NGƯỜI HOẠ SĨ THẦM LẶNG SAY MÊ VỚI BẢNG MÀU SƠN MÀI

Họa sĩ Văn Bình sinh năm 1918, đúng vào nóm kết thúc thế chiến lần thứ I. Ông tốt nghiệp mỹ thuật Đông Dương khóa XII (1938 - 1943) và trước đó, đã theo học lớp dự bị của trường. Khóa học của ông là VĂN BÌNH-Phong cảnh Tây Bắc-sơn mài khóa đầy sóng gió. Ông Victor Tardieu, cựu giám đốc trường, người sáng lập, có thiện cảm với sinh viên và đồng nghiệp, vừa qua đời (1937). Chính quyền thuộc địa đã cử Evariste Jonchère làm tân giám đốc. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NGƯỜI HOẠ SĨ THẦM LẶNG SAY MÊ VỚI BẢNG MÀU SƠN MÀI NGƯỜI HOẠ SĨ THẦM LẶNGSAY MÊ VỚI BẢNG MÀU SƠN MÀI Họa sĩ Văn Bình sinh năm 1918, đúng vào nóm kết thúc thế chiến lần thứ I. Ông tốt nghiệp mỹ thuật Đông Dương khóa XII (1938 - 1943) và trước đó, đã theo học lớp dự bị của trường. Khóa học của ông làVĂN BÌNH-Phong cảnh Tây Bắc-sơn mài khóa đầy sóng gió. Ông Victor Tardieu, cựu giámđốc trường, người sáng lập, có thiện cảm với sinh viên và đồng nghiệp,vừa qua đời (1937). Chính quyền thuộc địa đã cử Evariste Jonchère làmtân giám đốc. Vốn nặng đầu óc “mẫu quốc đi khai hóa văn minh” tớiSài Gòn đã tuyên bố với tờ Opinion rằng: “Tôi sang Đông Dươngchuyến này là để đào tạo lớp thợ thủ công mỹ nghệ khéo tay, chứkhông phải để tạo ra những nghệ sĩ như ông Victor Tardieu đã chủtrương. Người An Nam không có đầu óc thông minh và sáng tạo để trởthành nghệ sĩ” . Một làn sóng phẫn nộ, khinh bỉ, phản đối E. Jonchèrethực sự đã dâng cao trong trường cũng như các cựu sinh viên đã ratrường. Một loạt bài báo công khai đả kích E. Jonchère được tuyệt đạiđa số trí thức và đồng bào các đô thị Nam Bắc hưởng ứng mãnh liệt. E.Jonchère đã đầu hàng, nhận ra sự thật lố lăng về lời tuyên bố hàm hồcủa mình. Trường MTĐD tiếp tục mở cửa đón sinh viên các khóa theochương trình chính quy, đúng nghĩa của trường mỹ thuật.Có mặt trong cuộc đấu tranh của sinh viên, cộng với phong trào đòiquyền dân chủ, dân sinh của Mặt trận Bình Dân đang dâng cao (1936-1939), Văn Bình thấm thía nhận ra rằng: muốn học nghệ thuật và làmnghệ thuật, trước hết phải biết thiết lập được mối quan hệ bình đẳnggiữa các nền văn minh dân tộc; và muốn học nghệ thuật Châu Âu vừadu nhập vào xứ ta, thì trước hết phải biết học và yêu quý vốn nghệthuật dân tộc của ông cha mình”. Và Văn Bình đã chọn khoa sơn ta,sơn rửa - sơn mài - là môn học chính, bên cạnh khoa sơn dầu phươngTây như môn học bắt buộc mà hoàn toàn tự giác.Một năm sau khi ra trường, 1944, tác phẩm sơn mài đầu tay Bên bờ aođược gửi đến tham gia triển lãm Duy Nhất (Salon Unique). Ông đãnhận được một trong số giải thưởng cao nhất về chất liệu của phòngtranh. Giải mang tên họa sĩ Nhật Sekiguchi, 1000 đồng Đông Dương(họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm chiếm giải cao nhất về sơn dầu, 1200 đồngĐông Dương, mang tên toàn quyền Decoux). Thế là từ nay cuộc hànhtrình đi vào thế giới “vàng son - đen trắng”, Văn Bình đã nhận ra khảnăng thành đạt ban đầu của mình, từ đó đã mở ra cho chàng họa sĩ trẻnhững ô cửa sổ mới nhìn ra thế giới cái đẹp của sự sáng tạo.Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, tiếp đến kháng chiến toànquốc bùng nổ 1946. Tạm biệt đầy lưu luyến nàng thơ vàng son choánglộng và Thủ đô yêu dấu, với chiếc ba lô làm hành trang, như mọi chàngtrai trẻ yêu nước, yêu đời khát khao độc lập tự do, Văn Bình tham giađoàn quân văn hóa kháng chiến trong ban kịch Thế Lữ - Anh Vũ(1944- 1945); có mặt trong đội truyền bá quốc ngữ, Nha thông tinTràng Tiền (Hà Nội). Tháng 4/1946 có mặt trong đoàn quân Nam Tiếntại Huế, sáng tác tranh kịp gửi ra triển lãm mỹ thuật toàn quốc tại nhàKhai Trí Tiến Đức bên Hồ Gươm Hà Nội; cùng với họa sĩ Nguyễn ĐứcNùng trong tổ tuyên truyền kháng chiến lưu động do công đoàn Huế tổchức. Mặt trận Huế vỡ, Văn Bình ra Thanh Hóa, công tác trong đoànxung phong sản xuất của Tổng bộ Việt Minh. Năm 1948 Văn Bìnhchuyển sang công tác báo Cứu Quốc Liên Khu IV. 1954 tiếp quản Thủđô Hà Nội, công tác tại xưởng họa Trung ương. Hai năm sau 1956,Trường cao đẳng mỹ thuật Việt Nam mời ông về tham gia công tácgiảng dạy, đồng thời giữ chức trưởng phòng giáo vụ nhà trường. Từđấy vốn sống và vốn ký họa kháng chiến sẽ là kho tư liệu quý giá giúpông có phương tiện và thì giờ làm tranh bố cục hoàn chỉnh, nhất làtranh sơn mài mà ông đã nặng nợ với giấc mơ nghệ thuật của mình.Cũng từ đây đánh dấu bước chuyển biến và trưởng thành mang phongcách và cá tính rõ nét về sơn mài của Văn Bình.… “Với tôi sơn mài chỉ thực sự được cách tân kể từ sau giai đoạn hòabình lập lại. Vì đã có thì giờ và phương tiện cho các họa sĩ bình tâmtrong tư duy suy nghĩ và sáng tạo. Tuy nhiên phải loại trừ ra một vàitrường hợp hiếm hoi của những người đi trước có tài năng và cá tính -như Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân có thể xem là ví dụ mẫu mực “, lờiVăn Bình.“Với tôi vẫn lời họa sĩ, những tranh đã được hội đồng nghệ thuật tuyểnchọn cho Bảo tàng mỹ thuật Việt Nam như “Bản Nậm Nà” (1958),“Phong cảnh Tây Bắc”, “Nước non Cao Bằng” (1995), “Tre và chuối”(1993). Riê ...