whole social economy. Stepping into the 2016-2021 period, many predictions about the internal and external economic situation indicate that revenue and expenditure activities of the state budget in Vietnam has been difficult, the trend of state budget deficit remains high and lasting, pulic debt having high potential risks will adversely impact on stability and sustainability of state budget. The following article using comparative synthesis methods will present the state budget situation in general and the situation of the sustainability of revenues and expenditures of the state budget in particular in recent years, thereby making the directions and solutions to enhance the sustainability of Vietnam’s state budget. Keywords: State budget, sustainable state budget, budget collection, budget expenditure. 1. Tổng quan về tính bền vững của Ngân sách Nhà nước 1.1. Khái niệm Ngân sách Nhà nước Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) của Việt Nam đã được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 16/12/2002 định nghĩa: Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và 938 được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước. Đứng về phương diện pháp lý, thu NSNN bao gồm những khoản tiền nhà nước huy động vào ngân sách để thỏa mãn nhu cầu chi tiêu của nhà nước. Về mặt bản chất, thu NSNN là hệ thống những quan hệ kinh tế giữa nhà nước và xã hội phát sinh trong quá trình nhà nước huy động các nguồn tài chính để hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước nhằm đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của mình. Thu NSNN chỉ bao gồm những khoản tiền nhà nước huy động vào ngân sách mà không bị ràng buộc bởi trách nhiệm hoàn trả trực tiếp cho đối tượng nộp. Nguồn thu chủ yếu của NSNN là từ thuế, phí và lệ phí. Chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của nhà nước theo những nguyên tắc nhất định. Nếu căn cứ vào mục đích chi tiêu, thì chi ngân sách bao gồm chi cho tích lũy (chi cho tăng cường cơ sở vật chất như đầu tư phát triển kinh tế và kết cấu hạ tầng, trong đó phần lớn là xây dựng cơ bản, khấu hao tài sản xã hội) và chi cho tiêu dùng (chi cho lĩnh vực quản lý hành chính sự nghiệp, chi cho quốc phòng, an ninh…). Đứng trên giác độ quản lý vĩ mô, chênh lệch giữa thu và chi của NSNN được gọi là cán cân ngân sách nhà nước (ký hiệu B). Nếu ký hiệu T là nguồn thu của NSNN, và G là chi tiêu của chính phủ thì cán cân NSNN được trình bày theo công thức sau: B=T–G Nếu B> 0, tức T> G cán cân ngân sách thặng dư Nếu B = 0, tức T = G cán cân ngân sách cân bằng Nếu B< 0, tức T< G cán cân ngân sách thâm hụt Quan điểm trước kia của các nhà kinh tế là nên thực hiện một chính sách tài khóa thận trọng, nghĩa là chi trong giới hạn của thu, để cố gắng giữ cho cán cân NSNN cân bằng. Còn nếu cán cân NSNN thâm hụt là điều không tốt của việc điều hành chính sách tài khóa. Quan điểm của các nhà kinh tế ngày nay lại cho rằng, việc cứ cố giữ cho cán cân ngân sách cân bằng chưa hẳn đã là tốt và việc cán cân ngân sách nhà nước thâm hụt chưa hẳn đã là xấu. Do đó, vấn đề đặt ra đối với chính phủ mỗi nước là không phải là giữ cho cán cân NSNN thặng dư hay cân bằng, mà vấn đề là quản lý thu chi NSNN như thế nào cho đúng và hợp lý nhất. 1.2. Khái niệm Ngân sách Nhà nước bền vững Cụm từ “Tính bền vững của NSNN” xuất hiện sau giai đoạn khủng hoảng nợ vào những năm 80 của thế kỷ XX và gần đây được nhắc đến nhiều trong những văn bản về điều hành và quản lý tài chính công ở các quốc gia, đặc biệt là từ sau khi xuất hiện sự khủng hoảng nợ công trầm trọng ở Hy Lạp và lan tỏa sang một số nước châu Âu khác. Trong tài liệu “Việt Nam – đánh giá chi tiêu công 2000” cho rằng tính bền vững của NSNN đề cập đến tình trạng mà tại đó NSNN có thể duy trì được trong trung hạn mà không làm tăng thái quá tổng gánh nặng nợ và ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô. 939 Tuy nhiên, để hiểu được thế nào là NSNN bền vững thì không chỉ dừng lại việ ...