Nghiên cứu khả năng tích lũy chì và cadimi trong cây cà chua (Lycopersicon esculentum mill)

Nội dung bài viết đề cập kết quả nghiên cứu khả năng tích lũy Pb và Cd trong các bộ phận của cây cà chua cho thấy dư lượng Pb, Cd trong các bộ phận của cây đều tăng khi hàm lượng của chúng trong đất tăng lên... Mặt khác, mức độ tích lũy cũng có sự khác nhau giữa các bộ phận của cây. Mức độ tích lũy Pb trong lá cà chua là cao nhất, sau đó đến thân, rễ và thấp nhất là trong quả. Mức độ tích lũy Cd trong rễ của cây cà chua cao nhất, sau đó đến lá, thân và thấp nhất là trong quả cây cà chua. Hàm lượng Pb tích lũy trong quả tăng dần từ 0.04 đến 0,35 mg/ kg khi lượng Pb trong đất tăng từ 55 mg/kg lên 210.mg/kg.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khả năng tích lũy chì và cadimi trong cây cà chua (Lycopersicon esculentum mill)Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ haiNGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG TÍCH LŨY CHÌ VÀ CADIMITRONG CÂY CÀ CHUA (Lycopersicon esculentum Mill)Bùi Thị Lan Hương, Đào Văn Thông, Bùi Thị Yến, Hà Mạnh Thắng,Phạm Quang Hà, Trần Thị HươngViện Môi trường Nông nghiệpTÓM TẮTKết quả nghiên cứu khả năng tích lũy Pb và Cd trong các bộ phận của cây cà chua cho thấydư lượng Pb, Cd trong các bộ phận của cây đều tăng khi hàm lượng của chúng trong đất tăng lên.Mặt khác, mức độ tích lũy cũng có sự khác nhau giữa các bộ phận của cây. Mức độ tích lũy Pb tronglá cà chua là cao nhất, sau đó đến thân, rễ và thấp nhất là trong quả. Mức độ tích lũy Cd trong rễ củacây cà chua cao nhất, sau đó đến lá, thân và thấp nhất là trong quả cây cà chua. Hàm lượng Pb tíchlũy trong quả tăng dần từ 0.04 đến 0,35 mg/ kg khi lượng Pb trong đất tăng từ 55 mg/kg lên 210mg/kg. Trong nghiên cứu này, khi Pb trong đất ≥ 105 mg/kg, tương đương với 2 lần mức ô nhiễmtrong đất hiện nay ở Hà Nội thì lượng chì hấp thụ trong quả bắt đầu vượt ngưỡng cho phép. Hàmlượng Cd tích lũy trong quả cà chua tăng dần từ 0,04 lên 0,16 mg/kg khi hàm lượng Cd trong đất tăngtừ 1 mg/kg lên 6 mg/kg. Khi lượng Cd trong đất cao hơn 2 mg/kg đất, tương đương với 2 lần mức ônhiễm trong đất trồng tại Hà Nội hiện nay, dư lượng Cd trong quả bắt đầu vượt ngưỡng cho phép.Từ khóa: cà chua, tích lũy Pb và CdI. ĐẶT VẤN ĐỀMột số kim loại nặng (KLN) trong đấtkhi ở hàm lượng thích hợp là nguồn dinhdưỡng vi lượng, giúp cây sinh trưởng tốt hơn,từ đó làm tăng năng suất và chất lượng câytrồng. Tuy nhiên, khi hàm lượng các KLNtrong đất cao có thể tích lũy hoặc cố định trongcác bộ phận của cây (phytostabilization) và khiở mức cao chúng có thể gây ảnh hưởng tới sứckhoẻ con người và gây ô nhiễm môi trường.Trong các loại cây rau, cà chua là câytrồng được quan tâm nhiều về an toàn vệ sinhthực phẩm vì nó là loại rau thu hoạch gối lứa,khó tuân thủ thời gian cách ly khi sử dụng phânbón và thuốc bảo vệ thực