Giáo trình Tâm lý học đại cương - NXB ĐH Sư phạm

Giáo trình "Tâm lý học đại cương" giúp sinh viên trình bày được khái niệm cơ bản của tâm lý, trình bày được bản chất của các hiện tượng tâm lý, trình bày được các phương pháp nghiên cứu cơ bản trong tâm lý học và một số nội dung khác. Mời bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Tâm lý học đại cương - NXB ĐH Sư phạm 1 KHÁI NIỆM, ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU CỦA TÂM LÝ HỌCMục tiêu học tập1. Trình bày được khái niệm cơ bản của tâm lý.2. Trình bày được bản chất của các hiện tượng tâm lý .3. Trình bày được các phương pháp nghiên cứu cơ bản trong tâm lý họcI. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ HIỆN TƢỢNG TÂM LÝ1 Bản chất của hiện tượng tâm lý Trong đời sống hàng ngày chữ “tâm lý” dùng ở đây mới có thể mới được hiểu theonghĩa hẹp, để chỉ thái độ, cách cư sử của con nguời. Để hiểu chính xác và khoa học tâm lý làgì, từng hiện tượng tâm lý nẩy sinh và phát triển ra sao, vận hành theo quy luật nào…, loàingười đã phải trải qua một thời gian dài nghiên cứu, thử nghiệm; đã phải chứng kiến biét baocuộc đấu tranh quyết liệt giữa các khuynh hướng khác nhau. Tóm lại tâm lý con người là sự phản ánh chủ quan thế giới khách quan, có cơ sở tựnhiên là hoạt động thần kinh và hoạt động nội tiết, được nẩy sinh bằng hoạt động sống củatừng người và gắn bó với các quan hệ xã hội lịch sử.1.1 Tâm lý là bản chất của vật chất cao cấp Chủ nghĩa duy tâm cổ đại cho rằng, hiện tượng tâm lý là bản chất siêu hình đặc biệtcủa sinh vật và được gọi là linh hồn. Theo nhà triết học duy tâm cổ đại Hy lạp là Platon (427-347 trước công nguyên ), linh hồn là siêu hình và độc lập với thể xác; con người sống được lànhờ linh hồn liên hệ với thể xác. Khi con người sống, linh hồn là nguyên nhân sinh ra quátrình sống của cơ thể và nó truyền đạt tất cả các hiện tượng tâm lý vốn có của con người. Cácnhà duy tâm khách quan, như G. Berkeley ( 1685 – 1753) cho rằng, thế giới ý niệm ra vạnvật, sinh ra thế giới vật chất. Còn các nhà duy tâm chủ quan cho rằng, vốn dĩ có thế giới vậtchất, những vật chất cụ thể là do cảm giác của con người mà có. Thuyết linh hồn của Platon ởphương tây, thuyết tâm của đạo khổng phương đông đều tuyệt đối hóa thuộc tính tinh thầncủa tâm lý, hoàn toàn tách biệt tâm lý khỏi vật chất. Những người theo trường phái “nhị nguyên luận” như Decarte ( 1596 - 1650), đã dùngkhái niệm phản xạ để giải thích các hoạt độngcủa cơ bắp đơn giản của động vật, của conngười và cho rằng những hoạt động chủ định, có ý thức của con người và là do linh hồn điềukhiển. Theo J.Lock tâm lý con người là những kinh nghiệm. Kinh nghiệm bên ngoài do tácđộng bên ngoài vào giác quan mà có; kinh nghiệm bên trong được sinh ra từ “ ý thức bêntrong”, tự nó hoạt động, chỉ tự nó mới biết được nó. Quan niệm nhi nguyên là sự biến dạngcủa chủ nghiã duy tâm. Đối lập với quan điểm của chủ nghiã duy tâm là chủ nghĩa duy vật. Theo họ, trong vũtrụ bao la chỉ có vật chất là tồn tại mãi mãi và luôn luôn biến đổi, với những tính chất muônhình muôn vẻ. Tâm lý không tồn tại ngoài vật chất.Quan điểm duy vật thô sơ cho rằng tâm lý là một thứ vật hoặc do các vật chất khác sinh ranhư lửa, nước, không khí...Démocrit: Não là chỗ trú ngụ của linh hồn, là trung tâm hoạt động của tâm thần.Aristot (384-322 trước CN): Cảm giác do tác động của vật vào giác quan gây ra, tinh thần làchức năng của thân thể, thị giác là chức năng của mắt. 2Các nhà duy vật Trung Quốc đã từng dùng thuyết ngũ hành để giải thích nguồn gốc của vật chất (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ).Tuân Tử ( 315-230 trước CN) cho rằng: Thân thế con người sinh ra tinh thần và cái tốt, cáixấu ... đều nằm trong thân thế con người. Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng tâm lý là biểu hiện của vậtchất, là sản phẩm dưới dạng đặc biệt của vật chất có tổ chức cao là bộ não của con người. Sựphát triển của tâm lý luôn gắn với sự phát triển của hệ thống thần kinh. Thế giới vật chất vận động và biến đổi không ngừng từ vô cơ thành thể hữu cơ, từhữu cơ thành sự sống . Sự phát triển đó liên tục, ngày càng phức tạp, hoàn chỉnh dần và cuốicùng thành sự phản ảnh thế giới khách quan của những sinh vật có hệ thống thần kinh , có nãobộ. Mặt khác, sự phản ánh của sinh vật với thế giới xung quanh cũng ngày càng phát triển vàhoàn thiện. Những sinh vật đầu tiên có bản tính kích thích, biến đổi để thích nghi với mọihoàn cảnh, nhờ đó cảm giác phát triển, đó chính là sự bắt đầu của phản ảnh tâm lý. Nhữngphản ảnh ban đầu mang tính chung chung, đơn giản, sau đó phát triển dần thành những cảmgiác chuyên biệt ( thị giác, thính giác , xúc giác…). Những sinh vật càng tiến hóa, hoạt độngcàng phức tạp thì phản ánh tâm lý của chúng càng phong phú và hoàn thiện, với những hìnhthức như: tưởng tượng, tư duy, xúc cảm, tình cảm…Ý thức là hình thức phản ánh tâm lý caonhất chỉ có ở người.1.2 Tâm lý có bản chất là phản xạ Hệ thần kinh động vật hoạt động theo cơ chế phản xạ. Những phản xạ này bao gồmcác phản xạ không điều kiện và có điều kiện.Phản xạ có điều kiện là cơ chế hoạt động của hệthần kinh ...