Ngọn cỏ gió đùa_Hồ Biểu Chánh

Năm mậu-thìn (1808) nhằm Gia-Long thất niên, tại huyện Tân-Hòa, bây giờ là tỉnh Gò-Công, trời hạn luôn trong hai tháng, là tháng bảy với tháng tám, không nhểu một giọt mưa. Lúa sớm gần trổ, mà bị ruộng khô nên không nở đòng đòng [1] , lúa mùa vừa mới cấy, mà bị đất nẻ [2] , nên cọng teo lá úa.Cái cánh đồng, từ Rạch-Lá tới Bến-Lội, là vú sữa của nhơn dân trong huyện Tân-Hòa, năm nào cũng nhờ đó mà nhà nhà đều được no cơm ấm áo, ngặt vì năm nay cả đồng khô héo,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngọn cỏ gió đùa_Hồ Biểu Chánh NG N C GIÓ ÐÙA Bi u Chánh ***** Quy n th nh t Ðau n ph n hèn m m u-thìn (1808) nh m Gia-Long th t niên, t i huy n Tân-Hòa, bây gi là nh Gò-Công, tr i h n luôn trong hai tháng, là tháng b y v i tháng tám, không nh u t gi t m a. Lúa s m g n tr , mà b ru ng khô nên không n òng òng1, lúa mùa a m i c y, mà b t n 2 , nên c ng teo lá úa. Cái cáng ng, t R ch-Lá t i B n-L i, là vú s a c a nh n dân trong huy nTân-Hòa, n m nào c ng nh ó mà nhà nhà u c no c m m áo, u (ng c vì) m nay c ng khô héo, làm cho dân c huy n trông th y u bu n-b c th than. i Gi ng-Tre có nhà bà Tr n-Th b n cùn ói rách, thu nay tr i cho trúng mùamà nhà bà c ng không c vui, hu ng chi n m nay m t mùa, thiên h nh n ói, thìnhà bà càng th m kh h n n a. Bà Tr n-Th ã 65 tu i r i, bà góa ch ng mà con trai l n c a bà là Lê-v n Ðây ng b t h nh, khu t n m tr c, l i cho bà m t nàng dâu là Th -Huy n, v i b y a cháu n i, a nh h n h t thì còn bú, a l n h n h t thì ch a quá 12 tu i. Bàgià y u, t u n m chí cu i n m th ng òi p hoài, còn Th -Huy n t hì b s p conth ad t a b ng nên có i làm thì i hái rau b t c m t giây m t lát mà thôi,ch không i làm m n làm thuê t i ngày cho c. Tuy v y mà bà Tr n-Th nh có th ng con nh , tên là Lê-v n-Ðó, tu i v a m ihai m i, vóc-v t cao l n, s c l c m nh-m h n ng i, tánh nó ch n-ch t thi t-thà,trí nó ch m-l c u-ám song nó h t lòng lo làm mà nuôi m già, nuôi ch dâu, nuôicháu d i. Khi Lê-v n-Ðó m i c 12 tu i, thì cha m em cho ch n trâu cho nhàgiàu. H tr i g n sáng thì Lê-v n-Ðó i trâu ra ng, r i khi thì n m d i tàng cây n, lúc thì ng i trên l ng trâu cò , d m m a dan n ng t i ngày, b a nào c ng nh 3 a n y, tr i ch ng-v ng t i r i m i v nhà ch c. Có l Lê-v n-Ðó nh ngoài ng luôn luôn h p th thanh khí nên s c l c m nh-m khác th ng, nhi u khi trâuch y, nó n m uôi mà kéo, trâu ph i ng l i, ch không ch y n i. Mà có l c ng t iLê-v n-Ðó ngoài ng luôn luôn, g n-g i v i trâu bò, b n bè cùng cây c , nên trítu không phát c, không bi t l ngh a, mà c ng không thông-th s chi h t. Lê-v n-Ðó g n 8 n m, n n m ngoái anh c là Lê-v n-Ðây ch t r i, m i em v giúp trong nhà và cho làm m n làm thuê mà nuôi s p cháu. i u mùa m a, Th -Huy n x i t tr ng khoai, vun gi ng4 t a b p chungquanh nhà, còn Lê-v n-Ðó thì i cày m n l y ti n i g o em v nuôi m và nuôi bông lúa s p n1 t vì khô2 trâu tr ng3 vun v ng: p cao lên4 p cháu. H t cày r i t i c y, thì Lê-v n-Ðó l i i nh m p b , làm c c nh c t ingày, tuy ti n công không c bao nhiêu, song m v i ch dâu ti n t n, ng i xúctôm b t cá, ng i ào c hái rau, khi ít thì n, khi nhi u thì em bán, nên trongnhà d u không d n d , ch c ng không n n i h t thi u b a nào. n tháng chín tháng m i, ngoài ng ch ng còn công vi c gì làm n a, màtr i h n th t mùa, lúa cao g o kém, các nông-gia u ng i khoanh tay nhau nháu5,nên c ng không ai m n làm vi c gì trong nhà. Trong huy n Tân-Hoà lúa c ã n h t r i, còn lúa m i thì không có mà n ti p.Các nhà nghèo th y u kh n- n nên có nhi u ng i ph i b nhà d t v con qua khác mà ki m n. Lê-v n-Ðó ngày nào c ng v y, h s m mai th c d y t hì di t xóm n y qua xóm , ki m ch làm m n ng l y g o em v cho m v i s p cháu n, mà i n m bangày m i có ng i ta n làm m t ngày, l i ngày nào làm c thì h hu n công (trcông) b ng m t vùa g o ( t n a s d a dùng ong g o), không n u cháo cho giaquy n húp m i ng i m t chén, có âu t i n u c m chia nhau n cho no c. Lúc ban u trong nhà còn khoai còn b p, h b a nào Lê-v n-Ðó ki m g okhông c thì Th -Huy n n u khoai ho c b p, r i chia cho s p con m i a con t c khai, ho c ôi ba mu ng b p mà n , s p nh n không no, n t i Lê-v n-Ðó i làm v , ch dâu l y t b p n u dành mà a cho Lê-v n-Ðó n, thì s p nhbu l i ng ngó lom lom, a xin cho m t vài h t. Th -Huy n r y con, bi u chochú n no, ng ngày sau có s c i làm mà ki m g o. S p nh s m nên dang ra,song b ng ói quá, nên m t bu n xo. Lê-v n-Ðó th y v y th ng xót, không ànhng i n m t mình, day qua bên n y út cho a n y m t mu ng, tr qua bên kia útcho a khác m t mu ng n a, út g n h t t , té ra c ng không còn cho nó n no c. Cách ch ng bao lâu, khoai b p trong nhà n ã s ch h t. B a nào không ai n Lê-v n-Ðó làm, thì c nhà u ph i lu c rau lu c c mà n , ch không cócháo mà n. S p nh nh n ói m t mày vàng o; còn ...