Ngữ văn lớp 10: Soạn bài Thái phó Tô Hiến Thành

Tô Hiến Thành là mẫu người của một thời, là tấm gương của lòng cương trực, trung nghĩa. Ông có những phẩm chất rất đáng được người đời sau trân trọng. Mời các bạn học sinh tham khảo bài soạn văn truyện cười "Thái phó Tô Hiến Thành" trước khi học trên lớp để thấy rõ những phẩm chất đáng quí của Tô Hiến Thành nhé.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngữ văn lớp 10: Soạn bài Thái phó Tô Hiến ThànhSoạn bài Thái phó Tô Hiến ThànhI. YÊU CẦU CẦN ĐẠTThấy được nhân cách đáng kính của Tô Hiến Thành: cương trực, giữ nghiêm phép nước,chí công vô tư; tiền tài, danh vọng, uy quyền không thể khuất phục. Qua nhân vật TôHiến Thành, tác giả tự hào về nhân cách con người Việt Nam, không khuất phục trướccường quyền, đặt quyền lợi dân tộc lên trên quyền lợi cá nhân.Cách viết sử biên niên của sử gia Đại Việt sử lược là khắc hoạ tính cách nhân vật lịch sửqua việc lựa chọn hoàn cảnh, sự kiện, lời nói, việc làm... của nhân vật.II. ĐỌC - HIỂU1. Dựa vào bài học, hãy cho biết những sự kiện lịch sử năm 1175 có liên quan tới vậnmệnh đất nước?Những sự kiện lịch sử có liên quan tới vận mệnh đất nước năm 1175:- Năm 1175, Lý Anh Tông mất, con trai thứ là Long Cán mới hai tuổi lên nối ngôi trướclinh cửu, mọi việc triều chính, cụ thể là việc phò Long Cán lên ngôi, đều giao cho Tháiphó Tô Hiến Thành. Vì vậy, Tô Hiến Thành là người quyết định sự thành bại của LongCán.- Thái hậu Đỗ Thuỵ Châu muốn lập Long Sưởng (anh Long Cán) và phế Long Cán. LongSưởng và Long Cán đều là con đẻ của thái hậu Đỗ Thuỵ Châu. Trước đây Sưởng đã đượclập làm Thái Tử. Nhưng tháng 9 năm 1174, vì có lỗi bị giáng làm Bảo Quốc Vương.Theo Đại Việt sử lược, Sưởng có tính háo sắc đã từng nghe theo lời mẹ (lúc đó là Hậu)ngầm chuyện tư tình với Nguyên phi Từ Thị (lúc đó đang được vua sủng ái). Từ Thị đemhết hành trạng của Sưởng bạch lại với Anh Tông, vì thế mà Sưởng bị phế.Như vậy, việc Long Sưởng hay Long Cán lên ngôi quan hệ nghiêm trọng tới vận mệnhquốc gia. Trách nhiệm ấy đè nặng lên vai Thái phó Tô Hiến Thành.2. Nhận xét về Thái hậu qua các mánh khoé, thủ đoạn của bà.Thái hậu biết rõ vai trò quyết định là ở Tô Hiến Thành. Vì vậy, bà đã từng bước muachuộc, lôi kéo Thái phó.- Tranh thủ Thái phó đi sứ, Thái hậu hối lộ vợ của Tô Hiến Thành để nhờ bà thuyết phụcchồng.Việc làm này quá tinh vi, xảo quyệt vì người ta thường nói lệnh ông không bằng cồngbà.- Thái hậu dùng danh vọng, phú quý làm mồi trực tiếp mua chuộc Tô Hiến Thành. Lờicủa Thái hậu vừa đánh trúng tâm lý của người lớn tuổi vừa có vẻ đứng về phía Tô HiếnThành.- Thất bại trước sự cứng rắn của Tô Hiến Thành, Thái hậu liều lĩnh, bất chấp Vương pháptriệu Quốc Bảo Vương Long Sưởng vào để lập làm vua.Tóm lại: Thái hậu dùng đủ mọi thủ đoạn. Nếu Tô Hiến Thành là người tham lợi, cả nể, sợhãi hoặc không giữ đúng phép nước thì mưu kế của Thái hậu sẽ thành công. Sở dĩ Tháihậu thất bại vì Tô Hiến Thành không biết sợ, không cả nể, không tham lợi và đặc biệtkiên quyết giữ nghiêm phép nước.3. Nhận xét về bản lĩnh Tô Hiến Thành qua việc ông đã đánh bại âm mưu của Thái hậu.Tô Hiến Thành đã từng bước đánh bại âm mưu của Thái hậu:- Ông dùng đạo lí làm người, trách nhiệm của một tể tướng và tín ngưỡng của dân tộc đểthuyết phục vợ không nhận hối lộ.