Nguồn gốc và tiến hoá của giun đốt

Việc xác định nguồn gốc của giun đốt rất phức tạp, chủ yếu dựa vào dẫn liệu về phát triển phôi, sự sinh sản hữu tính và giải phẫu so sánh. Căn cứ vào 2 đặc điểm quan trọng nhất lần đầu tiên có ở động vật giun đốt là thể xoang và sự phân đốt để tìm nguồn gốc của giun đốt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguồn gốc và tiến hoá của giun đốt Nguồn gốc và tiến hoá của giun đốtViệc xác định nguồn gốc của giun đốt rất phứctạp, chủ yếu dựa vào dẫn liệu về phát triển phôi,sự sinh sản hữu tính và giải phẫu so sánh. Căncứ vào 2 đặc điểm quan trọng nhất lần đầu tiêncó ở động vật giun đốt là thể xoang và sự phânđốt để tìm nguồn gốc của giun đốt.1. Về nguồn gốc thể xoang: Có 3 kiểu xoang ởđộng vật.Xoang phôi (blastocoelum) là phần ứng vớikhoảng trống giữa lá phôi trong và lá phôi ngoàiở giai đoạn phôi vị. Còn gặp ở một số nhómđộng vật đa bào thấp và ở giai đoạn phôi củanhiều động vật khác.Liệt xoang (Schizocoelum) là khoảng trốnggiữa các đám tế bào nhu mô đệm (parenchyme)được hình thành từ lá phôi giữa. Ở sán lông đãcó khoảng trống này, phát triển như giun tròn vànhóm động vật có xoang giả (pseudocoelum)khác.Xoang thật hay thể xoang là một cơ quan thựcsự, tham gia vào nhiều chức phận quan trọngnhư bài tiết, sinh dục, dinh dưỡng…Khi xét về nguồn gốc thể xoang có nhiều giảthiết khác nhau:Thuyết xoang thận của Lankester (1874),Faussek (1899), Snodgrass (1938)... cho rằngthể xoang được hình thành từ khoảng trống củanguyên đơn thận và liên quan đến chức năngbài tiết ...Thuyết xoang sinh dục của Hatschek (1877),Mayer (1890, 1901)... cho rằng thể xoangđược hình thành từ xoang sinh dục và chứcnăng ban đầu và chủ yếu là sinh dụcThuyết xoang ruột của Hertwig (1882),Metsnikov (1874), Lay (1881), Beklemisev(1944) và Shavarov (1965)… cho rằng thểxoang được hình thành từ xoang ruột haycác nhánh phụ của xoang ruột. Chức phận banđầu của thể xoang là tiêu hoá.Thuyết liệt xoang của Goeth (1884), Livanov(1965), Ivanov (1975)… cho rằng thể xoangđược hình thành từ quá trình biểu mô hoá khốitế bào nhu mô đệm ở giun thấp và chức phậnban đầu là nâng đỡ.Các giả thuyết trên có thể cho chúng tanhận xét:1) Thể xoang là cơ quan được hình thànhsau các loại xoang khác và như vậy thì theo quyluật phát triển nó phải ưu việt hơn tổ chức đãhình thành nên nó.2) Quá trình hình thành lá phôi giữa trong sựphát triển phải bằng 2 cách: hoặc là theo kiểulõm ruột ở động vật Có miệng thứ sinh(Deuterostomia) hoặc bằng kiểu đoạn bào (từphôi bào 4d) như ở động vậtCó miệng nguyên sinh (Protostomia). Người tađã chứng minh được trong 2 kiểu này thì kiểuđoạn bào là nguyên thuỷ hơn.3) Mặc dù tuyến sinh dục nằm trong thể xoangnhưng ở nhiều nhóm động vật mầm sinh dụcđược hình thành sớm hơn rất nhiều so với thểxoang. Mặt khác nhiều tác giả đã chứng minhđược sự hình thành tuyến sinh dục và sự hìnhthành thể xoang không có mối quan hệ gì vớinhau. Từ nhận định trên có thể thấy rằng thểxoang được hình thành từ liệt xoang của giunthấp do quá trình biểu mô hoá lá phôi giữa và donhu cầu chuyển vận cơ thể bằng sóng nhuđộng.2. Trong ngành giun đốt thì nhóm trung tâm làgiun nhiều tơ sống ở biển, một số chuyển sangđời sống chui rúc trong bùn hay chuyển lênsống trên cạn để hình thành giun ít tơ. Còn đỉalà nhóm động vật chuyên hoá theo lối sống nửaký sinh, nửa ăn thịt, có nguồn gốc từ giun ít tơ.3. Từ nhóm giun đốt cổ, khi chuyển sang sốngchui rúc trong bùn vẫn giữ được đặc điểm chiađốt như giun nhiều tơ, giun ít tơ hay đỉa. Quátrình tiến hoá từ giun nhiều tơ đến giun ít tơ vàđỉa theo một hướng thống nhất là tinh giản nộiquan, ổn định số đốt và phân đốt dị hình rõ nét.Hương Thảo