Nghệ thuật sử dụng điển cố biểu hiện tâm trạng trong khúc ngâm thế kỉ XVIII

Bài viết bàn về các tác giả ngâm khúc của thế kỷ 18 đã được hưởng lợi từ thế mạnh của những ám chỉ văn học. Họ đã sử dụng một cách sáng tạo những ám chỉ văn học để làm cho những câu ngâm trở nên thú vị hơn và mô tả thành công cảm xúc của các nhân vật lãng mạn. Phép ám chỉ trong văn học được sử dụng theo ba cách: sử dụng âm vị tiếng Việt, sử dụng âm vị Trung Quốc và sử dụng nửa Việt-Trung. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghệ thuật sử dụng điển cố biểu hiện tâm trạng trong khúc ngâm thế kỉ XVIII JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE ◦ Social Sci., 2008, Vol. 53, N . 6, pp. 1-7 NGH› THUŠT SÛ DÖNG IšN CÈ BIšU HI›N T…M TR„NG TRONG KHÓC NG…M TH˜ KŸ XVIII o Thà Thu Thu Tr÷íng ¤i håc H£i Pháng1. Mð ¦u Mët °c iºm chung cõa v«n thì n÷îc ta v Trung Hoa thíi trung ¤i l sûdöng nhúng cæng thùc câ s®n trong iºn t½ch, iºn cè. Nh nghi¶n cùu D÷ìng Qu£ngHm ¢ tøng nhªn x²t, c¡c v«n s¾ Tu v ta, khi vi¸t v«n th÷íng m÷ñn mët sü t½chx÷a, ho°c mët c¥u thì, c¥u v«n cê º di¹n t¼nh þ cõa m¼nh [7;331]. C¡ch lm v«n§y câ thº gåi chung l dòng iºn cè. iºn l g¼? iºn (ngh¾a en l vi»c cô) l mëtchú ho°c mët c¥u câ ¡m ch¿ ¸n mët vi»c cô, mët sü t½ch x÷a [7;332]. Trong v«n thì trung ¤i, vi»c döng iºn, l§y chú câ nhi·u t¡c döng. Vi»c döngiºn, l§y chú kh²o s³ lm c¥u v«n sóc t½ch, ho°c gióp c¥u v«n trð n¶n l½ thó, haydi¹n t£ nhúng vi»c khâ nâi m líi v«n v¨n trang nh¢, þ tù l¤i rã rng. Hìn núa,dòng iºn, l§y chú nhi·u khi l¤i l chùng cî trong v«n ch÷ìng. Song ng÷ñc l¤i, nâcông l c¡ch nâi ÷îc l» t÷ñng tr÷ng, khi¸n nhúng g¼ ÷ñc nâi ¸n câ t½nh ch§t chungchung, ½t c¡ thº ho¡.2. Nëi dung nghi¶n cùu C¡c t¡c gi£ khóc ng¥m th¸ k¿ XVIII ¢ ph¡t huy ÷ñc th¸ m¤nh cõa vi»c döngiºn, l§y chú. Hå ¢ vªn döng ti t¼nh, s¡ng t¤o c¡ch döng iºn lm cho khóc ng¥mcõa m¼nh th¶m hay, th¶m µp, °c bi»t phöc vö c lüc cho vi»c mi¶u t£ t¥m tr¤ngcõa nh¥n vªt trú t¼nh. Gi¡o s÷ L¶ Tr½ Vi¹n ¢ nhªn x²t v· vi»c döng iºn trongChinh phö ng¥m: Nh¼n chung, c¡c iºn v t½ch ÷ñc vªn döng trong b£n dàch ch¿nh¬m di¹n ¤t mët c¡ch hm sóc t¥m t¼nh ng÷íi chinh phö [3;361]. Kh£o s¡t c¡c khóc ng¥m ta th§y: Chinh phö ng¥m sû döng 47 iºn, þ thì -chi¸m 11%; Cung o¡n ng¥m khóc dòng 85 iºn, þ thì - chi¸m 21%, Ai t÷ v¢n dòng18 iºn t½ch, þ thì - chi¸m 11%. C¡c t¡c gi£ th÷íng vªn döng iºn, þ thì theo bah÷îng d÷îi ¥y:2.1. Sû döng iºn ¢ ÷ñc Vi»t hâa H÷îng thù nh§t, c¡c t¡c