NGUỒN GỐC VÀ PHÂN LOẠI CÂY BÔNG

Cây bông thuộc bộ Gossypyeae, họ Malvaceae, chi Gossypium (Hutchinson, 1947; Ximongulian, 1987;…). Tổ tiên của bông là cây lâu năm, do quá trình phân li tính trạng trong tự nhiên, do sự thuần hoá của con người khi gieo trồng, một số loài bông, đặc biệt các loài bông trồng trọt, đã biến đổi thành cây hàng năm. Gossypium có 5 loài bông trồng trọt, và trên 50 loài bông dại. Trong 5 loài trồng trọt có 4 loài phổ biến khắp các vùng trồng bông là: - Bông cỏ Châu Á (Gossypium arboreum L.)...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NGUỒN GỐC VÀ PHÂN LOẠI CÂY BÔNGNGUỒN GỐC VÀ PHÂN LOẠI CÂY BÔNGCây bông thuộc bộ Gossypyeae, họ Malvaceae, chiGossypium (Hutchinson,1947; Ximongulian, 1987;…).Tổ tiên của bông là cây lâu năm, do quá trình phân litính trạng trong tự nhiên,do sự thuần hoá của con người khi gieo trồng, một sốloài bông, đặc biệt các loàibông trồng trọt, đã biến đổi thành cây hàng năm.Gossypium có 5 loài bông trồng trọt, và trên 50 loàibông dại. Trong 5 loàitrồng trọt có 4 loài phổ biến khắp các vùng trồngbông là:- Bông cỏ Châu Á (Gossypium arboreum L.) có xuấtxứ từ Châu Á. Một sốgiống thuộc loài này hiện nay vẫn còn trồng ở cácvùng núi phía bắc nước ta.- Bông cỏ Châu Phi (Gossypium herbaceum L.) cónguồn gốc từ Châu Phi,phân bố chủ yếu trên một số vùng khí hậu khắcnghiệt của Châu Phi và một số vùngChâu Á.- Bông luồi (Gossypium hirsutum L.) có nguồn gốctừ Trung Mỹ, chiếmkhoảng 90% diện tích trồng bông trên Thế giới.- Bông Hải Đảo (Gossypium barbadense L.) cónguồn gốc từ Nam Mỹ. Phânbố chủ yếu ở một số nước Bắc Phi như Ai Cập,Marôc…Hai loài bông cỏ thích ứng tốt với các điều kiện khắcnghiệt, đất nghèo dinhdưỡng, chống chịu khá với các loài sâu bệnh, nhưngnăng suất thấp và phẩm chất xơxấu. Bông Hải Đảo năng suất cao hơn bông cỏ nhưngvẫn vào loại thấp, chất lượngxơ bông Hải Đảo rất tốt. Còn loài bông luồi năng suấtcao đồng thời chất lượng xơtốt, cũng chính vì vậy bông luồi phát triển rất nhanh,chiếm phần lớn diện tích cácvùng trồng bông trên Thế giới. Di cư đến các vùngđịa lí và khí hậu khác nhau loàibông luồi liên tục biến đổi trở nên rất đa dạng: baogồm các dạng hoang dại, bánhoang dại, dạng trồng trọt, dạng thân gỗ cao lớn,dạng thân bụi thấp cây, dạng lâunăm và dạng hàng năm…Hai loài bông cỏ có nguồn gốc từ Châu Á và ChâuPhi nên còn được gọi làbông cực lục địa, còn 2 loài bông luồi và bông HảiĐảo có nguồn gốc từ Châu Mỹnên được gọi là bông Tân lục địa.Rất nhiều người đã nghiên cứu tìm xuất xứ của câybông và cũng có những ýkiến khác nhau về vấn đề này. Tổ tiên cây bông(dạng bông lâu năm) có thể tìmthấy ở khắp nơi trên thế giới nhưng tập trung nhất làở Châu Mỹ, Châu Phi và ChâuÁ.Sơ đồ vị trí của bông luồi trong sơ đồ đơn giản vềphân loại cây bông(Theo Mayer, 1954)GossypiumG.herbaceum L.G.arboreum L.G.hirsutum L.G.barbadeuse L.G.Tricussbidatum L.Các loài hoang dạissp.mexicanum(dạng dại)ssp.punetatum(cây lâu năm)ssp.panicum(dạng trồng, cây cao, vùng nhiệt đới)ssp.euhirsutum(dạng bông luồi trồng trọt hàng năm)var.nervosumvar.microcarpumvar.taitense23F.M.Mayer cho rằng do diễn biến của các quá trìnhđịa chất, khí hậu thay đổidẫn đến hình thành 3 nhóm các loài bông theo nguồngốc địa lí: nhóm Á – Phi,nhóm Châu Mỹ và nhóm Châu Úc. Về sau từ nhóm Á– Phi hình thành nên nhómChâu Á (gồm vùng Nam Á và Đông Nam Á) vànhóm Châu Phi (gồm vùng ChâuPhi và các nước Tây Nam Á). Nhóm Châu Mỹ phânthành 2 nhóm các loài vùngTrung Mỹ và Nam Mỹ. Con người đã sử dụng 1 sốloài Á – Phi và 1 số loài ChâuMỹ vào sản xuất và phát triển lên vùng cận nhiệt đớivà ôn đới.Sau khi phát hiện Châu Mỹ, cây bông được trao đổivà di thực giữa các châulục. Sự thay đổi điều kiện đất đai khí hậu là nguyênnhân tạo ra hàng loạt biến dị ditruyền làm vật liệu cho các quá trình chọn lọc tựnhiên và chọn lọc nhân tạo. Ngoàira trong khi phát triển, giữa các loài bông cũng có thểxảy ra lai tự nhiên và cả lainhân tạo, đã làm xuất hiện vô số tổ hợp lai có kiểugen khác nhau. Đấy là nhữngnguyên nhân dẫn đến sự đa dạng di truyền của câybông như ngày nay.