Nguồn gốc của tám thanh trong cách đọc Hán–Việt

1. Nguồn gốc của thanh Ngang Thanh ngang trong cách đọc Hán-Việt có 3 nguồn gốc chính: - Thanh "bình" các âm tiết mở đầu bằng phụ âm vô thanh (toàn thanh): 730 trường hợp; - Thanh "bình" sau phụ âm vô thanh bật hơi (thứ thanh): 350 trường hợp; - Thanh "bình" các âm tiết mở đầu bằng phụ âm vang (thứ trọc): 500 trường hợp; + nguồn gốc khác (huyền, thứ, thượng): chiếm 15% trong tổng số 1700 trường hợp. 1.1. Bình, toàn thanh NGANG 歌 Ca 知 Tri 三 Tam 山 Sơn 詩 Thi (Kiến khai...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguồn gốc của tám thanh trong cách đọc Hán–Việt Nguồn gốc của tám thanh trong cách đọc Hán–Việt1. Nguồn gốc của thanh NgangThanh ngang trong cách đọc Hán-Việt có 3 nguồn gốc chính:- Thanh bình các âm tiết mở đầu bằng phụ âm vô thanh (toàn thanh): 730 trườnghợp;- Thanh bình sau phụ âm vô thanh bật hơi (thứ thanh): 350 trường hợp;- Thanh bình các âm tiết mở đầu bằng phụ âm vang (thứ trọc): 500 trường hợp;+ nguồn gốc khác (huyền, thứ, thượng): chiếm 15% trong tổng số 1700 trườnghợp.1.1. Bình, toàn thanh > NGANG 歌 Ca 多 Đa (Kiến khai nhất) (Đoan khai nhất) 知 Tri 災 Tai (Tinh khai nhất) (Tri khai tam) 三 Tam 爭 Tranh (Trang khai nhị) (Trâm khai nhất) 山 Sơn 枝 Chi (Sinh khai nhị) (Chương khai tam) 詩 Thi 冰 Băng (Thư khai tam) (Bang khai tam) 方 Phương 污Ô (Phu hợp tam) (Ảnh hợp nhất)1.2. Bình, thứ thanh > NGANG 開 Khai 呑 Thôn (Khai khai nhất) (Thấu khai nhất) 超 Siêu 秋 Thu (Triệt khai tam) (Thanh khai tam) 抄 Sao 川 Xuyên (Sơ khai nhị) (Xương hợp tam) 托 Phê 妃 Phi (Bàng khai tứ) (Phu hợp tam) 香 Hương (Hiểu khai tam)1.3. Bình, thứ trọc > NGANG 鵝 Nga 南 Nam (Nghi khai nhất) (Nê khai nhất) 盟 Minh 無 Vô (Vi hợp tam) (Minh khai tam) 勞 Lao 人 Nhân (Lai khai nhất) (Nhật khai tam) 為 Vi 移 Di (Vân hợp tam) (Dương khai tam)2. Nguồn gốc của thanh HuyềnThanh huyền có nguồn gốc duy nhất: bình thanh của âm tiết mở đầu bằng phụ âmhữu thanh (toàn trọc), khoảng 560 trường hợp.Ngoài ra, còn khoảng 120 trường hợp (17,5%) bắt nguồn từ nguồn gốc khác:- ngang lẫn sang: 10%;- khứ: 5%;- thượng: 2,5%.Bình, toàn trọc > HUYỀN 旗 Kì 頭 Đầ u (Quần khai tam) (Định khai nhất) 茶 Trà 才 Tài (Trừng khai nhị) (Tùng khai nhất) 詳 Tường 愁 Sầu (Tà khai tam) (Sùng khai tam) 船 Thuyền 時 Thì (Thuyền hợp tam) (Thường khai tam) 貧 Bần 房 Phòng (Phụng hợp tam) (Tịnh khai tam) 河 Hà (Hạp khai nhất)3. Nguồn gốc của thanh SẮC NHẬPThanh sắc nhập Hán-Việt có hai nguồn gốc chuyển thành:- Thanh nhập Hán ở sau các thanh mẫu toàn thanh: 330 trường hợp;- Thanh nhập Hán ở sau các thanh mẫu thứ thanh: 120 trường hợpCác trường hợp ngoại lệ chỉ có 6,5%, nhưng cũng đều từ thanh nhập (do sự phânbiệt cao độ không rõ, đáng lẽ chuyển vào NẶNG lại chuyển vào SẮC).3.1. Nhập, toàn thanh > SẮC NHẬP 各 Các 答 Đáp (Kiến khai nhất) (Đoan khai nhất) 謫 Trích (Tri khai nhị) 作 Tác (Tinh khai nhất) 塞 Tắc 責 Trách (Tâm khai nhất) (Trang khai nhị) 殺 Sát 質 Chất (Sinh khai nhị) (Chương khai tam) 設 Thiết 北 Bắc (Thư khai tam) (Bang khai nhất) 屋 Ốc 沄 Pháp (Phi hợp tam) (Ảnh hợp nhất)3.2. Nhập, thứ thanh > SẮC NHẬP 客 Khách 脱 Thoát (Khê khai nhị) (Thấu hợp nhất) 敕 Sắc 戚 Thích (Triệt khai tam) (Thanh khai tứ) 察 Sát 斥 Xích (Sơ khai nhị) (Xương khai tam) 魄 Phách 覆 Phúc (Bàng khai nhị) (Phu hợp tam) 黑 Hắc (Hiểu khai nhất)4. Nguồn gốc của thanh NẶNG NHẬPThanh NẶNG NHẬP Hán-Việt cũng có hai nguồn gốc:- Thanh nhập Hán trong các âm tiết mở đầu bằng phụ âm hữu thanh (toàn trọc):200 trường hợp.- Thanh nhập Hán trong các âm tiết mở đầu bằng phụ âm vang (thứ trọc): 180trường hợp.Trường hợp lệ ngoại chiếm 6% (25 trường hợp). Đây là những trường hợp đáng lẽchuyển sang SẮC nhưng lại chuyển sa ...