gi£ döng iºn, l§y chú ¢ Vi»t ho¡ hon ton, c¥uthì ngn gån m nâi ÷ñc nhi·u þ, ngæn ngú thanh tho¡t, bâng b©y: 1 o Thà Thu Thu Gªy rót §t h¡ khæng håc ch÷îc, Kh«n gieo c¦u no ÷ñc th§y ti¶n. Gªy rót §t ÷ñc rót tø iºn Ph½ Tr÷íng Pháng íi H¡n, håc ÷ñc ph²prót §t cõa mët và ti¶n t¶n l Hç Cæng. L§y roi trä xuèng §t th¼ d¨u ÷íng xangn d°m công rót l¤i g¦n tr÷îc mt. Cán kh«n gieo c¦u l§y tø iºn Thæi Sinhvo ð trong nói, l§y mët ti¶n nú, ÷ñc vñ cho bòa ©n m¼nh. Sau v· nh, eo bòa votrong cung vua qu§y rèi. Bà k´ thuªt s¾ uêi bt r§t g§p, chng ch¤y v· nói nh÷ngc¡ch sæng khæng qua ÷ñc. Thuªt s¾ uêi ¸n nìi, vñ ð b¶n kia sæng n²m ra mëtc¡i kh«n, hâa thnh mët c¥y c¦u n«m sc. Thæi Sinh l¶n c¦u, ch¤y tho¡t. Vªn dönghai iºn â, t¡c gi£ di¹n ¤t thnh cæng v ngn gån ÷îc mì tha thi¸t ÷ñc bay¸n b¶n chçng cõa ng÷íi chinh phö. Mì ÷îc khæng thº thüc hi»n ÷ñc trong thüct¸ n¶n nng ph£i nhí ¸n nhúng ph²p thuªt nhi»m mu. Hay · chú g§m phong thæi l¤i mð (Chinh phö ng¥m khóc). · chú g§mvøa l t½ch vøa l iºn. · chú g§m þ nâi lm thì d¥ng l¶n vua, xin cho chçngv·, l§y t½ch ªu Thao íi T§n i thó ð L÷u Sa. Vñ l Tæ Hu» træng chçng ¢ m÷íin«m, d»t bi thì Chùc c©m hçi v«n vo g§m d¥ng l¶n vua. Vua xem xong, c£mëng, th÷ìng t¼nh tha cho chçng nng v·. M÷ñn t½ch ny, t¡c gi£ cho th§y ni·mnhî mong cõa chinh phö ¢ ch½n muçi khi¸n nng muèn lm t§t c£ nhúng g¼ câ thºlm ÷ñc, kº c£ vi»c khâ kh«n nguy hiºm ¸n t½nh m¤ng l d¥ng thì l¶n vua xincho chçng v· [3;359]. Câ khi, döng iºn kh²o l²o, Nguy¹n Gia Thi·u trong Cung o¡n ng¥m khóc ¢di¹n t£ ÷ñc i·u khâ nâi mët c¡ch hm sóc, m líi thì v¨n thanh tho¡t. Ch¯ngh¤n c¥u: Xe d¶ lå rc l¡ d¥u mîi vo. D¾ nhi¶n, ngh¾a c¥u thì ny gn vîi c¥u thìtr¶n: Ph£i duy¶n h÷ìng lûa còng nhau, song nâ ¢ mi¶u t£ thnh cæng ni·m h¤nhphóc, tü ho væ h¤n cõa ng÷íi cung nú ÷ñc vua sõng ¡i, y¶u chi·u. Nng coi ânh÷ l duy¶n phªn cõa m¼nh, khæng c¦n tranh ginh vîi nhúng cung nú kh¡c. Công câ khi vi»c döng iºn nâi l¶n néi au tªn còng cõa ng÷íi phö nú khim§t i h¤nh phóc: Ngån t¥m ho£ èt du n²t li¹u Giåt hçng b«ng th§m r¡o láng son. Di¹n t£ néi au buçn, phi·n muën cõa ng÷íi phö nú m giåt n÷îc mt th§mæng l¤i thnh b«ng mu hçng [1;117] th¼ qu£ khâ câ c¡ch di¹n ¤t no hay hìn,th§m th½a, xóc ëng hìn!2.2. Sû döng iºn ¥m H¡n H÷îng thù hai, c¡c t¡c gi£ ng¥m khóc ghi l¤i iºn b¬ng ¥m H¡n º t£ t¥m t¼nhng÷íi phö nú. V½ dö nh÷: ç li¶n chi l¦n trä hoa kia . Theo t¡c gi£ cuèn NhúngKhóc ng¥m chån låc, ç li¶n chi l bùc tranh v³ hai c¥y chung mët cnh. ...