Nguồn luật văn bản của luật hình sự Việt Nam - Nguyễn Anh Tuấn

Nguồn của Luật hình sự là một trong những vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng không chỉ đối với hoạt động xây dựng mà đối với cả hoạt động áp dụng và thực hiện pháp luật. Với tư cách là hình thức bên ngoài của pháp luật, nguồn của Luật hình sự bao gồm nguồn văn bản quy phạm và các nguồn khác ngoài văn bản quy phạm, chẳng hạn như án lệ. Tham khảo nội dung bài viết "Nguồn luật văn bản của luật hình sự Việt Nam" dưới đây để hiểu hơn về vấn đề này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguồn luật văn bản của luật hình sự Việt Nam - Nguyễn Anh Tuấn Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Luật học 28 (2012) 95‐100   Nguồn luật văn bản của Luật hình sự Việt Nam Nguyễn Anh Tuấn** Khoa Luật, Học viện An ninh Nhân dân, Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 25 tháng 3 năm 2012 Tóm tắt. Nguồn của Luật hình sự là một trong những vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng không chỉ đối với hoạt động xây dựng mà đối với cả hoạt động áp dụng và thực hiện pháp luật. Với tư cách là hình thức bên ngoài của pháp luật, nguồn của Luật hình sự bao gồm nguồn văn bản quy phạm và các nguồn khác ngoài văn bản quy phạm, chẳng hạn như án lệ. So với án lệ và các nguồn khác, nguồn văn bản của Luật hình sự Việt Nam có lịch sử phát triển lâu dài và tầm quan trọng đặc biệt. Nghiên cứu về nguồn văn bản của Luật hình sự Việt Nam trên các khía cạnh lịch sử và thực trạng, chúng tôi mong muốn đóng góp một số luận cứ khoa học hữu ích cho các nhà lập pháp hình sự trong việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật hình sự năm 1999 hiện nay. 1. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển về mặt pháp lý của các bộ pháp điển, bộ Hội nguồn văn bản của Luật hình sự Việt Nam* điển hay các văn bản đơn hành là như nhau bởi chúng đều được ban hành với danh nghĩa người 1.1. Về lịch sử hình thành và phát triển nguồn đứng đầu nhà nước nhưng văn bản đơn hành của luật văn bản của Luật hình sự Việt Nam thường quy định về một hoặc một vài vấn đề cụ trước năm 1945 thể mang tính chi tiết hơn. Việc duy trì đồng thời nhiều loại nguồn văn bản được thực tế Sự hình thành và phát triển nguồn văn bản chứng minh là phù hợp, thích ứng với đặc điểm của Luật hình sự Việt Nam trong lịch sử gắn quan hệ xã hội cần điều chỉnh và năng lực áp liền với nhu cầu quản lý xã hội bằng luật và sự dụng luật của giới quan chức trong xã hội cũ. quan tâm của chính quyền phong kiến trung Có lẽ đây cũng là một kinh nghiệm hay mà các ương đối với vấn đề này. Nhà nước phong kiến luật gia và nhà hoạch định chính sách hiện đại rất chú trọng đến tính đa dạng của nguồn luật cần nghiên cứu, khai thác học tập. văn bản. Tồn tại song song với các bộ luật lớn Sự đô hộ của thực dân Pháp trên bán đảo được pháp điển hóa như Bộ Hình thư đời Lý, Đông Dương trong khoảng gần một thế kỷ đã đời Trần, Bộ Quốc Triều hình luật thời Lê, Bộ làm thay đổi sâu sắc pháp luật Việt Nam trên cả Hoàng Việt luật lệ nhà Nguyễn là các văn bản ba phương diện: tính chất, nội dung và hình pháp luật hình sự đơn hành như Chiếu, Lệnh thức pháp luật. Trước đây, hệ thống pháp luật của nhà vua và những Bộ Hội điển mang tính phong kiến Việt Nam không có sự phân chia chất tập hợp hóa các Chiếu, Lệnh này(1). Giá trị thành các ngành luật cụ thể mà đều được thể ______ hiện dưới dạng quy phạm của luật hình. Bằng * ĐT: 84-989130897. việc ban hành ba Bộ luật hình sự(2) áp dụng trên E-mail: anhtuanwda@yahoo.com (1) Chẳng hạn, nhà Lê có Lê triều hội điển, Thiên Nam dư ______ (2) hạ tập, nhà Nguyễn có Quốc triều hội điển sự lệ, Minh Ở Nam kỳ, Pháp cải biên Bộ luật hình sự của chính Mệnh chính yếu, Ngự chế văn, v.v… quốc thành Bộ Hình luật tu chính năm 1902. Ở Bắc kỳ và 95 96 N.A. Tuấn / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Luật học 28 (2012) 95‐100  ba miền Bắc - Trung - Nam, người Pháp đã xác phạm và hình phạt - Bộ luật hình sự năm 1985. định lại giới hạn của Luật hình sự trong phạm Có thể nói, Bộ luật hình sự năm 1985 là sự kết vi điều chỉnh quan hệ giữa Nhà nước bảo hộ với tinh thành tựu 40 năm hoạt động lập pháp của người mà Nhà nước coi là đã thực hiện hành vi chính quyền cách mạng, là bản tổng kết sâu sắc phạm tội. Về nguồn luật, khái niệm “án lệ” thực tiễn phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm chính thức xuất hiện và được coi là nguồn của ở nước ta từ năm 1945 đến thời điểm Bộ luật Luật hình sự Việt Nam giai đoạn đó bên cạnh được ban hành. Trong điều kiện xây dựng Nhà nguồn luật văn bản là loại nguồn quan trọng. nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, mở cửa và hội nhập quốc tế, Bộ luật hình sự năm 1999 1.2. Sự hình thành và phát triển nguồn văn bản (được sửa đổi, bổ sung ngày 19/6/2009) là Bộ của Luật hình sự Việt Nam từ năm 1945 đến luật hình sự hiện hành của Nhà nước Cộng hòa nay xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Sau Cách mang Tám, để duy trì sự ổn định của các quan hệ xã hội, chính quyền cách mạng 2. Thực trạng nguồn văn bản của luật hình chủ trương tiếp tục áp dụng các văn bản pháp sự Việt ...