Nghiên cứu thành phần hóa học và tác dụng chống oxy hóa của Hạ khô thảo nam (Blumea lacera (Burn.f.) Dc)

Bài viết trình bày định tính thành phần hóa học, định lượng flavonoid toàn phần và đánh giá tác dụng chống oxy hóa của các phân đoạn dịch chiết cây Hạ khô thảo nam (Blumea lacera).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu thành phần hóa học và tác dụng chống oxy hóa của Hạ khô thảo nam (Blumea lacera (Burn.f.) Dc) t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2018 NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ TÁC DỤNG CHỐNG OXY HÓA CỦA HẠ KHÔ THẢO NAM (Blumea lacera (Burn.F.) DC) Trịnh Khánh Linh1; Trần Văn Cường1; Nguyễn Văn Thư2 TÓM TẮT Mục tiêu: định tính thành phần hóa học, định lượng flavonoid toàn phần và đánh giá tác dụng chống oxy hóa của các phân đoạn dịch chiết cây Hạ khô thảo nam (Blumea lacera). Đối tượng và phương pháp: định tính phân đoạn dịch chiết từ phần trên mặt đất của Hạ khô thảo nam qua một số nhóm hợp chất hóa học bằng các phản ứng hóa học đặc trưng, định lượng flavonoid toàn phần bằng phương pháp tạo màu với AlCl3 trong môi trường kiềm-trắc quang, đánh giá tác dụng chống oxy hóa thông qua khả năng dọn gốc tự do DPPH (2, 2-diphenyl-1-picrylhydrazyl). Kết quả và kết luận: Hạ khô thảo nam có chứa một số nhóm hợp chất như alcaloid, flavonoid, tanin, saponin, sterol, terpenoid, polysaccharid, carotenoid. Hàm lượng flavonoid toàn phần đạt 13,08 mg/g. Các phân đoạn dịch chiết Hạ khô thảo nam đều thể hiện hoạt tính chống oxy hóa, trong đó phân đoạn BLE có tác dụng tốt nhất. * Từ khóa: Hạ khô thảo nam; Dọn gốc tự do; Hóa thực vật; Chống oxy hóa. Phytochemical Investigation and Antioxidant Activity of Blumea lacera (Burn.F.) DC Summary Objectives: To evaluate the phytochemical constituents and to investigate the antioxidant activity of extracts from aerial part of Blumea lacera. Materials and methods: Crude ethanol extract from aerial part of B. lacera and its derived fractions were assessed for phytochemical classes. Total flavonoid content was determined by aluminium chloride colorimetric method. Antioxidant activity was determined using 2, 2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH) free radical scavenger methods. Results and conclusion: B. lacera is a source of various phytoconstituents such as alkaloids, flavonoids, tannins, saponin, sterol, carotenoid, polysaccharide and terpenoids. Total flavonoids in the methanol extract were 13.08 ± 1.23 mg/g quercetin equivalents. With regards to DPPH experiments, all of the fractions from ethanol extract showed DPPH free radical scavenging capacity. The highest activity was obtained from the fraction ethyl acetate with the SC50 value of 18.56 mg/mL. * Keywords: Blumea lacera; Free radical scavenging; Phytochemical; Antioxidant. 1. Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội 2. Học viện Quân y Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Văn Thư (thu_vmmu@hotmail.com) Ngày nhận bài: 10/08/2018; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 15/09/2018 Ngày bài báo được đăng: 26/09/2018 5 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2018 ĐẶT VẤN ĐỀ Hạ khô thảo nam có tên khoa học là Blumea lacera (Burn.f.) DC., thuộc họ Cúc (Asteraceae). Theo Đông y, Hạ khô thảo nam được dùng làm thuốc trị tràng nhạc, nhọt lở, cầm máu vết thương, băng huyết, chảy máu cam, tức ngực, ho có đờm, táo bón, mất ngủ, đái vàng và nóng [1]. Hạ khô thảo nam có nhiều tác dụng sinh học như gây độc đối với một số dòng tế bào ung thư (dạ dày, ruột kết, ung thư vú), kháng bệnh bạch cầu in vitro, ức chế Herpes virut týp 1 và 2 (HSV1 và HSV2), kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa, tiểu đường [3, 4, 5, 6, 7]. Nhiều nghiên cứu trước đây cho thấy Hạ khô thảo nam có chứa các nhóm hoạt chất flavonoid, terpen glycosid, polyphenol, tinh dầu, terpenoid keton, sterol [8]. Ở Việt Nam, nguồn nguyên liệu Hạ khô thảo nam rất dồi dào nhưng nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của dược liệu này vẫn còn hạn chế. Bài báo này trình bày kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học và tác dụng chống oxy hóa của một số phân đoạn dịch chiết cây Hạ khô thảo nam. ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng, vật liệu nghiên cứu. * Đối tượng nghiên cứu: Phần trên mặt đất của cây Hạ khô thảo nam được thu hái năm 2018 tại Sa Pa (Lào Cai). Mẫu được Viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam thẩm định tên khoa học. 6 * Hóa chất và dung môi: Chất chuẩn axít gallic (hàm lượng ≥ 98%) và thuốc thử folin - ciocalteu (Hãng Sigma Aldrich). Chất chuẩn quercetin hàm lượng 90,87% (Viện Kiểm nghiệm Thuốc Trung ương). Các dung môi, hóa chất trong phòng thí nghiệm: ethanol (EtOH), methanol (MeOH), ethyl acetat (EtOAc), dicloromethan (DCM), n-hexan, natri carbonat, nhôm clorid, axít acetic, natri acetat (Hãng Merck); axít ascorbic, DPPH (Hãng Sigma)… đạt tiêu chuẩn tinh khiết phân tích. * Thiết bị: Máy đo hàm ẩm tự động ShimadzuMoc 63U (Nhật Bản); máy đo quang UV-Vis Biochrom Libra S70 PC (Anh); cân phân tích Mettler Toledo độ chính xác 0,1 mg (Trung Quốc); máy chiết siêu âm gia nhiệt Sineo Uwave - 1000 (Trung Quốc); pipet chính xác, bình định mức (loại A); cốc có mỏ, bình nón, ống nghiệm các loại và những dụng cụ, thiết bị khác đạt tiêu chuẩn phòng thí nghiệm. 2. Phương pháp nghiên cứu. * Chiết xuất các phân đoạn dịch chiết: Cân 1,1 kg bột thô phần trên mặt đất của cây Hạ khô thảo ...