NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NGÀNH Y - Bài 6 nâng cao

Tham khảo tài liệu nghiên cứu khoa học ngành y - bài 6 nâng cao, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NGÀNH Y - Bài 6 nâng caoBaøi 6 NGHIEÂN CÖÙU ÑOAØN HEÄ TS.BS. Taêng Kim HoàngI. GIÔÙI THIEÄU 1.1 Ñònh nghóa: Moät nghieân cöùu ñoaøn heä (cohort study) laø moät thieát keá nghieân cöùuquan saùt (observational research study) khôûi ñaàu vôùi moät nhoùm ngöôøi (moät ñoaøn heä)khoâng coù beänh (hay vaán ñeà caàn nghieân cöùu) ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: coù tieáp xuùc(exposed) hay khoâng coù tieáp xuùc (non-exposed) vôùi yeáu toá nguy cô vaø theo doõi saumoät thôøi gian ñeå xem trong soá hoï bao nhieâu ngöôøi coù beänh, bao nhieâu ngöôøi khoâng coùbeänh (hay vaán ñeà caàn nghieân cöùu). Noùi caùch khaùc, muïc tieâu cuûa nghieân cöùu ñoaøn heä laønhaèm xaùc ñònh xem coù bao nhieâu ca beänh môùi (hay bao nhieâu tröôøng hôïp môùi coù vaánñeà ñang caàn nghieân cöùu) trong töøng nhoùm coù tieáp xuùc vaø khoâng coù tieáp xuùc vôùi yeáu toánguy cô. Thôøi gian Höôùng khaûo saùt Coù beänh Nhoùm ngöôøi Coù tieáp xuùc Khoâng beänh Daân soá khoâng coù Beänh Khoâng tieáp Coù beänh Xuùc Khoâng beänh Hình 1: Thieát keá nghieân cöùu doaøn heä 1.2 Phaân bieät nhöõng ñaëc tính cuûa nghieân cöùu beänh chöùng vaø caùc loaïi nghieâncöùu phaân tích khaùc: 1.2.1 Khaùc vôùi nghieân cöùu caét ngang (cross-sectional study), trong nghieân cöùuñoaøn heä tình traïng tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô (exposure) vaø maéc beänh (hay coù vaán ñeàñang caàn nghieân cöùu) ñöôïc ño ôû 2 thôøi ñieåm khaùc nhau chöù khoâng ñoàng thôøi. 1.2.2 Nghieân cöùu ñoaøn heä khaùc vôùi nghieân cöùu beänh – chöùng (case-controlstudy) ôû choã: caùc ñoái töôïng nghieân cöùu trong nghieân cöùu ñoaøn heä ñöôïc phaân loaïi döïavaøo vieäc coù tieáp xuùc hay khoâng vôùi yeáu toá nguy cô, chöù khoâng döïa vaøo tình traïng coùhay khoâng coù beänh (hay vaán ñeà ñang caàn nghieân cöùu). 46II. CAÙC LOAÏI NGHIEÂN CÖÙU ÑOAØN HEÄ Treân cô baûn, coù hai loaïi nghieân cöùu ñoaøn heä. Ñoù laø nghieân cöùu tieàn cöùu(prospective) vaø nghieân cöùu hoài cöùu (retrospective). Söï khaùc nhau giöõa hai loaïi naøy laøôû choã thôøi ñieåm baét ñaàu nghieân cöùu. 1) Trong nghieân cöùu ñoaøn heä tieàn cöùu (prospective cohort study), thôøi ñieåm baétñaàu nghieân cöùu (ñieåm 0) laø hieän taïi vaø daân soá ñöôïc tieáp tuïc khaûo saùt, theo doõi trongtöông lai. Vieäc tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô coù theå ñaõ xaûy ra hay chöa xaûy ra khi nghieâncöùu baét ñaàu, nhöng “keát quaû” (töùc laø coù beänh hay xuaát hieän vaán ñeà caàn nghieân cöùu) thìchaéc chaén chöa xaûy ra. Moät trong nhöõng tieän lôïi cuûa loaïi nghieân cöùu naøy laø caùc yeáu toá nghieân cöùu coùtheå ñöôïc xaùc ñònh ñuùng nhö nhaø nghieân cöùu mong muoán. Moät thí duï veà nghieân cöùuñoaøn heä tieàn cöùu laø nghieân cöùu Framingham. Nghieân cöùu naøy baét ñaàu vaøo naêm 1948taïi Framingham, Hoa kyø vaø toaøn boä coäng ñoàng ñöôïc theo doõi trong voøng 40 naêm ñeåkhaûo saùt caùc yeáu toá nguy cô cuûa beänh tim maïch, hoâ haáp, xöông khôùp vaø moät soá vaán ñeàsöùc khoeû khaùc. 2) Trong nghieân cöùu ñoaøn heä hoài cöùu (retrospective cohort study, historicalcohort study), “ñieåm baét ñaàu” – töùc thôøi ñieåm xaûy ra vieäc tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy côlaø ôû quaù khöù vaø daân soá ñöôïc theo doõi cho ñeán hieän taïi. Vaøo luùc baét ñaàu nghieân cöùu, caûvieäc tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô vaø maéc beänh (hay coù vaán ñeà ñang nghieân cöùu) ñeàu ñaõxaûy ra. Söï khaùc nhau giöõa nghieân cöùu beänh-chöùng, nghieân cöùu ñoaøn heä tieàn cöùu vaønghieân cöùu ñoaøn heä hoài cöùu ñöôïc moâ taû trong hình 2 (trang sau)III. ÖU ÑIEÅM VAØ NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU ÑOAØN HEÄ 3.1 Öu ñieåm: - cung caáp baèng chöùng maïnh meõ veà nguyeân nhaân cuûa beänh, cho pheùp keát luaän moái quan heä nhaân-quaû (cause-effect relationship) giöõa tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô (exposure) vaø beänh (disease). - vieäc xaùc ñònh tình traïng tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô coù theå khoâng gaëp bias vì ôû thôøi ñieåm ñoù, beänh (hay vaán ñeà caàn nghieân cöùu) chöa xaûy ra. - coù theå khaûo saùt ñöôïc nhieàu keát quaû (outcome) töø moät nguyeân nhaân. - laø nghieân cöùu thích hôïp duøng ñeå khaûo saùt aûnh höôûng cuûa nhöõng tình traïng tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô hieám gaëp (rare exposures) 3.2 Nhöôïc ñieåm: - laø loaïi nghieân cöù ...