Nghệ thuật diễn xuất sân khấu

Khái niệm Nghệ thuật diễn xuất, hay nghệ thuật trình diễn, nghệ thuật biểu diễn... được dùng chỉ một nghệ thuật vốn tồn tại bằng phương thức "diễn" trên sàn diễn bởi con người (performance). Trong nghiên cứu văn hóa nghệ thuật, cách tiếp cận performance nghĩa là nghiên cứu một hành động, một sự kiện, một thể loại hay hình thức từ mọi góc độ để thấy đối tượng thực thi ra sao, bằng cách thức nào, trong bối cảnh nào, ai là người thực hiện, ai là người tham gia. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghệ thuật diễn xuất sân khấu Ngh thu t di n xu t sân kh u Khái ni m Ngh thu t di n xu t, hay ngh thu t trình di n, ngh thu t bi udi n... ư c dùng ch m t ngh thu t v n t n t i b ng phương th c di n trên sàndi n b i con ngư i (performance). Trong nghiên c u văn hóa ngh thu t, cáchti p c n performance nghĩa là nghiên c u m t hành ng, m t s ki n, m t thlo i hay hình th c t m i góc th y i tư ng th c thi ra sao, b ng cách th cnào, trong b i c nh nào, ai là ngư i th c hi n, ai là ngư i tham gia. Ngh thu t di n xu t sân kh u v i nghĩa h p ch ngh thu t di n c a ngư idi n viên trên sân kh u nh m kh c h a nhân v t c a m t v k ch b ng hành ngsân kh u, hàm ch a trong nó không ch hành ng th hi n nhân v t trong v di n,mà c kh năng, cách th c, s ph n ng... thông qua hành ng sân kh u. Sân kh u là ngh thu t mang tính t ng h p cao. Trong m t tác ph m sânkh u h i t giá tr văn h c, di n xu t, h i h a, âm nh c, múa... Nói m t cách hìnhtư ng, thì sân kh u như m t cái lò luy n nên h p kim, t nh ng nguyên li u khácnhau song liên k t v i nhau b i m t s thu c tính c n. Thu c tính sân kh u là m t t trư ng m nh chi ph i, hút nh ng thành tngh thu t c n t o nên ngôn ng sân kh u. Vũ o trong m t tác ph m sânkh u là vũ o sân kh u; h i h a, ki n trúc trên sân kh u tr thành ngh thu t c akhông gian sân kh u - không ph i không gian thu n túy; ngh thu t bi u di nkhông còn mang nghĩa chung c a s trình di n, bi u di n, mà s ph i là ngh thu tdi n xu t sân kh u c a di n viên trong s th hi n nhân v t; k ch b n văn h c ph itr thành k ch b n sân kh u. T t c các thành t ngh thu t tham gia, t o nên nghthu t sân kh u, ã ư c mang m t màu s c khác - không còn là nguyên nó khi t nt i c l p, mà ch u s chi ph i c a m t dòng l c - thu c tính sân kh u. Dù k ch nói phương Tây hay k ch hát truy n th ng Vi t Nam, nh ng thànht cơ b n u tiên c a sân kh u là k ch b n (tích), di n xu t (trò) và công chúng.Trong hành trình phát tri n, ngh thu t sân kh u b sung cho mình nh ng thành tm i: k x o i n nh, âm thanh, ánh sáng hi n i, s t o d ng m t “sân kh uhình nh” có kh năng di n t m t cách n tư ng nh ng thay i, nh ng bi uhi n c a xúc c m nhân v t trên sân kh u.v.v... Dù có s gia nh p c a nh ng y u t ngh thu t hi n i nào chăng n a,song nói t i sân kh u, ngư i ta nh n m nh ngh thu t di n xu t c a di n viên. Sânkh u k ch nói phương Tây, v i nh ng thăng tr m trên hai mươi th k , dù b chiph i b i bi t bao quan ni m, trư ng phái, dù ngôn ng k ch ư c a d ng hóa, thìngôn ng - ngư i di n viên v n luôn v trí trung tâm và không gì thay th ư c.Th k XX, trong xu th sân kh u không mu n là cái bóng c a văn h c, khingh thu t o di n “lên ngôi”, thì ngh thu t di n xu t càng kh ng nh v trí“ông hoàng, bà chúa” c a nó. Heghen cho r ng “di n xu t là hòn á th vàng th cs ”(1). Ngh thu t di n xu t bao gi cũng là linh h n, là trung tâm, là thành tchính y u nh t t o nên sân kh u. Thi u k ch b n chi ti t, ngư i di n có th di ncương. Thi u trang trí, ngư i di n viên k ch hát truy n th ng phương ông có tht o ra trang trí, t o nên không gian, th i gian b ng chính ng tác, di n xu t c amình. Thi u ngh thu t di n viên -b t thành sân kh u. Stanixlawxki g i di n viênlà “ông hoàng, bà chúa” c a sân kh u. Ngh thu t di n xu t óng vai trò quy t nh, vai trò “h t nhân” liên k t, t p h p các thành t ngh thu t khác xoay quanhnó, ph tr cho nó. M thu t, h i h a, ca, múa, nh c, văn h c…, t t c các lo i hình ngh thu t, u l y hi n th c cu c s ng làm i tư ng ph n ánh. Ph n ánh hi n th c như thnào, b ng cách nào do phương ti n ngh thu t và th m m t ng lo i hình qui nh.M i ngh thu t u có phương ti n ngôn ng bi u t riêng c a mình. Phương ti nngh thu t lo i hình luôn là i m t a ngư i ti p nh n, hay nghiên c u nghthu t nh n th c ư c b n ch t v n ang ti p c n. Phương ti n ngh thu t quy t nh c tính lo i hình ngh thu t. V i sân kh u, hành ng là phương ti n ngh thu t. Hành ng là phương ti n ngh thu t c a sân kh u nói chung. Ngh thu tsân kh u t n t i dư i hai d ng: k ch b n văn h c và v di n trên sân kh u. TheoAristote thì hành ng k ch là i tư ng (n i dung) b t chư c c a k ch v i nghĩalà m t h th ng vi c làm nh m thay i m t tình hu ng này sang m t tình hu ngkhác, còn hành ng sân kh u là phương th c b t chư c th hi n n i dung c ahành ng. K ch b n bao hàm m t hành ng k ch; di n viên th hi n nhân v t là nhthông qua hành ng sân kh u; o di n ch o di n viên th c hi n hành ngcho chính xác và hi u qu . Xét v m t n i dung: k ch là ngh thu t hành ng. Xét v m t bi u hi n thìdi n xu t là ngh thu t c a hành ng sân kh u. Hành ng v a là i tư ng môt , v a là phương ti n miêu t . Hành ng toàn v di n ư c ...