Nghiên cứu về sự thay đổi nội dung kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp

Bài viết này tổng quan nghiên cứu về nội dung kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp theo từng thời kỳ, trên cơ sở đó phân tích để tìm ra những điểm kế thừa giữa các nghiên cứu, cũng như những điểm mới được bổ sung nhằm làm rõ sự phát triển về mặt nội dung của kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu về sự thay đổi nội dung kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2020 ICYREB 2020 NGHIÊN CỨU VỀ SỰ THAY ĐỔI NỘI DUNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TRONG DOANH NGHIỆP RESEARCH ON INNOVATIONS IN THE EXTENT OF RESPONSIBILITY ACCOUNTING IN ENTERPRISES ThS. Chu Thị Huyến Trường Đại học Thương Mại chuthihuyendhtm@gmail.com Tóm tắt Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, các nhà quản trị muốn đưa ra được các quyết định tối ưu thì cần thiết phải dựa vào các công cụ quản lý hiện đại. Một trong những công cụ quản lý có thể giúp doanh nghiệp phát triển bền vững đó chính là kế toán trách nhiệm (KTTN). Thực tế chỉ ra rằng, KTTN đã có những đóng góp đáng kể vào sự thành công của nhiều doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau trên khắp thế giới. Song không phải doanh nghiệp, quốc gia nào cũng có thể áp dụng thành công KTTN. Tại Việt nam, KTTN vẫn là một nội dung khá mới mẻ cả về mặt lý luận và thực tiễn, vì thế cần được nghiên cứu về lý luận để có thể áp dụng vào thực tiễn một cách hiệu quả. Trên cơ sở thu thập, tổng hợp, phân tích và đánh giá các tài liệu nghiên cứu liên quan đến KTTN, bài viết tập trung làm rõ nội dung KTTN trong doanh nghiệp theo thời kỳ để thấy rõ được sự phát triển của KTTN. Từ khóa: Kế toán trách nhiệm, nội dung kế toán trách nhiệm, trung tâm trách nhiệm. Abstract In the context of international economic integration, businesses have realized that for better decision-making they shoud rely on advanced management techniques. Among them, the one that helps businesses develop sustainably is responsibility accounting (RA). The fact shows that re- sponsibility accounting has made a significant contribution to the success of businesses operating in different fields around the world. However, not all businesses can successfully apply RA. In Vietnam, RA is still a new concept in both theoretical and practical aspects, therefore it should be studied in theory to apply effectively in practice. On the basis of collecting, synthesizing, an- alyzing and evaluating research documents related to RA, the article focuses on clarifying the content of RA in enterprises over periods to determine the innovations of RA. Keywords: Responsibility accounting, Enterprises, Content of responsibility accounting, Responsibility centers. 1. Đặt vấn đề Xu thế toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đã làm cho mức độ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên khốc liệt không chỉ trong nước mà còn trên cả thị trường khu vực và thế giới. Các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển phải thì cần thiết phải xây dựng và 1033 INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2020 ICYREB 2020 sử dụng có hiệu quả các công cụ quản lý phục vụ cho việc ra quyết định tối ưu trong quá trình sản xuất kinh doanh của mình. Một trong những công cụ quản lý đắc lực, phù hợp với bối cảnh mới hiện nay đó chính là KTTN (Nguyễn Thị Bích Liên, 2017; Trần Trung Tuấn, 2017). Trên thế giới, bắt đầu từ nghiên cứu của Higgins năm 1952, KTTN đã được nghiên cứu và áp dụng trong các doanh nghiệp từ hơn 70 năm nay. Thực tế chỉ ra rằng, KTTN đã có những đóng góp đáng kể vào sự thành công của nhiều doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau trên khắp thế giới: Sản xuất (Lin và Yu, 2002; Akenbor và cộng sự, 2013), ngân hàng (Paj- rok, 2014), y tế (Nyakuwanik và cộng sự, 2012; Karasioglu và cộng sự, 2012)… Song không phải doanh nghiệp, quốc gia nào cũng có thể áp dụng thành công KTTN. Tại Việt nam, KTTN vẫn là một nội dung khá mới mẻ cả về mặt lý luận và thực tiễn. Số lượng các nghiên cứu vẫn còn hạn chế, nội dung áp dụng KTTN trong các doanh nghiệp còn chưa triệt để. Bên cạnh đó các nghiên cứu vận dụng KTTN mới chỉ dừng lại ở việc vận dụng từng nội dung cụ thể của KTTN vào từng ngành, lĩnh vực hoặc từng loại hình doanh nghiệp mà chưa có sự thống nhất và chưa được tổng kết thành những hướng dẫn cụ thể giúp doanh nghiệp có thể hiểu và vận dụng một cách hiệu quả. Do vậy, việc tìm ra những điểm chung, những nét đặc thù bổ sung cho lý luận và thực tiễn về KTTN còn khá non trẻ ở Việt Nam là điều hết sức cần thiết. Trong nội dung bài viết, tác giả tổng quan nghiên cứu về nội dung KTTN trong doanh nghiệp theo từng thời kỳ, trên cơ sở đó phân tích để tìm ra những điểm kế thừa giữa các nghiên cứu, cũng như những điểm mới được bổ sung nhằm làm rõ sự phát triển về mặt nội dung của KTTN trong doanh nghiệp. 2. Khái quát về khái niệm, vai trò, nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp 2.1. Khái niệm kế toán trách nhiệm KTTN là một bộ phận của kế toán quản trị, được nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu (Higgins, 1952; Schweikart, 1986; Foster và Horngren, 1987; Garrison và Noreen, 1995; Hoàng Văn Tưởng, 2010; Đoàn Ngọc Quế và cộng sự, 2011...), đã được triển khai áp dụng ở nhiều các quốc gia khác nhau (Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Canada..). Khái niệm đầu tiên về KTTN do Higgins (1952) khởi xướng, theo đó KTTN là công cụ để kiểm soát chi phí và đánh giá kết quả hoạt động cho từng cá nhân, xác định trách nhiệm của người đứng đầu một tổ chức. Hệ thống này được thiết kế cho tất cả các cấp quản lý trong tổ chức, đơn vị. Trong khái niệm này cho thấy KTTN liên quan đến việc cung cấp thông tin tài chính về chi phí. Năm 1997, Atkinson và cộng sự đã phát triển khái niệm KTTN, theo đó KTTN không chỉ liên quan đến việc cung cấp các thông tin tài chính về chi phí như cách tiếp cận của Higgins (1952) trước đó mà nó còn cung cấp thông tin tài chính li ...