Nghiên cứu triết học PIRONE VÀ CHỦ NGHĨA HOÀI NGHI CỔ ĐẠI

Chủ nghĩa hoài nghi cổ đại không chỉ là một trong những hiện tượng thú vị và độc đáo nhất trong lịch sử tư tưởng triết học cổ đại, mà còn đóng vai trò quan trọng trong tiến trình lịch sử tư tưởng triết học phương Tây. Người sáng lập chủ nghĩa hoài nghi cổ đại là nhà triết học Hy Lạp Cổ đại - Pirone (Pirông, khoảng 365 - 275 trước công nguyên).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu triết học " PIRONE VÀ CHỦ NGHĨA HOÀI NGHI CỔ ĐẠI "PIRONE VÀ CHỦ NGHĨA HOÀI NGHI CỔ ĐẠINGUYỄN VĂN KHƯƠNG (*)Chủ nghĩa hoài nghi cổ đại không chỉ là một trong những hiện tượng thú vị vàđộc đáo nhất trong lịch sử tư tưởng triết học cổ đại, mà còn đóng vai trò quantrọng trong tiến trình lịch sử tư tưởng triết học phương Tây. Người sáng lậpchủ nghĩa hoài nghi cổ đại là nhà triết học Hy Lạp Cổ đại - Pirone (Pirông,khoảng 365 - 275 trước công nguyên). Trong bài viết này, tác giả đã đưa ra vàluận giải những nội dung cơ bản của chủ nghĩa hoài nghi cổ đại; đồng thời đưara những nhận xét sơ bộ về đóng góp của Pirone trong việc sáng lập v à pháttriển chủ nghĩa hoài nghi cổ đại.Chủ nghĩa hoài nghi được coi là một trong những hiện tượng thú vị và độc đáonhất trong lịch sử tư tưởng cổ đại; nó đóng một vai trò quan trọng trong tiếntrình lịch sử tư tưởng triết học phương Tây. Chính vì vậy, việc nghiên cứu vàgiới thiệu nó một cách có hệ thống luôn mang một ý nghĩa quan trọng trongviệc tiếp thu những thành tựu văn minh phương Tây trên bình diện triết học.Có thể nói, tất cả các hệ thống triết học thời Cổ đại, cả ở thời tiền Socrates lẫnthời cổ điển, đều là các học thuyết, tức là hệ thống những định đề và nhữngphán đoán có liên hệ với nhau, có nhiệm vụ giải quyết các vấn đề thế giới quancơ bản. Song, chủ nghĩa hoài nghi lại tuyên bố một lập trường khác về nguyêntắc. Nó phủ định khả năng khẳng định một điều gì đó một cách xác thực. Vớinó, không có cái gì là tuyệt đối và do không biết dựa vào cái gì, nên cần phảikiềm chế phán đoán và không nên kỳ vọng có thể hiểu được chân lý, thực hiệnđược cái thiện(1).Nói đến chủ nghĩa hoài nghi cổ đại, chúng ta không thể không nhắc đến Pirone(Pirông, khoảng 365 - 275 TCN.), bởi nhà triết học này được coi là đại diện tiêubiểu nhất của nó. Không chỉ thế, nhà triết học này chính là người sáng lập rachủ nghĩa hoài nghi cổ đại (2). Ông sinh ở Elida (Êlít) - một vùng đất thuộc HyLạp Cổ đại, nơi có đỉnh Olympia nổi tiếng. Thời trẻ, Pirone là một họa sĩ, sauđó ông trở thành thính giả của nhiều nhà triết học và, ở độ tuổi 30, ông đã hộtống một nhà triết học là Anaxagoras trong cuộc chinh chiến của AlexandrMakedonsky. Những ấn tượng về cuộc chinh chiến này đã làm thay đổi triệt đểnhân cách và lối suy nghĩ của Pirone. Những cuộc đối thoại với các nhà sư Ấn Độ- những người vốn nổi danh với lối sống khắc kỷ, đã có một ý nghĩa đặc biệt đốivới Pirone.Trở lại Hy Lạp, Pirone đã tích cực truyền bá thái độ tĩnh tâm đối với thế giớixung quanh - thái độ mà theo ông, sẽ dẫn con người đến trạng thái hạnh phúcnhất - sự thanh thản về tinh thần (atharaxie). Có một câu chuyện thú vị về sựthực này. Một hôm, con tàu chở nhà triết học gặp cơn bão lớn, tất cả mọi hànhkhách đều hoảng sợ, họ chạy lung tung khắp tàu, duy chỉ có một hành kháchvẫn bình tĩnh tiếp tục thưởng thức bữa ăn điểm tâm của mình, Pirone đã chỉ vàohành khách ấy và nói: “Đây là nhà triết học đích thực”(3). Pirone không viếtsách, mà chỉ tác động đến những người xung quanh bằng lối sống của mình.Sau này, những luận điểm của ông đã được các môn đệ, cụ thể là Timone dePhlius, ghi chép lại.Pirone được đông đảo dân chúng tôn trọng. Họ chọn ông là nhà tư tế tối cao vàdo tôn trọng ông, họ đã quy định các nhà triết học không phải nộp thuế.Tên gọi “chủ nghĩa hoài nghi” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, có nghĩa là “soi rọi”,“nghiên cứu”. Soi rọi sự vật, hiện tượng, con người, người hoài nghi khám phára sự vắng mặt của một cái gì đó tuyệt đối và xác thực. Khi khảo cứu bất cứmột sự vật nào, người hoài nghi vẫn luôn đi đến kết luận: “sự vật đó vừa là cáinày, vừa là cái khác” và do vậy, không nên phán xét về nó một cách nhất quánvà cũng không nên tuân thủ một cái gì đó một cách tin tưởng. Nhưng, cái gì đãdẫn họ đến khám phá ấy và kết luận rút ra từ đó? Đương nhiên, đó không phảilà sở thích nhận thức thuần túy. Nhìn nhận chủ nghĩa hoài nghi chỉ như vấn đềtư duy và hơn nữa, coi đó là vấn đề nhận thức, có nghĩa là đã hạn chế nó ở lĩnhvực có ý nghĩa thứ yếu đối với bản thân nó. Lĩnh vực đích thực của chủ nghĩahoài nghi là sự lựa chọn cuộc sống, còn vấn đề cơ bản của nó là “chúng ta cóthể tin tưởng vào cái gì?”. Do vậy, trên phương diện nhận thức luận, chủ nghĩahoài nghi đặt vấn đề: “chúng ta có thể đạt tới chân lý hay không?”(4). Nhưng,đây cũng chỉ là một trong những phương diện của vấn đề - phương diện phụthuộc vào nội dung đạo đức thực tiễn của nó.Pirone đã đặt ra ba vấn đề mang tính kinh điển đối với chủ nghĩa hoài nghi,Trước hết là vấn đề hạnh phúc và cái phúc của con người. Chúng ta đều biết,vấn đề cuộc sống hạnh phúc là vấn đề cơ bản mang tính quyết định đối với tấtcả các nhà triết học ở thời kỳ Hy Lạp hóa. Những luận điểm lý luận trừu tượngmà họ đưa ra đều hướng đến việc giải quyết vấn đề này. Đi theo khuynh hướngđó, Pirone cho rằng, mọi con đường nhận thức về hạnh phúc đòi hỏi phải giảiquyết ba vấn đề. Vấn đề thứ nhất: “Sự vật, về thực chất, là ...