Ngân hàng và chứng khoán của ngân hàng là đặc biệt hay không?

Cho đến nay, đa số người dân và người đầu tư Việt Nam dường như vẫn còn có cái nhìn nhầm lẫn hoặc lệch về vai trò và vị trí ngân hàng trong các định chế tài chính và pháp nhân kinh tế khác trong toàn cảnh của nền kinh tế chuyển đổi và một thị trường vốn sơ khai đang hình thành. Có lẽ đây chính là một trong những lý do khiến “ông” ngân hàng và chứng khoán ngân hàng trở thành loại “chứng khoán thời thượng” nhất với thị trường miền nam và “chứng khoán chảnh” nhất...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngân hàng và chứng khoán của ngân hàng là đặc biệt hay không? Ngân hàng và chứng khoán của ngân hàng là đặc biệt hay không? Cho đến nay, đa số người dân và người đầu tư Việt Nam dường như vẫn còn có cái nhìn nhầm lẫn hoặc lệch về vai trò và vị trí ngân hàng trong các định chế tài chính và pháp nhân kinh tế khác trong toàn cảnh của nền kinh tế chuyển đổi và một thị trường vốn sơ khai đang hình thành. Có lẽ đây chính là một trong những lý do khiến “ông” ngân hàng và chứng khoán ngân hàng trở thành loại “chứng khoán thời thượng” nhất với thị trường miền nam và “chứng khoán chảnh” nhất với thị trường miền Bắc. Tại sao, so với nhiều chứng khoán của các ngành khác, các chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu, những công cụ tài chính khác) của ngành ngân hàng tại Việt Nam gần như luôn dẫn đầu về hai đặc điểm: Giá từ mắc cho đến rất mắc và hiếm, nếu muốn đầu tư nghiêm túc (cổ phiếu tăng giá lâu dài, và mức cổ tức đều đặn và trên trung bình). Để có câu trả lời này một cách thỏa đáng, chúng ta cần đặt ra một câu hỏi có tính tiền đề và giải thích câu hỏi này trước: Ngân hàng và chứng khoán của ngân hàng là đặc biệt hay không? Hiểu được vấn đề này một cách cơ bản thì sẽ thấy được vài cái “bí và ẩn” của câu chuyện giá và hiếm của chứng khoán ngân hàng là thật như vậy hay không? Và nếu thật như vậy thì thật ở mức độ nào? Trong những nền kinh tế phát triển, có thị trường vốn lớn và tương đối hoàn chỉnh cùng với ngành dịch vụ tài chính (financial services industry) rộng lớn, vai trò và vị trí ngân hàng thương mại vẫn còn được xem là một định chế đặc biệt so với các định chế tài chính phi ngân hàng (bao gồm công ty bảo hiểm, công ty tài chính, ngân hàng đầu tư, công ty chứng khoán, công ty quản lý tài sản và quỹ đầu tư) nhưng không là quá đặc biệt như trong những nền kinh tế đang và kém phát triển - trong đó có Việt Nam. Chúng tôi xin nêu ra hai điểm trong nhiều điểm được xem là đặc biệt đối với ngân hàng. Tạo ra những khoản nợ (tín dụng) có tính thanh khoản cao và lưu động Chỉ có ngân hàng được phát hành (mở) những tài khoản giao dịch(transaction accounts); đó là, ngân hàng gánh chịu những khoản nợ phải trả (liabilities payable) khi được yêu cầu và đồng thời sẵn sàng chuyển số có từ tài khoản người chủ tài khoản đến những người thứ ba. Có nghĩa là người chủ tài khoản có thể yêu cầu và nhận lại số tiền mặt đã gửi trong tài khoản; hoặc viết tấm séc với tất cả khoản tiền có trong tài khoản; hay quan trọng hơn là người chủ tài khoản có thể chuyển tất cả khoản tiền trong tài khoản đến cho một người thứ ba ngay lập tức qua hình thức chuyển khoản. Tính thanh khoản, lưu động, và thừa nhận việc ngân hàng phát hành (mở) tài khoản giao dịch cho phép nền kinh tế và hệ thống tài chính thực hiện công việc một cách hiệu quả. Mỗi một ngân hàng có thể tạo ra những tài khoản có tính thanh khoản cao và lưu động qua chức năng cho vay của họ. Chính khả năng (công năng) tạo ra những khoản nợ (tín dụng) có tính thanh khoản cao và lưu động này là điểm đặc biệt thứ nhất mang tính sống còn cho nhu cầu thường xuyên trong thương mại, đồng thời điều này cũng rất có ý nghĩa trong những giai đoạn khủng hoảng tài chính. Băng chuyền chuyển tải chính sách tiền tệ Phát triển kinh tế - hoạt động thương mại luôn cần có nguồn, lượng vốn và tín dụng - vốn tư bản. Chính sách tiền tệ của một quốc gia luôn luôn có ảnh hưởng và chi phối đến nguồn và lượng vốn - tín dụng cho nên lĩnh vực dịch vụ tài chính gắn liền với độ nhạy cảm của bất cứ thay đổi nào trong chính sách tiền tệ của chính phủ. Hầu hết các định chế tài chính bao gồm ngân hàng và phi ngân hàng kinh doanh xoay quanh các hoạt động tạo ra, chuyển tải, bảo vệ vốn và tín dụng. Vốn tư bản - các loại vốn và các nguồn vốn trong thị trường vốn chuyển tải hiệu quả thông qua các đầu mối định chế tài chính trung gian này. Chức năng băng chuyền chuyển tải chính sách tiền tệ là điểm đặc biệt thứ hai khiến ngân hàng khác với những định chế tài chính và pháp nhân kinh tế khác. Ngân hàng là đặc biệt, chứng khoán ngân hàng không đặc biệt và không rất đặc biệt Hai điểm đặc biệt nêu trên cũng chính là cơ sở tạo nên sự khác biệt về giá trị của ngân hàng trong những nền kinh tế khác nhau (ngay cả nền kinh tế hồi giáo giới hạn hoặc cấm cho vay lấy lãi). Có thể xem đó là những vị trí đặc biệt của ngành ngân hàng trong các hoạt động kinh tế tiền tệ. Vị trí đặc biệt này của ngân hàng không đơn thuần là một loại hợp đồng kinh tế bình thường nhưng còn có một giá trị cao hơn và quan trọng hơn - một khế ước xã hội. Khế ước này cho phép chỉ có ngân hàng được phát hành ( mở) các tài khoản giao dịch và làm vai trò băng chuyền chuyển tải chính sách tiền tệ. Thật là đặc biệt và lại càng rất đặc biệt nhiều hơn trong bối cảnh của Việt Nam cho nên có (bị) những cấu trúc giá trị lệch rất đặc biệt. Như vậy phần còn lại của câu hỏi là các chứng khoán ...