NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ ( Nguyễn Tuân)

Giúp HS I. Kiến thức cơ bản 1.Hoàn cảnh sáng tác : - Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960, gồm 15 tùy bút và một bài thơ phác thảo. Đây là kết quả chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958. 2.Về thể loại tùy bút: - Một loại bút ký ghi chép người thật việc thật, không có cốt truyện, đặc biệt in đậm cảm xúc chủ quan của người viết, đậm chất trữ tình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ ( Nguyễn Tuân) NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ ( Nguyễn Tuân)I.Mục tiêu bài học: Giúp HSI. Kiến thức cơ bản 1.Hoàn cảnh sáng tác : - Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960, gồm 15 tùy bút và một bài thơ phác thảo. Đây là kết quả chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958. 2.Về thể loại tùy bút: - Một loại bút ký ghi chép người thật việc thật, không có cốt truyện, đặc biệt in đậm cảm xúc chủ quan của người viết, đậm chất trữ tình. - Thể loại giúp Nguyễn Tuân thăng hoa cảm xúc và tư tưởng của mình. 3.Nội dung: + Phong cảnh Tây Bắc vừa uy nghiêm hùng vĩ, vừa thơ mộng trữ tình. + Con người Tây Bắc dũng cảm, lao động cần cù. => ChÊt vµng mêi cña t©m hån 4. §o¹n trÝch - Xuất xứ: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960) - Nội dung :Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh của Sông Đà hung bạo- trữ tình.Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua hình ảnh của những người lái đò trên sông. - Chủ đề: Tác phẩm thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc của nhà văn - Phong cách của Nguyễn Tuân: + Cách nhìn và tả cảnh thiên nhiên thật đẹp( thiên nhiên sông Đà vừa mang một vẻ đẹp dữ dội “như thiên anh hùng ca”, vừa mang vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng…) + Cách nhìn và tả con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ  Tình yêu thiên nhiên, con người; tâm hồn nhạy cảm, vốn ngôn ngữ cực kỳ phong phú của nhà văn. - Nghệ thuật viết tùy bút của Nguyễn Tuân thật đặc sắc : + Lối ví von độc đáo, bất ngờ, chính xác. + Chi tiết chân thực và hóm hỉnh. +Cách viết phóng túng, ngôn ngữ điêu luyện. + Sự hiểu biết khoa học cặn kẽ, sức tưởng tượng phong phú, cảm xúc sâu lắng. Đặc biệt là lòng yêu thương và tự hào về con người và đất nước.II. PHÂN TÍCH1.Hình ảnh sông Đà :a. Lai lịch: Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc độ : “Chúng thủy giai đông tẩu Đà giang độc Bắc lưu” (Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo hướng Bắc)-> Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà ; đã thâu tóm được cái thần, cái độc đáo của sông Đà và cái thần chữ của Nguyễn Tuân.b.Về tính cách :b1.Một dòng sông hung bạo – hiểm ác: - Cảnh đá bờ sông dựng vách thành/ vách đá chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu/ ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh...trên cái tầng thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện-> Cảnh tượng hùng vĩ, huyền bí.-> Sử dụng: tổng hợp nhiều giác quan; so sánh, liên tưởng mới mẻ, độc đáo - Mặt ghềnh Hát Loóng/ nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió/đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò sông Đà... -> Cái dữ dằn của ghềnh sông với sự hợp sức của gió, của sóng, của đá-> được diễn đạt: điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc, tăng tiến và sự hỗ trợ bởi các thanh trắc=> mối đe doạ thực sự với người lái đò. - Những cái hút nước giống như cái giếng bê tông/ nước ặc ặc/ từ đáy cái hút nhìn ngược lên vách thành hút mặt sông chênh nhau tới một cột nước cao đến vài sải. Những cái hút nước khủng khiếp-> qua: so sánh, nhân hoá, kết hợp tả kể, liên tưởng, tưởng tượng, thủ pháp điện ảnh-> gây cảm giác lạnh người, hãi hùng. - Sự hung bạo của sông Đà còn thể hiện ở thác nước, nhà văn đã nhân hoá con sông thành một sinh thể dữ dằn, gào thét -> Sông Đà như một bầy thuỷ quái: hung hăng, nham hiểm, bạo ngược, xảo quyệt. (“ Khi thì “oán trách van xin” , khi thì “ khiêu khích, giọng gằn và chế nhạo”, khi thì “rống lên”, “reo như đun sôi”…) - Đá trên sông Đà bày thạch trận chặn đánh tiêu diệt con người-> qua trí tưởng tượng phong phú, tài quan sát, sử dụng ngôn từ điêu luyện, nhân hoá hợp lí-> Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một” sẵn sàng dìm chết con thuyền.=> Khung cảnh sông Đà giống như sa bàn khổng lồ, một trận đồ thiên la địa võng thách đố, khủng bố tinh thần ngêi chiến sỹ làm nghề sông nướcb2.Một dòng sông thơ mộng- trữ tình: - Về hình dáng : Từ trên cao nhìn xuống: “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình… ; Sông Đà như một áng tóc mun, dài ngàn ngàn vạn vạn sải”.-> qua liên tưởng, so sánh: Sông Đà hiện lên như người thiếu nữ Tây Bắc với vẻ đẹp trữ tình trẻ trung và duyên dáng, man s¬.(so s¸nh giµu gi¸ trÞ nh©n v¨n) - Nhìn ngắm sông Đà từ nhiều thời gian và không gian khác nhau: phát hiện những màu sắc tươi đẹp và đa dạng của dòng sông: Màu nước của dòng sông thay đổi theo mùa :“Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích”, Mùa thu lừ lừ chín đỏ như da người bầm đi vì…… - Hai bên bờ sông : +“ lặng tờ, + hoang dại như một bờ tiền sử…” + “ Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”…-> S«ng Đà thật mỹ lệ và như “một cố nh©n…lắm bệnh nhiều ch ...