Năng lực tưởng tượng với nhà khoa học và nghệ sĩ

Bài viết tìm hiểu vai trò, biểu hiện của tưởng tượng đối với nhà khoa học và người nghệ sĩ, khẳng định năng lực tưởng tượng không chỉ cần cho họ mà còn cần cho con người nói chung, vì sự tiến bộ của xã hội. Để biết rõ hơn về nội dung chi tiết, mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Năng lực tưởng tượng với nhà khoa học và nghệ sĩNĂNG LỰC TƯỞNG TƯỢNG VỚI NHÀ KHOA HỌC VÀ NGHỆ SĨVŨ THỊ THANH HOÀITóm tắtTưởng tượng không chỉ là một đặc tính của hoạt động thần kinh, là bảnnăng, mà còn là một trong những đặc điểm tối ưu của nhân loại, đánh dấu bướctiến hoá của con người so với con vật, nói lên trình độ phát triển của con người.Người nghệ sĩ và nhà khoa học, do đặc trưng công việc sáng tạo của mình, cần đếnnăng lực tưởng tượng, như là điểm xuất phát - yếu tố quan trọng dẫn đến thànhcông. Bài viết tìm hiểu vai trò, biểu hiện của tưởng tượng đối với nhà khoa học vàngười nghệ sĩ, khẳng định năng lực tưởng tượng không chỉ cần cho họ mà còn cầncho con người nói chung, vì sự tiến bộ của xã hội.Trong cuốn: “Dẫn giải ý tưởng văn chương”, Henri Becnac đã thâu tóm một cáinhìn chung về tưởng tượng như sau: “Tưởng tượng là khả năng mà trí não chúng ta cóđược, thể hiện dưới ba hình thức:* Tưởng tượng tái hiện: đó là khả năng tái hiện lại những hình ảnh đến trực tiếptừ giác quan hay được giữ lại trong trí nhớ.* Tưởng tượng sáng tạo: là khả năng kết hợp những hình ảnh, mặc dù được vaymượn từ tự nhiên, vẫn tạo nên một tổng thể không tồn tại trong thực tiễn.* Theo định nghĩa của Pascal: tưởng tượng là khả năng tác động lên ý chí củachúng ta của những hình ảnh được thu nhận, được tái hiện và được tạo ra”(1).Cũng trong cuốn sách này, Henri Becnac đã cung cấp hai quan điểm khác nhaukhi nhìn nhận về tưởng tượng. Phái luận tội (đặc biệt các tác giả ở thế kỷ XVII và XVIII)thì cho rằng chính tưởng tượng ngăn cản lí trí đạt tới chân lý: nó làm nảy sinh những ảotưởng, những niềm tin sai lệch, những dự đoán thiên kiến, những mộng tưởng hãohuyền, những ý nghĩ sai lệch về bản thân. Tưởng tượng là cơ sở của những sai lầm vềcon người, tạo thuận lợi cho những trò bịp bợm xã hội, những sự ngưỡng mộ khôngđược minh chứng, làm tăng tính ngạo mạn và tính cách này hướng con người đến nhữnghoạt động phô trương...Phái bênh vực lại khẳng định: tưởng tượng tái hiện làm sống lạinhững kỷ niệm và tôn giá trị niềm vui sướng mà những kỷ niệm ấy gợi lên.Tưởng tượngsáng tạo, được đánh giá là rất tích cực, mang đến cho mọi người phương tiện để thoátkhỏi những buồn rầu trong cuộc sống, làm cho con người hạnh phúc hơn trong thực tế,làm phong phú cảm xúc của con người, đặc biệt là một thành phần cơ bản của phát minhđối với những nhà bác học, nhà tư tưởng và khơi nguồn cho những sáng tạo văn chươngnghệ thuật.Trong cuộc sống, ai cũng có ít nhiều đầu óc tưởng tượng, sự mộng mơ, giống nhưai cũng có lúc nằm mơ. Nhưng con người thường mơ khi ngủ, còn tưởng tượng thì xuấthiện ngay cả khi con người đang hoạt động. Tưởng tượng không chỉ là một đặc tính củahoạt động thần kinh, là bản năng mà còn là một năng lực đánh dấu bước tiến hoá của conngười so với con vật, nói lên trình độ phát triển của con người. Đúng như Mác đã từngkhẳng định: “trí tưởng tượng là phú bẩm vĩ đại đã thúc đẩy mạnh mẽ cho nhân loại pháttriển”. Nhờ có năng lực tưởng tượng, con người mới dám bứt phá trong cách nghĩ, cáchlàm, vượt lên trên mọi khuôn phép ràng buộc và lối mòn. Nhờ có nó, con người mới cấtmình lên để tới “những vì sao”...Bởi đặc trưng công việc của người nghệ sỹ và nhà khoa học, họ không thể khôngcần đến tưởng tượng. Đây cũng là điểm gặp gỡ, sự đồng cảm trong vô số những điềukhác biệt giữa nghệ thuật và khoa học.1. Năng lực tưởng tượng với nhà khoa học.Theo quan điểm mỹ học Mác- Lênin, nghệ thuật và khoa học khác biệt sâu sắc vềnội dung phản ánh: nếu khoa học chỉ phản ánh cái khách quan thì nghệ thuật lại phảnánh cái khách quan thông qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ. Nếu trong khoahọc, “cái tôi bao giờ cũng đáng ghét” (Pascal), thì trong nghệ thuật người nghệ sĩ phảitạo nên được dấu ấn riêng của mình, phải có tiếng nói riêng, giọng điệu riêng, cái làmnên sức sống cho tác phẩm của họ, đó chính là cá tính sáng tạo. Sự bất hạnh của ngườinghệ sĩ là thiếu cá tính, dẫu có dồn tất cả sức lực phong phú của họ vào việc viết nhữngtác phẩm tràng giang đại hải, thì người đọc cũng không xem trọng họ. Nhà văn Dôlahoàn toàn có lý khi ông hùng hồn tuyên bố rằng: “không có cá tính thì coi như không cógì cả”.Thực sự, khoa học không chối bỏ yếu tố chủ quan. “Con đường đi tới tính kháchquan trong khoa học được trải bằng tính chủ quan”(10), Root- Bersteen- một nhà sinh lýhọc người Mỹ đã từng phát biểu như vậy. Ông viện dẫn câu nói của Albert Einstein, nhàbác học lừng danh: “khoa học như cái đích theo đuổi cuối cùng mang tính chủ quan vàphụ thuộc tâm lý như bất cứ lĩnh vực văn hoá nào của loài người”. Ông nhấn mạnh, mụcđích các thí nghiệm, chứng minh và phân tích là xoá bỏ tính chủ quan này trong nhữngkết quả cuối cùng của thực tiễn khoa học; nhưng nếu bỏ qua nó, cái cội nguồn tư chấtcủa trí tưởng tượng trong khoa học, sẽ làm giảm khả năng của chủ thể. Ông đã đưa ranhiều dẫn chứng để chứng minh cho quan điểm của mình và điều đó không phải là lạlùng trong giới khoa học. Ai cũ ...