Nguyên nhân bệnh tiêu chảy

Nguyên nhân bệnh tiêu chảyYkhoanet.com Trong thời gian qua, báo chí và các quan chức y tế bàn nhiều về nguyên nhân của bệnh tiêu chảy cấp tính (mà báo chí ngày nay gọi là“tiêu chảy cấp nguy hiểm”). Các bàn thảo này cho ấn tượng rằng ăn thịt chó hay mắm tôm là nguyên nhân của bệnh tiêu chảy cấp tính. Nhưng sự thật có lẽ không đơn giản như thế. Trong bài này, chúng tôi trình bày các thông tin đơn giản để bạn đọc hiểu được bệnh tốt hơn. Bệnh danh Thật ra, nhiều người trong y...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguyên nhân bệnh tiêu chảy Nguyên nhân bệnh tiêu chảy Ykhoanet.comTrong thời gian qua, báo chí và các quan chức y tế bàn nhiều về nguyênnhân của bệnh tiêu chảy cấp tính (mà báo chí ngày nay gọi là“tiêu chảycấp nguy hiểm”). Các bàn thảo này cho ấn tượng rằng ăn thịt chó haymắm tôm là nguyên nhân của bệnh tiêu chảy cấp tính. Nhưng sự thật cólẽ không đơn giản như thế. Trong bài này, chúng tôi trình bày các thôngtin đơn giản để bạn đọc hiểu được bệnh tốt hơn.Bệnh danhThật ra, nhiều người trong y khoa rất ngạc nhiên với cụm từ “tiêu chảy cấpnguy hiểm”. Có người nói rằng họ chưa bao giờ thấy bệnh danh này trongthời gian học ở trường y. Chúng tôi không tìm thấy một bệnh danh tiếngAnh nào tương đương với “tiêu chảy cấp nguy hiểm” trong ICD-10.Chúng tôi tra Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê, Nxb Đà Nẵng 1998) thì thấyđịnh nghĩa chữ cấp như sau: “mặt phẳng hẹp làm bậc để bước lên; loạihạng trong một hệ thống (xếp theo trình độ cao thấp, trên dưới; gấp, kíp(như việc cấp lắm)”.Quay sang định nghĩa “cấp tính” chúng tôi thấy Từ điển định nghĩa nhưsau: “(bệnh) ở trạng thái phát triển nhanh; trái với mãn tính”.Như vậy, trong tiếng Việt, chữ cấp trong “ti êu chảy cấp nguy hiểm” làkhông chuẩn tiếng Việt. Chúng tôi tự hỏi tại sao chúng ta không sử dụng“Tiêu chảy cấp tính” (mà tiếng Anh gọi là “acute diarrhea”) cho chuẩn?Thỉnh thoảng chúng tôi thấy báo chí Việt Nam dịch cụm từ “ti êu chảy cấpnguy hiểm” sang tiếng Anh là “severe acute watery diarrhea” hay có khi là“severe acute diarrhea”, nhưng cách dịch này không đúng. Chữ severetrong tiếng Anh có nhiều nghĩa nhưng không có nghĩa nào để dịch là nguyhiểm cả. Thật ra, severe trong văn cảnh y khoa có nghĩa l à nặng, nghiêmtrọng, gay go.Do đó, trong bài này chúng tôi sử dụng cụm từ “tiêu chảy cấp tính” thay vì“tiêu chảy cấp”.1. Định nghĩaVới thói quen ăn uống bình thường như ở nước ta (ba bữa ăn sáng, trưa, và chiều)một người bình thường bài tiết ra khoảng 100 đến 200 g phân. Tần số đi tiêu cóthể dao động từ 3 lần một ngày đến 3 lần một tuần.Do đó, theo tiêu chuẩn lâm sàng, tiêu chảy được định nghĩa là sự gia tăng số lần đitiêu trong một ngày (trên 3 lần), trọng lượng phân cao bài tiết trên 200 g/ngày. Cụthể hơn:  Người lớn: đi tiêu với phân bài tiết trên 200 g/ngày [1].  Trẻ em: đi tiêu với phân bài tiết trên 20 g/ngày.  Tiêu ra chất lỏng trong phân.Bình thường, phân người chứa khoảng 60 đến 90% nước; nhưng ngườimắc bệnh tiêu chảy thì phân hàm chứa trên 90% nước. Phân có thể chứanhiều nước vì do chuyển hóa quá nhanh qua hệ thống tiêu hóa; nếu mộtthành phần của phân ngăn chận ruột già hấp thu nước, hay nếu nước bịthải bởi ruột già vào phân. Theo qui luật thông thường, ruột có thể hấp thumột lượng nước lớn hơn lượng nước cần thiết mỗi ngày. Tuy nhiên, khikhả năng dự trữ bị áp đảo (tràn ngập) thì tiêu chảy sẽ xảy ra.Cần phải phân biệt tiêu chảy với chứng tiêu đùn (fecal incontinence)thường hay thấy ở những bệnh nhân với cơ chậu (pelvis muscle) yếu hayrối loạn ruột thẳng và hậu môn (anorectal dysfunction). Người với chứngtiêu chảy giả (Pseudo-diarrhea hay hyperdefecation) cũng đi tiêu nhiều lầnnhưng trọng lượng phân không tăng như thấy ở các bệnh nhân rối loạnđường ruột hay tăng năng tuyến giáp (hyperthyroidism).Bệnh tiêu chảy có thể phân loại theo thời gian mắc bệnh (cấp tính haymãn tính), cơ chế bệnh (thấm lọc - osmotic hay bài tiết - secretory), độnghiêm trọng (nhỏ hay lớn), hay đặc điểm của phân (nước, chất béo, haycó máu). Trong thực hành lâm sàng, thời gian mắc bệnh và đặc điểmbệnh là hai yếu tố có ích nhất trong việc chẩn đoán và điều trị.Tiêu chảy cấp tính được định nghĩa là tình trạng tiêu chảy kéo dài dưới 4tuần (có nơi định nghĩa dưới 2 tuần). Nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài hơn4 tuần, ca bệnh được xem là tiêu chảy mãn tính.Tiêu chảy thẩm thấu (osmotic diarrhea) là loại tiêu chảy do một loại dungdịch mà ruột không thể hấp thu hay tiếp thu rất khó, và từ đó gây áp lựcthẩm thấu đến màng nhầy trong ruột, và hệ quả là bài thải nước thái quá.Loại tiêu chảy này thường ngưng khi bệnh nhân ngưng ăn một thời gianngắn.Tiêu chảy xuất tiết (secretory diarrhea) là một sự rối loạn về chuyển tải iontrong các tế bào biểu mô của ruột làm gia tăng sự bài tiết, giảm hấp thu,hay cả hai. Với loại tiêu chảy này, ngưng ăn không làm hết bệnh. Một vídụ cổ điển của tiêu chảy cấp tính bài tiết là bệnh tả, và các ca bệnh nhiễmvi khuẩn enterotoxigenic E coli (ETEC).2. Khi nào cần đi gặp bác sĩMặc dù tiêu chảy thường không nghiêm trọng và bệnh nhân tự hồi phục, nh ưngtrong trường hợp nghiêm trọng bệnh nhân cần phải đi gặp bác sĩ. Những trườnghợp sau đây cần đến tư vấn của bác sĩ: Đi tiêu chảy hơn 3 ngày  Cảm thấy đau bụng hay đau ruột dữ dội  Nhiệt độ trong người trên 38 độ C  Đi tiêu chảy có máu trong phân hay phân màu hắc ín  Dấu hiệu mất nước. 3. Ng ...