Nghệ thuật là gì?

Câu hỏi Nghệ thuật là gì? kéo theo luôn hai câu hỏi khác: Cái đẹp là gì? và Họa sĩ là ai?. Tổng quan hai bài viết của Bart Rosier [1] và Joseph A. Goguen [2] được trình bày dưới đây cũng chỉ nhằm làm sáng tỏ một phần những vấn đề tuy không mới nhưng vẫn rất nan giải đó. Phần Phụ lục tóm tắt quan điểm về nghệ thuật của Lev Tolstoy [3] có kèm theo lời bàn. Cả ba tác phẩm của Rosier, Goguen va Tolstoy đều có chung một nhan đề Nghệ thuật là gì?...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghệ thuật là gì? Nghệ thuật là gì? NGUYỄN ĐÌNH ĐĂNGCâuhỏiNghệthuậtlàgì?kéotheoluônhaicâuhỏikhác:Cáiđẹplàgì?vàHọasĩlàai?.TổngquanhaibàiviếtcủaBartRosier[1]vàJosephA.Goguen[2]đượctrìnhbàydướiđâycũngchỉnhằmlàmsángtỏmộtphầnnhữngvấnđềtuykhôngmớinhưngvẫnrấtnangiảiđó.PhầnPhụlụctómtắtquanđiểmvềnghệthuậtcủaLevTolstoy[3]cókèmtheolờibàn.CảbatácphẩmcủaRosier,GoguenvaTolstoyđềucóchungmộtnhanđềNghệthuậtlàgì?1.Nghệthuậtlàgì?ThờiCổđại,ngườitachianghệthuậtralàmbảyloạihìnhnghệthuậttựdo(artesliberales)là:trivium(3conđường)baogồm:Vănphạm,Logic,Hùngbiện;vàquadrivium(4conđường)baogồm:Sốhọc(lýthuyếtvềcácconsố),Hìnhhọc(cácconsốtrongkhônggian),Âmnhạc(cácconsốtrongthờigian),vàThiênvănhọc(cácconsốtrongkhônggianvàthờigian).Mẹcủacả7nghệthuậtđólàTriếthọc.Cácnghệthuậtmangtínhkỹthuậtnhưkiếntrúc,nôngnghiệp,hộihọa,điêukhắc,vàcácnghềthủcôngkhácđượcxếpởhàngthấphơn.ThờiTrungcổ,nghệthuậtđượccoilàđứaconcủatựnhiên.Dầndầnnghệthuậtchỉcònlànhữnggìmàngườixưacoilànghềthủcông.Từnghệthuậtđòihỏimộtcáigìđóđượctạonênmộtcáchkhéoléobởingườinghệsĩ.Cóđiềuchínhcácnghệsĩđãphábỏcáchạnchếdocácđịnhnghĩaloạiđótạora,tháchthứccácđịnhkiếncủachúngta,vàvượtxacáctriếtgia,cácnhàtâmlýhọcvàphêbình,chứđừngnóichiđếnđạichúng.M.Duchamp,Đàiphun,1917/1964Ngàynay,thậtkhóđịnhnghĩađượcnghệthuật.Đãquarồicáithờicóthểchỉrađượccáigìlànghệthuật,cáigìkhôngphảilànghệthuật.SaukhiMarcelDuchamp[4]triểnlãmchậuđitiểuvàonăm1917tạiNewYork,hayAndyWarhol[5]bàyracáctranhinlướihàngloạtcácđồhộpgiốngnhaunhưđúcvàonhữngnăm19621964,thìbấtcứcáigìcũngcóthểlànghệthuật.Quanniệmnàycóvẻphùhợpvớinghệthuậtđươngđại.Vậycáigìlàmchomộtbứchọatrởthànhmộttácphẩmnghệthuật?Cókhánhiềuquanđiểmkhácnhauvềvấnđềnày