Ngộ độc thuốc hạ sốt giảm đau paracetamol

Ngộ độc thuốc hạ sốt giảm đau paracetamolCó rất nhiều thuốc có tác dụng hạ sốt, giảm đau, tuy nhiên, cho đến nay loại thuốc được sử dụng nhiều nhất là paracetamol (PCM hay còn gọi là acetaminiphen). Trên thị trường hiện nay có đến hơn 300 tên thuốc có PCM. Việc có quá nhiều tên biệt được, lại là thuốc bán không cần kê đơn (thuôc OTC) cho nên PCM được sử dụng khá phổ biến trong nhân dân. Nhiều người không biết đã dùng cùng lúc 2-3 loại thuốc mà trong thành phần đều có PCM. Thậm chí,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngộ độc thuốc hạ sốt giảm đau paracetamol Ngộ độc thuốc hạ sốt giảm đau paracetamolCó rất nhiều thuốc có tác dụng hạ sốt, giảm đau, tuy nhiên, cho đến nay loại thuốcđược sử dụng nhiều nhất là paracetamol (PCM hay còn gọi là acetaminiphen). Trênthị trường hiện nay có đến hơn 300 tên thuốc có PCM. Việc có quá nhiều tên biệtđược, lại là thuốc bán không cần kê đơn (thuôc OTC) cho nên PCM được sử dụngkhá phổ biến trong nhân dân. Nhiều người không biết đã dùng cùng lúc 2-3 loạithuốc mà trong thành phần đều có PCM. Thậm chí, do thuốc được dùng quá phổbiến, nhiều gia đình còn tồn đọng hàng chục viên PCM chưa sử dụng đã xảy ranhững trường hợp tự tử bằng cách uống PCM với liều rất cao gây ngộ độc cấp.PCM - loại thuốc có lịch sử lâu đời và có nhiều dạng bào chếTừ thế kỷ thứ 5 trước công nguyên, một loại bột có vị đắng chiết xuất từ vỏ cây liễu cótác dụng hạ sốt và giảm đau được sử dụng là salicin, sau này được điều chế lại thành acidsalycilic, tên thông dụng là aspirin. Trong quá trình tinh chế và phân lập acid salycilic,PCM đã được tạo ra. Tên hóa học PCM hay acetaminophen xuất phát từ công thức hóahọc của chất này là Nacetyl-paraaminophenol và para-acetyl-aminophenol. Rất nhiều dạng thuốc chứa hoạt chất paracetamol dễ gây nhầm lẫn cho người bệnh. Ảnh minh họaPCM có công dụng hạ sốt, giảm đau nhưng ít gây cảm giác khó chịu ở đường ruột, cũngnhư ít các tác dụng phụ hơn so với aspirin. PCM đã trở thành một loại thuốc hạ sốt vàgiảm đau phổ biến nhất trên thế giới hiện nay và là loại thuốc được bán không cần đơncủa bác sĩ. Nó được nhiều công ty dược sản xuất với nhiều tên thương mại khác nhau vàđược trình bày theo nhiều dạng sử dụng khác nhau. Trong đó có 4 dạng thuốc hạ sốt,giảm đau chứa PCM phổ biến hiện nay đang sử dụng rộng rãi trong cộng đồng là:- Thuốc viên nén hoặc viên nhộng với nhiều loại, nhiều liều lượng khác nhau. Có 3 liềulượng phổ biến cho dạng viên là: 100mg, 325mg và 500mg. Một số nhà sản xuất có loạithuốc dạng viên nén sủi bọt, có 2 dạng viên thường gặp là: viên chứa 330mg và 500mgPCM.- Thuốc dạng bột chứa trong gói: thường có vị ngọt thích hợp cho trẻ em. Có 3 liều lượngphổ biến cho dạng thuốc gói này là 80mg, 150mg và 250mg.- Dạng sirô: thông thường liều lượng là 120mg cho 5ml dung dịch. Dạng sirô thường códụng cụ đong thuốc kèm theo giúp các phụ huynh có thể lường được liều thuốc từ: 2,5ml,5ml đến 7,5ml. Trên nhãn chai, các nhà sản xuất thường in liều lượng uống theo lứa tuổi,nhưng vì liều lượng thuốc ở trẻ em phụ thuộc vào cân nặng nên có thể liều lượng hướngdẫn trên nhãn chai thuốc sẽ không phù hợp.- Dạng thuốc viên nhét hậu môn: phải làm cứng viên thuốc trước khi nhét cho trẻ bằngcách làm đông lạnh. Dạng thuốc này chỉ nên sử dụng hạn chế khi trẻ không uống được,nôn ói nhiều, đang co giật hoặc trẻ đang ngủ mà bạn không muốn đánh thức trẻ dậy. Vìđường hấp thu tự nhiên của cơ thể là đường uống nên các phụ huynh chuyển sang cho trẻuống càng sớm càng tốt. Dạng thuốc nhét hậu môn sẽ không dùng được khi trẻ bị tiêuchảy, bị viêm hoặc có vết thương vùng hậu môn và dạng thuốc này cũng có thể gây ngứahậu môn khi dùng.Thời gian tác dụng của đa số thuốc có chứa PCM là khoảng 30 phút sau khi dùng thuốc.Tuy vậy, thời điểm thuốc có tác dụng nhiều nhất, tốt nhất là 2 giờ sau khi dùng thuốc. Dođó, sau khi uống thuốc, bệnh nhân phải đợi cho đủ thời gian như trên thì thuốc mới có tácdụng, không nên lo lắng mà uống thêm thuốc sẽ gây quá liều có thể bị tổn thương gan doPCM rất độc với gan ở liều cao. Đối với trẻ em, liều dùng PCM được tính theo cân nặngvới mức dao động từ 10 - 15mg cho mỗi kg thể trọng cho 1 lần uống. Khoảng cách giữa 2lần uống được khuyến cáo là từ 4 – 6 giờ nếu trẻ bị sốt.Ngộ độc thuốc PCM và cách xử tríMặc dù các loại thuốc hạ sốt, giảm đau có PCM được bán không cần theo đơn nhưng khisử dụng, liều lượng thuốc cần phải thận trọng. Vì PCM có rất nhiều tên thương mại khácnhau và được trình bày theo nhiều dạng sử dụng khác nhau nên đã có nhiều ca ngộ độcPCM do sử dụng quá liều.PCM với liều điều trị hầu như không có tác dụng phụ, không gây tổn thương đường tiêuhóa, không gây mất thăng bằng kiềm toan, không gây rối loạn đông máu. Tuy nhiên, khidùng liều cao (>10g) sau thời gian tiềm tàng 24 giờ, xuất hiện hoại tử tế bào gan có thể tửvong sau 5 - 6 ngày. Biểu hiện của ngộ độc PCM là buồn nôn, nôn và đau bụng thườngxảy ra trong vòng 2 – 3 giờ sau khi uống liều độc của thuốc. Met-hemoglobin máu, dẫnđến chứng xanh tím da, niêm mạc và móng tay là một dấu hiệu đặc trưng nhiễm độc cấptính dẫn chất para - aminophenol, một lượng nhỏ sulfhemoglobin cũng có thể được sảnsinh. Trẻ em có khuynh hướng tạo met-hemoglobin dễ hơn người lớn sau khi uống PCM.Khi bị ngộ độc nặng, ban đầu có thể vật vã, kích thích mê sảng. Sau đó có thể là ức chếhệ thần kinh trung ương, hạ thân nhiệt, mệt lả, thở nhanh, nông, mạch nhanh, yếu, k ...