Nghiên cứu chẩn đoán di truyền trước làm tổ bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase

Bài viết Nghiên cứu chẩn đoán di truyền trước làm tổ bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase nghiên cứu này nhằm xây dựng hoàn thiện quy trình chẩn đoán bệnh tăng sản thượng bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase trước làm tổ và ứng dụng quy trình chẩn đoán bệnh tăng sản thượng bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase trước làm tổ cho gia đình đã có con bị bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu chẩn đoán di truyền trước làm tổ bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC NGHIÊN CỨU CHẨN ĐOÁN DI TRUYỀN TRƯỚC LÀM TỔ BỆNH TĂNG SẢN THƯỢNG THẬN BẨM SINH THỂ THIẾU ENZYME 21-HYDROXYLASE Nguyễn Hà Hương Ly*, Nguyễn Văn Phong, Nguyễn Thị Việt Hà, Trần Văn Tuấn* Học viện Quân y Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm xây dựng hoàn thiện quy trình chẩn đoán bệnh tăng sản thượngbẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase trước làm tổ và ứng dụng quy trình chẩn đoán bệnh tăng sảnthượng bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylase trước làm tổ cho gia đình đã có con bị bệnh. 4 mẫu máuEDTA ngoại vi và 4 mẫu phôi ngày 5 được lấy từ một gia đình có con mang biến thể gây bệnh trên genCYP21A2. Phương pháp phân tích di truyền liên kết được sử dụng để phát hiện bốn STR được chọn liênkết chặt chẽ với gen CYP21A2 mang biến thể gây bệnh ở các cặp vợ chồng và con của họ. Kết quả nghiêncứu đã xây dựng quy trình chẩn đoán bệnh tăng sản thượng bẩm sinh thể thiếu enzyme 21-hydroxylasetrước làm tổ. Áp dụng quy trình cho 4 phôi ngày 5 của gia đình Đ.V.Th., chúng tôi đã xác nhận đồng hợp tửbiến thể gây bệnh (mang gen) ở ba trong số các phôi và đồng hợp tử bình thường ở một phôi (khỏe mạnh).Từ khóa: Tăng sản thượng thận bẩm sinh, gen CYP21A2, chẩn đoán trước làm tổ, phân tích di truyềnliên kết.I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tăng sản thượng thận bẩm sinh (Congenital mắc bệnh thấp hơn cũng được tìm thấy ở Nhậtadrenal hyperplasia - CAH) là bệnh di truyền do Bản: 1/21.000 và Đài Loan là: 1/28.000.4 Ở Việtgen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường gây ra. Nam, chưa có đề tài nào nghiên cứu về tỷ lệTừ khi ca bệnh đầu tiên được mô tả trong y văn mắc bệnh và tỷ lệ người lành mang gen bệnh.vào năm 1865 cho đến nay, đã có hơn 5 thể Theo Vũ Chí Dũng và cộng sự (2017), dựa trênbệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh được biết số liệu thống kê tại Khoa Nội tiết - Chuyển hóađến, trong đó thể thiếu enzyme 21-hydroxylase - Di truyền, Bệnh viện Nhi Trung ương, trong(21-OH) là phổ biến nhất (chiếm khoảng 90% khoảng thời gian 17 năm (1999 - 2016) có tổngcác trường hợp mắc tăng sản thượng thận bẩm số 842 bệnh nhân đã được chẩn đoán và điềusinh.1 Trên thế giới, tỷ lệ mắc bệnh tăng sản trị. Trong đó, thể thiếu 21-hydroxylase (21-OH)thượng thận bẩm sinh bẩm sinh ở trẻ em do chiếm tỷ lệ cao nhất 98,3% (828 bệnh nhân).thiếu 21-OH là khoảng 1/10.000 đến 1/15.000.2 Các nghiên cứu trên quần thể người châu ÁTỷ lệ mắc bệnh thay đổi theo dân tộc và địa lý, đã chỉ ra thể mất muối chiếm tỉ lệ cao nhất trongtần suất cao nhất được phát hiện là 1/282 ở số các ca mắc tăng sản thượng thận bẩm sinhtộc người Yupik Eskimos (Alaska) và 1/2.100 với 75%, thể nam hóa đơn thuần chiếm tỉ lệở đảo La Reunion, Pháp.3 Bên cạnh đó, tỷ lệ thấp hơn (20-25%) và thể không cổ điển hiếm gặp hơn (< 5%).5 Sự rối loạn này luôn dẫn đếnTác giả liên hệ: Nguyễn Hà Phương Ly bệnh cảnh lâm sàng đặc trưng của bệnh đi kèmHọc viện Quân y những hậu quả và di chứng nặng nề nếu khôngEmail: leenguyen1897@gmail.com được phát hiện sớm như: rối loạn điện giải, mấtNgày nhận: 15/09/2022 muối, mất nước và nam hóa ở trẻ gái hoặc dậyNgày được chấp nhận: 01/01/2023TCNCYH 163 (2) - 2023 9TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCthì sớm giả ở trẻ trai. Việc mất muối và mất được chẩn đoán mắc bệnh) cùng 4 mẫu phôinước rất dễ dẫn đến bệnh nhân trụy tim mạch, sinh thiết ngày 5 (A1-A4) của gia đình.sốc, và nguy hiểm đến tính mạng.6 2. Phương pháp Các phương pháp xét nghiệm sinh học phân Mẫu máu của người con gái bị bệnh đãtử giúp chẩn đoán sớm bệnh tăng sản thượng được xác định loại biến thể gây bệnh bằngthận bẩm sinh ở thai nhi giúp định hướng phác phương pháp giải trình tự gen thế hệ mớiđồ điều trị sớm cho người bệnh, tuy nhiên, (Next Generation Sequencing - NGS) kết hợphướng phát triển trong công tác phòng bệnh sử dụng phương pháp MLPA. Kết quả chovẫn còn hạn chế. Phương pháp chẩn đoán di thấy bệnh nhân A. mang hai loại biến thể gồmtruyền trước làm tổ được biết đến là phương CYP21A2 c.515T>A và một biến thể mất đoạnpháp dự phòng bệnh hiệu quả nhất, bởi có thể lớn. Tuy nhiên, do gen CYP21A2 có gen giả làchọn được phôi lành ...