Nghiên cứu mối quan hệ giữa mưa thực tế và mưa hiệu quả của vùng Hà Nam và thành phố Hà Nội

Bài viết "Nghiên cứu mối quan hệ giữa mưa thực tế và mưa hiệu quả của vùng Hà Nam và thành phố Hà Nội" trình bày phương pháp phân tích tương quan mối quan hệ giữa lượng mưa thực tế và lượng mưa hiệu quả trên cơ sở mô phỏng đường quá trình nước mặt ruộng. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt thông tin chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu mối quan hệ giữa mưa thực tế và mưa hiệu quả của vùng Hà Nam và thành phố Hà Nội NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA MƯA THỰC TẾ VÀ MƯA HIỆU QUẢ CỦA VÙNG HÀ NAM VÀ TP HÀ NỘI PGS. TS. Trần Viết Ổn(1) ThS. Nguyễn Xuân Đông(2) (1) Khoa Kỹ thuật tài nguyên nước, Trường Đại học Thủy Lợi, (2) NCS Khoa Kỹ thuật tài nguyên nước, Trường Đại học Thủy Lợi Tóm tắt B»ng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch t­¬ng quan mèi quan hÖ gi÷a l­îng m­a thùc tÕ vµ l­îng m­a hiÖu qu¶ trªn c¬ së m« pháng ®­êng qu¸ tr×nh líp n­íc mÆt ruéng. Vïng nghiªn cøu thuéc c¸c TP Hµ Néi vµ Hµ Nam. KÕt qu¶ cho thÊy: 1) §èi víi m­a trËn, t­¬ng quan gi÷a l­îng m­a hiÖu qu¶ vµ l­îng m­a thùc tÕ chØ cã ý nghÜa ®èi víi c¸c trËn m­a cã l­îng m­a nhá h¬n 20 mm. HÖ sè t­¬ng quan cña nhãm nµy ®¹t kh¸ cao (R2 > 0,9). C¸c trËn m­a cã l­îng m­a > 20 mm, t­¬ng quan gi÷a m­a hiÖu qu¶ vµ thùc tÕ lµ kh«ng chÆt (R2 < 0,5). 2) §èi víi quan hÖ gi÷a m­a thùc tÕ vµ m­a trËn theo th¸ng, t­¬ng quan gi÷a chóng theo c¸c th¸ng còng biÕn ®éng rÊt nhiÒu (R2 biÕn ®éng tõ 0,15 ®Õn 0,6). V× vËy còng rÊt khã ®Ó x©y dùng quan hÖ gi÷a m­a thùc tÕ vµ m­a hiÖu qu¶ dùa trªn c¬ së m­a th¸ng ®¶m b¶o sù tin cËy cÇn thiÕt. 3) §èi víi m­a vô, c¸c chØ tiªu thèng kª cho thÊy cã mèi quan hÖ trung b×nh gi÷a m­a hiÖu qu¶ vµ m­a thùc tÕ (hÖ sè t­¬ng quan R2 ®¹t tõ 0,5-0,6). Các từ khóa: Mưa hiệu quả; tương quan mưa; mưa tưới Abstract Using regression method for analyzing the relationship between amount of efficient and real rainfall of each duration were founded. It was shown that, the correlation between the efficient and real rainfalls of all duration were not significant. 1. Đặt vấn đề Khã kh¨n trong c¸c kh©u quy ho¹ch, thiÕt kÕ vµ vËn hµnh qu¶n lý c¸c hÖ thèng t­íi lµ viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c chÕ ®é t­íi. