Năng lực cạnh tranh của hệ thống doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong khuôn khổ thực thi FTA thế hệ mới

Bài viết đề cập đến những cơ hội và thách thức mà thị trường bán lẻ Việt Nam phải đối mặt trong khuôn khổ thực thi những Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới; Bên cạnh đó phân tích các năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp phân phối, bán lẻ Việt Nam, những gì doanh nghiệp nội địa còn yếu thế hơn so với các “ông lớn” bán lẻ tới từ nước ngoài, những kết quả đã và đang đạt được; Đồng thời đề xuất giải pháp nhằm bảo hộ và nâng cao năng lực cạnh tranh của các nhà phân phối trong nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Năng lực cạnh tranh của hệ thống doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong khuôn khổ thực thi FTA thế hệ mới NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG DOANH NGHIỆP BÁN LẺ VIỆT NAM TRONG KHUÔN KHỔ THỰC THI FTA THẾ HỆ MỚI TS. Nguyễn Thị Thúy Hồng – Nguyễn Ngọc Anh Lê Kim Thủy Ngân – Đỗ Thị Thu Trang1Tóm lược: Bài viết đề cập đến những cơ hội và thách thức mà thị trường bán lẻ Việt Nam phải đối mặt trong khuôn khổ thực thi những Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới; bên cạnh đó phân tích các năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp phân phối, bán lẻ Việt Nam, những gì doanh nghiệp nội địa còn yếu thế hơn so với các “ông lớn” bán lẻ tới từ nước ngoài, những kết quả đã và đang đạt được; đồng thời đề xuất giải pháp nhằm bảo hộ và nâng cao năng lực cạnh tranh của các nhà phân phối trong nước.Từ khóa: FTA thế hệ mới, thị trường bán lẻ, năng lực cạnh tranh1. ĐẶT VẤN ĐỀ Thị trường bán lẻ được đánh giá là hết sức quan trọng đối với mỗi quốc gia thông qua vai trò thúcđẩy sản xuất phát triển, là nơi góp phần giải quyết các mâu thuẫn cơ bản về phân phối hàng hóa của nềnkinh tế thị trường, kích thích và hướng dẫn tiêu dùng, khuyến khích việc nâng cao sức cạnh tranh củasản phẩm và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giải quyết việclàm... Theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế, thị trường bán lẻ Việt Nam đang có sự chuyển biếntích cực, đặc biệt sau khi Việt Nam đẩy mạnh quá trình tham gia hội nhập quốc tế. Tốc độ tăng trưởngkép (CAGR) trong giai đoạn 2013–2018 là 10,97% và năm 2019, tổng mức bán lẻ hàng hóa đạt khoảng4.940,4 nghìn tỷ đồng, tăng 11,86% so với năm 2018, đạt kế hoạch đề ra năm 2019 là tăng 11,5 – 12%so với năm 2018 (VietNam Report). Đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực thương mại bán lẻ tăng nhanh,một số tập đoàn bán lẻ lớn trên thế giới đã và đang thâm nhập vào thị trường. Bên cạnh đó, các doanhnghiệp trong nước cũng phát triển mạnh. Đặt trong bối cảnh nền kinh tế thế giới có sự phát triển sâurộng nhiều hoạt động kinh tế, ký kết thương mại có tính chất thực thi, Việt Nam tham gia vào một sốhiệp định Thương mại tự do (FTA – Free Trade Agreement) thế hệ mới, nền thị trường bán lẻ của ViệtNam đang được tạo ra nhiều lợi thế hơn nữa. Vì vậy, việc xác định lợi thế cạnh tranh của ngành thươngmại bán lẻ đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệpbán lẻ cũng như hoàn thiện chính sách quản lý của nhà nước trong lĩnh vực này.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU2.1. FTA thế hệ mới và các vấn đề liên quan đến thị trường bán lẻ 2.1.1. Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới FTAs Theo quan điểm truyền thống, Hiệp định thương mại tự do (FTA) là hiệp định hợp tác kinh tế đượcký kết giữa ít nhất hai quốc gia. Theo đó, các nước sẽ tiến hành theo lộ trình việc cắt giảm và xóa bỏhàng rào thuế quan cũng như phi thuế quan nhằm tiến tới viễ thành lập một khu vực mậu dịch tự do,thúc đẩy thương mại hóa, dịch vụ giữ các nước (Wikipedia). Thuật ngữ “Hiệp định Thương mại tự do(FTA) thế hệ mới” được sử dụng để chỉ các FTA có những cam kết sâu rộng và toàn diện, bao hàm1 Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. 211cam kết về tự do thương mại hàng hóa và dịch vu như các “FTA truyền thống”, có cơ chế thực thi chặtchẽ, bao hàm cả những lĩnh vực được coi là “phi truyền thống” như: lao động, môi trường, doanhnghiệp nhà nước, mua sắm Chính phủ, minh bạch hóa cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư…. (NguyễnThanh Tâm, 2016). Việt Nam đã và đang tiếp tục phát triển mở rộng tham gia vào quá trình hội hập hóa. Tính đến nay,Việt Nam đang tham gia 17 FTA song phương và đa phương với 56 quốc gia. Trong đó, có 12 FTAđang có hiệu lực và đang trong quá trình phát triển, 05 FTA ký kết với tư cách là bên đọc lập trong đàmphán và ký kết, gồm các FTA với Chile, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh kinh tế Á–ÂU và CPTPP.Đặc biệt phải kể đến 2 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới được dự báo sẽ có những tác động mạnhmẽ đến nền kinh tế và thị trường lao động trong nước, bao gồm: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộxuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại Việt Nam – EU (EVFTA). – Kể từ 1/2019, CPTPP đã chính thức đi vào thực thi các thành viên CPTPP đều cam kết xóa bỏthuế nhập khẩu đối với gần như toàn bộ Biểu thuế quan nhập khẩu của nước mình. Các cam kết mở cửathị trường được thể hiện chi tiết theo từng dòng thuế trong Biểu thuế nhập khẩu của mỗi nước CPTPP.Theo hiệp định, các nước cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 65–95% số dòng thuế và xóa bỏ hoàntoàn từ 97–100% số dòng thuế ngay khi Hiệp định có hiệu lực, các mặt hàng còn lại sẽ có lộ trình xóabỏ thuế quan trong vòng 5–10 năm. – Hiệp định EVFTA: Các nội dung chính của Hiệp định, bao gồm: Thương mại hà ...