- Ông dùng lời dạy của Khổng tử và cách đối xử với người quá cố trong truyền thống dântộc để trực tiếp bác lời dụ dỗ của Thái hậu.- Ông kiên quyết dùng pháp luật để nghiêm trị kẻ vi phạm pháp luật. Không thuyết phụcđược Thái hậu bằng lí lẽ, Tô Hiến Thành đành phải dùng đến uy quyền của luật pháp.Qua đó, ta thấy rõ những phẩm chất đáng quí của Tô Hiến Thành: hiền đức, cương trung,giữ nghiêm kỉ cương phép nước (phú quí bất năng dâm, uy vũ bất năng khuất). Nên nhớ,giữa vua, Thái hậu và Thái phó, người có quyền tối cao không phải là Thái phó song TôHiến Thành đã không sợ uy quyền bởi ông làm đúng. Điều đó cho thấy bản lĩnh vữngvàng, dù có chết cũng bảo vệ đến cùng phép nước, lợi ích quốc gia.4. Phân tích kịch tính của đoạn hai.Đoạn hai là đoạn mà kịch tính được đẩy lên cao. Khi Thái hậu hỏi Nếu có mệnh hệ nào,ai thay ông?. Theo lôgíc thông thường (xét cả về lý cả về tình) ai cũng nghĩ Tô HiếnThành sẽ tiến cử Vũ Tán Đường, vì Vũ Tán Đường chức cao hơn Trần Trung Tá, lại gầngũi, có nhiều ân tình với Tô Hiến Thành. Nhưng thật bất ngờ khi Tô Hiến Thành trả lờichỉ có Trung Tá mà thôi. Khi Thái hậu nhắc đến ân tình của Tán Đường, Tô HiếnThành không ngả theo Thái hậu cũng không giải thích, chỉ đáp Thái hậu hỏi người thaythần nên thần nói tới Trung Tá: nếu hỏi người hầu hạ phụng dưỡng thần thì phi Vũ TánĐường còn ai nữa? Thật bất ngờ và cũng thật mỉa mai, tiếng cười bật ra từ nghịch lý:chọn người thay chức tể tướng kiêm Thái uý hay chọn người hầu hạ phụng dưỡng?Lúc này Tô Hiến Thành ốm nặng, sắp qua đời vậy mà trí tuệ vẫn sáng suốt, bản lĩnh vẫnvững vàng (thậm chí còn hóm hỉnh) và vẫn đầy trách nhiệm đối với đất nước.Người viết sử đã thông qua đối thoại ngắn gọn để vừa đẩy cao kịch tính vừa lột tả đến tậncùng những phẩm chất của nhân vật lịch sử Tô Hiến Thành.5. Anh (chị) có thích nhân vật Tô Hiến Thành không? Lí do anh (chị) thích nhân vật TôHiến Thành?Mỗi người có thể có những mẫu người khác nhau để ngưỡng mộ, khâm phục, kínhtrọng... Tô Hiến Thành cũng là mẫu người của một thời, là tấm gương của lòng cươngtrực, trung nghĩa. Ông có những phẩm chất rất đáng được người đời sau trân trọng.6. Nhận xét về cách viết sử của tác giả qua đoạn trích.Tác giả viết sử biên niên theo lối tóm lược, vừa tôn trọng sự thật vừa tuân thủ trình tựthời gian. Hai sự kiện xảy ra ở hai thời điểm khác nhau (1175 và 1179) nhưng liên hệ mậtthiết tới nhân vật lịch sử vì thế, việc ghép hai sự kiện là có dụng ý, nhằm làm nổi bật tínhcách, phẩm chất nhân vật. Nhà sử học không trực tiếp miêu tả tâm lý mà qua việc làm, lờinói để người đọc tự phán xét, đánh giá.Ngôn ngữ ngắn gọn, kiệm lời nhưng vẫn bộc lộ được thái độ khen chê. Tác giả đã treogương răn cho đời sau (Ngô Sĩ Liên). ...