vật. Mặt khác, càchua thuộc nhóm rau được sử dụng ăn sốngnhiều, do đó việc quản lý dư lượng hóa chấtđộc hại trong đó có kim loại nặng được quantâm nhiều hơn. Trên thế giới đã có một sốnghiên cứu về khả năng tích lũy kim loại nặngcủa cây trồng này. S. Singh (2012) khi nghiêncứu về một số loại cây rau trồng trên đất bịnhiễm kim loại nặng trong đó có cây cà chuacho thấy, khả năng tích lũy kim loại nặng củacà chua có sự khác biệt theo các nguyên tố vàtrong các bộ phận của cây trồng. Ở Việt Namđã có một số nghiên cứu về khả năng tích lũykim loại nặng trên một loại cây rau như: cảixoong (Nasturtium officinale ), rau muống(Ipomoea aquatica), cải canh (Brassicajuncea),… tuy nhiên đối với cây cà chua, kếtquả nghiên cứu về khả năng tích lũy kim loạinặng vẫn còn hạn chế. Các quy chuẩn hiện tạivề dư lượng KLN tối đa trong đất hiện đềuđược ban hành dựa trên quy chuẩn của quốc tế.Trong số các KLN, Pb và Cd được xác định làhai nguồn ô nhiễm quan trọng bởi tác độngnghiêm trọng của nó tới sức khoẻ con ngườicũng như nguy cơ ô nhiễm cao. Nghiên cứunày được thực hiện nhằm tạo lập cơ sở khoahọc cho việc ban hành các quy chuẩn kỹ thuậtcũng như biện pháp quản lý tốt đất trồng, hạnchế ô nhiễm kim loại nặng có thể gây ảnhhưởng tới bộ phận thu hoạch của cây.II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU2.1. Vật liệu nghiên cứu- Cây trồng: Sử dụng cây cà chua giốngtrồng vào các thùng xốp có chứa đất đã chuẩnbị theo các công thức thí nghiệm.- Đất nhiễm KLN: Sử dụng đất phù sasông Hồng lấy về để khô tự nhiên sau đó tiếnhành nghiền nhỏ, sàng qua rây 2mm nhằm loạibỏ đá, sỏi sau đó được ủ ở độ ẩm 60 – 70%. Pbvà Cd được lây nhiễm từ các muối Pb (NO3)2và Cd(NO3)2 theo phương pháp sau:Bước 1: Chia đất thành nhiều phần nhỏ,sử dụng các muối kim loại pha chung vào nướcvà trộn đều vào trong đất. Hàm lượng các kim1163VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAMloại được lây nhiễm dựa trên QCVN 03-MT:2015/BTNMT, theo đó mẫu đối chứng đượcgiữ nguyên hàm lượng kim loại nặng ban đầutrong đất. Các công thức còn lại được bổ sungtheo hàm lượng tương đương và cao hơn giớihạn kim loại nặng tổng số tối đa cho phéptrong tầng đất mặt đối với đất nông nghiệp theoQCVN 03-MT: 2015/BTNMT. Kim loại nặngsau khi được trộn đều vào trong đất được ủtrong thời gian là 15 ngày ở điều kiện nhiệt độphòng, độ ẩm duy trì là 60 – 70%.Bảng 1. Hàm lượng các kim loại nặng sử dụng trong thí nghiệmKim loạinặngGiới hạn tối đatrong đất* (mg/kg)Pb (mg/kg)70,0Đối chứng *55,0Cd (mg/kg)1,51,0Công thứcCT1CT270,0105,02,03,0CT3140,0CT4210,04,06,0*: mức ô nhiễm được xác định theo giá trị ô nhiễm trong đất ở các vùng trồng cà chua tại Hà NộiBước 2: Đất trồng sau khi được lâynhiễm nhân tạo kim loại nặng được cho vàocác thùng xốp có kích thước là: 40 cm x 45 cmx 60 cm.túi giấy và sấy ở nhiệt độ 800C trong thời giantừ 12 – 24h (đến khi t ...