Nghiên cứu chính sách an sinh xã hội cho gia đình Việt Nam

Nghiên cứu an sinh xã hội (ASXH) trong bối cảnh hiện đại hóa và hội nhập quốc tế ở Việt Nam đòi hỏi phải chú ý đến chính sách an sinh đối với các gia đình. Tuy nhiên, có rất ít chính sách an sinh xã hội dành riêng cho gia đình, lấy gia đình làm đơn vị thụ hưởng hay can thiệp ở Việt Nam. Trong khi đó, các chính sách an sinh xã hội dành cho đối tượng cụ thể hay những thành viên xác định trong mỗi gia đình lại có khá nhiều. Thực tế đó phản ánh sự thiếu hụt các chính sách an sinh cho gia đình hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu chính sách an sinh xã hội cho gia đình Việt NamNghiên cứu chính sáchan sinh xã hội cho gia đình Việt NamĐặng Nguyên Anh11Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.Email: danganhphat1609@gmail.comNhận ngày 6 tháng 6 năm 2017. Chấp nhận đăng ngày 7 tháng 7 năm 2017.Tóm tắt: Nghiên cứu an sinh xã hội (ASXH) trong bối cảnh hiện đại hóa và hội nhập quốc tế ởViệt Nam đòi hỏi phải chú ý đến chính sách an sinh đối với các gia đình. Tuy nhiên, có rất ít chínhsách an sinh xã hội dành riêng cho gia đình, lấy gia đình làm đơn vị thụ hưởng hay can thiệp ở ViệtNam. Trong khi đó, các chính sách an sinh xã hội dành cho đối tượng cụ thể hay những thành viênxác định trong mỗi gia đình lại có khá nhiều. Thực tế đó phản ánh sự thiếu hụt các chính sách ansinh cho gia đình hiện nay.Từ khóa: An sinh xã hội, gia đình, chính sách an sinh xã hội, Việt Nam.Phân loại ngành: Xã hội họcAbstract: The study of social protection in the context of modernisation and international integrationin Vietnam requires that attention be paid to the social protection policies for families. However,there are now in the country only a few of such policies, which are targeted at families and take themas beneficiaries or objects of interventions. Meanwhile, there are many other social protectionpolicies for specific groups of people in the society or members in the family. That fact reflects thelack of such policies for families today.Keywords: Social protection, family, social protection policy, Vietnam.Subject classification: Sociology1. Đặt vấn đềAn sinh xã hội được xây dựng trên môhình quản lý rủi ro, trong đó có ba chiếnlược: phòng ngừa rủi ro, giảm nhẹ rủi rovà khắc phục rủi ro. Hệ thống ASXHđược hiểu là toàn bộ các chính sách nhànước nhằm giúp đỡ các cá nhân, gia đìnhvà các nhóm xã hội quản lý các rủi ro,bất trắc của mình và hỗ trợ cho những11Khoa ho ̣c xã hô ̣i Viê ̣t Nam, số 8 - 2017người nghèo, yếu thế nhất. Một hệ thốngASXH tốt sẽ góp phần quan trọng vào sựphát triển của quốc gia. Mặt khác, thôngqua các chính sách ASXH, nhà nướccũng thực hiện phân phối lại thu nhập vàdịch vụ cho các nhóm xã hội dễ bị tổnthương và các gia đình thu nhập thấp,góp phần giảm nghèo và chống nguy cơtái nghèo, tiến tới thu hẹp bất bình đẳngxã hội. Có thể nhận thấy ASXH là mộttrong những hợp phần quan trọng trongcác chương trình xã hội của các quốc gianhằm mục đích ổn định xã hội, giảmphân hoá giàu nghèo, điều tiết quá trìnhphân tầng xã hội, tạo nên sự đồng thuậngiữa các giai tầng, các nhóm dân cưtrong tiến trình phát triển. Do đó, ASXHvừa có tính kinh tế, vừa mang tính xã hộivà nhân văn sâu sắc.Có sự nhất trí rằng một hệ thống ASXHtốt được thể hiện ở khả năng và các biệnpháp bảo vệ các cá nhân và các nhóm xãhội trước những rủi ro, tổn thương do tácđộng thiên tai, hay những tác động bất lợivề kinh tế - xã hội, nhằm duy trì được mứcsống và điều kiện sinh kế thiết yếu. ASXHlà một chính sách xã hội cơ bản của nhànước nhằm thực hiện các chức năng phòngngừa, hạn chế và khắc phục rủi ro, bảo đảman toàn thu nhập và cuộc sống cho ngườidân. Chiến lược ASXH của Việt Nam giaiđoạn 2011-2020 nêu rõ: “An sinh xã hội làsự bảo đảm mà xã hội cung cấp cho mọithành viên trong xã hội thông qua việc thựcthi hệ thống các cơ chế, chính sách và biệnpháp can thiệp trước các nguy cơ, rủi ro cóthể dẫn đến suy giảm hoặc mất đi nguồnsinh kế” [5]. Bài viết chỉ ra những khoảngtrống nghiên cứu ASXH cho gia đình, để từđó có những giải pháp chính sách nhằm12tăng cường an sinh gia đình và gợi mở mộtsố hướng tiếp cận phù hợp với chủ đềnghiên cứu cấp thiết này.2. Đảm bảo an sinh xã hội cho gia đình2.1. An sinh xã hội cho gia đìnhCác nghiên cứu xã hội học quốc tế đã chỉra vai trò của gia đình như một nguồnASXH dành cho các thành viên của mình.Cherlin [7] đã xem xét sự tương trợ lẫnnhau trong gia đình, đặc biệt giữa cha mẹvà con cái. Con cái trưởng thành sẽ giúpđỡ cha mẹ, nhưng nhìn chung con cáicũng nhận được sự chăm sóc từ phía chamẹ. Theo tác giả, mối quan hệ tương trợqua lại này thể hiện sự thỏa thuận “baocấp ngầm” trong gia đình, giữa cha mẹ vàcon cái. Tuy nhiên Cherlin cũng lưu ýrằng, quá trình công nghiệp hóa diễn ramạnh mẽ vào cuối thế kỷ XIX ở Tây Âuđã kéo các thành viên, mà trước tiên lànam giới, rồi sau đó là phụ nữ, ra khỏi cácgia đình. Cuộc sống của các thành viênphụ thuộc nhiều vào tiền công do laođộng mang lại. Những sự kiện như đauốm, tai nạn, hoặc mất việc làm, sinh kế cóthể khiến cho các thành viên và hộ giađình rơi vào tình trạng khốn khó, tác độngtiêu cực đến cuộc sống của họ. Ngay từnhững năm 50 của thế kỷ trước, Parson vàBales [10] xem xét quá trình chuyển giaohệ thống chức năng an sinh và chăm sóccủa gia đình truyền thống sang các thiếtchế xã hội có chức năng chuyên nghiệpnhư trường học, bệnh viện, nhà dưỡnglão, trung tâm trông giữ trẻ… Quá trìnhnày khi được thực hiện hiệu quả sẽ gópĐă ̣ng Nguyên Anhphần giảm nhẹ ...