.Dướiđâychỉliệtkêvàbìnhluậnmộtsốquanđiểmtạmgọilàtiêubiểunhất.Cóquanđiểmchorằnghọasĩvẽtranh,nhưngcầnsựgiámđịnhcủaítnhấtmộtđạidiệncủathếgiớihộihọađểkhiếnbứctranhtrởthànhmộttácphẩmnghệthuật.Nhưvậymộtngườibìnhthườngkhôngthểtrảlờiđượcnghệthuậtlàgì.Chúngtacầnngườiđịnhhướngnghệthuậtnhưtínđồcầnvịcốđạođểnóichobiếtchânlýởđâu.Nếuquanniệmnàyđúng,nóloạitrừsựhuyềnbítrongnghệthuật,sẽđượcnóiđếnbêndưới.Tráivớiquanđiểmmangtínhngoạisuykểtrên,nhữngngườitheoquanđiểmnộisuychorằngtiêuchuẩncủanghệthuậtnằmtrongtínhtrựccảmcủabứchọa,rằnghànhđộngvẽphảicóchủđích,cónghĩalàhọasĩphảichủtâmtạoranghệthuật.Hànhđộngvẽphảiđượcdiễnratheomộtcáchđặcbiệtnhằmtạoranghệthuật.Nhưvậyngườixemsẽphảihọccáchlàmsaonhậnrađượctínhtrựccảmđó.Ngoàira,nếunghệthuậtlàcáidonghệsĩchủtâmtạora,thìcâuhỏitiếptheosẽlà:Vậythìnghệsĩlàai?Quanđiểmdựatrênlýthuyếtvềnguồngốccủanghệthuậtlạichorằngnghệthuậtlàcácđồvậthoặchìnhảnhdoconngườitạoravớimộtýnghĩatượngtrưngnhưmộtphươngthứcgiaotiếp.Tuynhiên,khôngphảitấtcảcáchìnhảnhđóđềulànghệthuật,màmộtsốchỉđơnthuầnlàcáckýhiệumàthôi.GầnvớiquanđiểmnguồngốcnghệthuậtkểtrênlàphátbiểucủanhàvậtlýthiêntàiAlbertEinstein:Cáiđẹpnhấtmàchúngtacóthểtrảinghiệmlàsựhuyềnbí.Nhưvậysựhuyềnbílànguồngốccủamọinghệthuậtđíchthực.Chínhvìlýdođóchúngtakhôngcóhyvọngcóđượcmộtđịnhnghĩarõràngvềnghệthuật.Nghệthuậtlàcáigìđóchúngtachỉcóthểcảmthấymàkhôngtàinàodiễngiảiđượcbằnglời.Nógiốngnhưmộttrảinghiệmhuyềnbívậy.Ngàynaycácnghệsĩmộtmặttiếptụctruyềnthốngchọctứcxãhộitưsản,xãhộitiêuthụ,mặtkhácđãmởrộngvaitròcủamình.Thayvìvẽtranhhaynặntượng,họtrưngbàyxáccácconvậtngâmtrongformaldehyde,cácvậtthểđadạngkểcảsỏiđá,cànhcây,vàdâythừng.Nghệthuậtmôitrườngđãgiảiphóngcáctriểnlãmkhỏi4bứctườngcủaviệnbảotàng.Cáchìnhthứcnghệthuậtmớinhưtrìnhdiễn,sắpđặt,cơthể,v.v.đãvàđangtháchthứccácquanniệmvềranhgiớigiữacácloạihìnhnghệthuật.Kểcảtrìnhdiễnthờitrang,tròchơiđiệntửvideo,phunsơnlêntường,vàcáctrangnhàtrêninternetcũngbắtđầuđượccoilànghệthuật.Trongbốicảnhtoàncầuhóanghệthuật,quanniệmnghệthuậtcủaphươngĐôngvàphươngTâycũngxíchlạigầnnhauhơn,chịuảnhhưởnglẫnnhau.NghệthuậtbonsaicủaNhậtBảntrởnênthờithượngởphươngTây.NhiềunhạcsĩphươngTâysửdụngnhiềuyếutốâmnhạcphươngĐôngtrongcáctácphẩmcủamình.2.CáiĐẹplàgì?Cái ...