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n chÕ ®é t­íi kh¸c nhau nh­ ph­¬ng ph¸p ®å gi¶i truyÒn thèng, ph­¬ng ph¸p lËp b¶ng vµ gÇn ®©y lµ sö dông c¸c phÇn mÒm nh­ CROWAT, IRR, WBR, vv tá ra rÊt cã hiÖu qu¶. Nh­îc ®iÓm c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ c«ng thøc x¸c ®Þnh l­îng m­a hiÖu qu¶ ®­îc x©y dùng tõ thùc nghiÖm, phô thuéc chÆt chÏ vµo chÕ ®é m­a vµ chÕ ®é qu¶n lý n­íc mÆt ruéng cña vïng nghiªn cøu. Do vËy khi ¸p dông c¸c c«ng thøc nµy vµo thùc tiÔn c¸c vïng ë ViÖt Nam sÏ rÊt khã ®¹t ®­îc ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt, ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ tÝnh to¸n nãi chung. V× vËy viÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a m­a hiÖu qu¶ vµ m­a thùc tÕ trªn c¬ së chÕ ®é t­íi vµ chÕ ®é m­a cña tõng vïng phôc vô cho viÖc tÝnh to¸n chÕ ®é t­íi lóa, sö dông c¸c phÇn mÒm chuyªn dông ch­ CROPWAT, IRR vv rÊt cã ý nghÜa thùc tiÔn trong c«ng t¸c quy ho¹ch thiÕt kÕ vµ qu¶n lý vËn hµnh c¸c hÖ thèng thuû n«ng. 2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu được tiến hành trên phạm vi 2 tỉnh Hà Nam và Hà Tây cũ. Đối với tỉnh Hà Nam, chọn đại diện là vùng tưới thuộc hệ thống thủy nông Nam Hà Nam. Đối với tỉnh Hà Tây cũ, lấy vùng tưới thuộc hệ thống thủy nông La Khê làm trường hợp nghiên cứu. Nghiên cứu được tiến hành trong 22 năm (1985-2006). 3. Cơ sở khoa học về mối quan hệ giữa lượng mưa hiệu quả và lượng mưa thực tế Như đã nêu ở các phần trước đó, việc tính toán chế độ tưới cho lúa dưới bất kỳ phương pháp nào cũng đều dựa trên cơ sở phương trình cân bằng nước có dạng: Wj= Wj-1+ RFj – ETJ - Sj + IRj – DRj (1a) Trong ®ã: Wj: Mùc n­íc ruéng cuèi thêi ®o¹n thø j Wj-1: Mùc n­íc ruéng ®Çu thêi ®o¹n thø j hay cuèi thêi ®o¹n thø j-1 RFj: M­a trong thêi ®o¹n thø j ETj: Bèc h¬i trong thêi ®o¹n thø j Sj: L­îng thÊm thêi ®o¹n thø j IRj: L­îng n­íc t­íi trong thêi ®o¹n thø j DRj: L­îng n­íc tiªu trong thêi ®o¹n thø j HiÖu cña RFj vµ DRj gäi lµ l­îng m­a hiÖu qu¶ RFhq: RFhq = RFj - DRj. (1b) L­îng m­a hiÖu qu¶ phô thuéc chÆt chÏ vµo l­îng m­a trËn vµ líp n­íc mÆt ruéng t¹i thêi ®iÓm cã m­a. Phương trình (1a) cũng có thể biến đổi thành: DRj = RFj - (Wj - Wj-1) - ETj - Sj + IRj (1c) Trong phương trình (1c), lượng mưa rơi xuống đạt hiệu quả khi lượng nước tiêu DRj là nhỏ hoặc không có. Điều này có thể đạt được khi lượng mưa rơi xuống trong thời điểm tính toán được trữ lại tối đa trên ruộng lúa. Do vậy lượng mưa hiệu quả phụ thuộc vào khả năng trữ của ruộng lúa tại thời điểm có mưa và lượng mưa (Wj) không vượt quá khả năng trữ (Wj - Wj-1) của ruộng lúa. Ở đây Wj là lớp nước mặt ruộng tối đa là yếu tố không đổi (thường từ 50 mm -:- 90mm). Như vậy khả năng trữ của ruộng lúa phụ thuộc chặt chẽ vào lớp nước đầu thời đoạn tính toán. Nếu trong ruộng lúa luôn luôn duy trì một lớp nước nhỏ, khả năng trữ của ruộng lúa sẽ tăng. Điều này phụ thuộc chặt chẽ vào ...