NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NGÀNH Y - Bài 5

Tham khảo tài liệu nghiên cứu khoa học ngành y - bài 5, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NGÀNH Y - Bài 5Baøi 5 NGHIEÂN CÖÙU BEÄNH – CHÖÙNG TS. BS. Taêng Kim HoàngI. GIÔÙI THIEÄU: 1.1 Ñònh nghóa: Moät nghieân cöùu beänh – chöùng (case-control study) laø moät nghieâncöùu trong ñoù caùc ñoái töôïng nghieân cöùu ñöôïc löïa choïn döïa treân cô sôû laø hoï coù hay khoângcoù beänh (hay vaán ñeà ñang caàn nghieân cöùu). Ca beänh (cases) – laø nhöõng ngöôøi coù beänh(hay vaán ñeà ñang caàn nghieân cöùu) seõ ñöôïc so saùnh vôùi ca chöùng (controls) – laø nhöõngngöôøi khoâng coù beänh (hay vaán ñeà ñang caàn nghieân cöùu), ñeå tìm ra moái quan heä giöõavieäc tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô vaø beänh (hay vaán ñeà ñang caàn nghieân cöùu). 1.2 Phaân bieät nhöõng ñaëc tính cuûa nghieân cöùu beänh – chöùng vaø caùc loaïi nghieâncöùu phaân tích khaùc: 1.2.1 Khaùc vôùi nghieân cöùu caét ngang (cross-sectional study), trong nghieân cöùubeänh – chöùng tình traïng tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô vaø maéc beänh (hay coù vaán ñeà ñangcaàn nghieân cöùu) ñöôïc ño ôû 2 thôøi ñieåm khaùc nhau chöù khoâng ñoàng thôøi. 1.2.2 Nghieân cöùu beänh – chöùng khaùc vôùi nghieân cöùu cohort (cohort study) ôûchoã: caùc ñoái töôïng nghieân cöùu trong nghieân cöùu beänh – chöùng ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøotình traïng coù hay khoâng coù beänh (hay vaán ñeà ñang caàn nghieân cöùu), chöù khoâng döïa vaøovieäc coù tieáp xuùc hay khoâng vôùi yeáu toá nguy cô (xem sô ñoà ôû trang sau)II. ÖU ÑIEÅM VAØ NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU BEÄNH -CHÖÙNG: 2.1 Öu ñieåm: - coù theå thöïc hieän töông ñoái nhanh, ít toán keùm hôn so vôùi caùc loaïi thieát keá nghieâncöùu (TKNC) phaân tích khaùc - ñaëc bieät coù ích khi caàn phaûi nghieân cöùu caùc beänh hieám, hay caùc vaán ñeá ít gaëp - raát thích hôïp cho vieäc nghieân cöùu nhöõng beänh coù thôøi gian tieàm aån keùo daøi - coù theå khaûo saùt cuøng luùc nhieàu nguyeân nhaân ñoái vôùi moät beänh cho tröôùc - coù theå tính ñöôïc tæ soá cheânh (Odds Ratio) 2.2 Nhöôïc ñieåm: - khoâng phaûi thieát keá nghieân cöùu thích hôïp khi caàn khaûo saùt tình traïng tieáp xuùc vôùiyeáu toá nguy cô hieám gaëp (rare exposures) - khoâng theå nghieân cöùu ñöôïc nhieàu keát quaû phaùt sinh töø vieäc tieáp xuùc vôùi yeáu toánguy cô - khoâng theå tröïc tieáp tính ñöôïc tæ suaát môùi maéc, nguy cô töông ñoái (relative risk) vaønguy cô qui traùch (attributable risk) 32 - trong nhieàu tröôøng hôïp khoâng theå hieän ñöôïc söï noái tieáp veà maët thôøi gian cuûa caùcbieán coá (khoâng chöùng minh ñöôïc vieäc tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô ñaõ xaûy ra tröôùc khibò beänh) Chieàu thôøi gian Höôùng nghieân cöùu Baét ñaàu vôùi BEÄNH Coù tieáp xuùc Khoâng tieáp xuùc Ngöôøi coù beänh Daân soá CHÖÙNG Coù tieáp xuùc Khoâng tieáp xuùc Ngöôøi khoâng coù beänhIII. CAÙC VAÁN ÑEÀ TRONG THIEÁT KEÁ VAØ THÖÏC HIEÄN NGHIEÂN CÖÙU BEÄNH -CHÖÙNG: 3.1 Tính côõ maãu: 3.1.1 Nghieân cöùu beänh – chöùng khoâng baét caëp (Unmatched case-control study) 3.1.1.1 Tæ leä beänh:chöùng = 1:1 [z ] 2 2 pq + z1− β p1q1 + p0 q0 n= 1−α / 2 ( p1 −q1 )2 trong ñoù: p0: Tæ leä ngöôøi tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô trong nhoùm chöùng; q0 = 1- p0 ( p1 + p0 ) q = 1− p p= 1 p 0 OR p1 = 1 + p 0 (OR − 1 ) 2 3.1.1.2 Tæ leä beänh:chöùng = 1:c 2 (1+ 1c ) pq + z1− β ⎡z ⎤ ...