Nguyễn Tư Nghiêm - họa sĩ và nhà... ẩm thực

Dù không am hiểu gì mấy về hội họa, tôi cũng biết được rằng những bức ký họa trên cuốn sổ gia đình chúng tôi được tặng lại ấy là cực kỳ quý giá. Cuốn sổ là của cha tôi. Hai bức ký họa trên cuốn sổ đó cũng là chân dung ông. Còn người vẽ là họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm, tác giả các bức tranh “Con nghé”, “ Giao thừa bên Hồ Gươm”, “Điệu múa cổ”… nổi tiếng sau này. Cha tôi – nhà văn Nguyễn Huy Tưởng – đã sử dụng cuốn sổ đó trong những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguyễn Tư Nghiêm - họa sĩ và nhà... ẩm thực Nguyễn Tư Nghiêm- họa sĩ và nhà... ẩm thực Dù không am hiểu gì mấy về hội họa, tôi cũng biết được rằng những bức ký họa trên cuốn sổ gia đình chúng tôi được tặng lại ấy là cực kỳ quý giá. Cuốn sổ là của cha tôi. Hai bức ký họa trên cuốn sổ đó cũng là chân dung ông. Còn người vẽ là họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm, tác giả các bức tranh “Con nghé”, “ Giao thừa bên Hồ Gươm”, “Điệu múa cổ”… nổi tiếng sau này. Cha tôi – nhà văn Nguyễn Huy Tưởng – đã sử dụng cuốn sổ đó trong những năm đầu kháng chiến. Cuối năm 1947, Pháp nhảy dù Việt Bắc. Cha tôi cùng các ông Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Đình Thi... đã may mắn thoát được vòng vây của địch, sau đó luồn rừng lần tới chân núi Tam Đảo. Ở đó, họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm đã vẽ cha tôi vào cuốn sổ nói trên. Cuốn sổ sau đó không biết thế nào lại được nhà văn Nguyễn Đình Thi cất giữ. Cuối những năm 80 của thế kỷ trước, vợ nhà văn Nguyễn Đình Thi khi ấy là cô Phạm Thị Trường vẫn còn sống, nhưng cũng đã yếu lắm rồi. Có lẽ cô biết mình không sống được bao lâu nữa nên đã tặng lại cuốn sổ đó cho gia đình chúng tôi trước lúc đi xa. Chúng tôi rất lấy làm cảm kích, và càng biết ơn cô khi được thấy các bức ký họa có thể nói là vô giá của họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm. Bức ký họa thứ nhất, đề ngày 2-12-1947, họa sĩ vẽ cha tôi mặc theo lối cán bộ, ngồi khoanh chân thư thái dưới chân núi Tam Đảo như trong bài thơ Cá nước của Tố Hữu. Bức thứ hai được thực hiện 6 ngày sau đó ở làng Thản Sơn (nay thuộc huyện Lập Thạch, Vĩnh Phúc), khi giặc đã rút chạy; lần này họa sĩ vẽ cha tôi trong tư thế đứng, mặc theo lối dân tộc nhưng mở phanh ngực trông thật khỏe khoắn, ngang tàng. Khoảng thời gian cô Trường chuyển lại cho gia đình chúng tôi cuốn sổ cũng là lúc Nhà xuất bản Hội Nhà văn đang biên soạn cuốn Nguyễn Huy Tưởng – văn và người, loại sách chân dung-tư liệu về các nhà văn. Tôi liền giới thiệu hai bức ký họa đó với nhà xuất bản và rất được hoan nghênh. Năm 1991 sách ra, Giáo sư Hoàng Thiếu Sơn có giới thiệu cuốn sách ở Thư viện Hà Nội. Trong rất nhiều điều Giáo sư nói về cha tôi và cuốn sách, tôi nhớ nhất một ý rằng, chỉ với hai bức ký họa của Nguyễn Tư Nghiêm vẽ Nguyễn Huy Tưởng, cũng đáng để mua cuốn sách đó rồi! Đến tận khi ấy, tôi chưa có dịp được biết họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm. Sách ra, được giới thiệu rồi, tôi mới nghĩ đến việc tìm gặp bác để biếu cuốn sách. Đồng thời cũng tự trách mình lẽ ra trước đó phải đến xin phép bác đã. Nhưng rồi lại nghĩ, bác và cha tôi vốn rất quý nhau, chắc bác cũng chẳng nỡ trách con trai bạn về cái việc “tiền trảm hậu tấu” này đâu. Chân dung họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm do họa sĩ Bùi Xuân Phái vẽ Tôi có quen biết họa sĩ Lương Xuân Đoàn, người khá quảng giao trong giới họa sĩ. Tôi nói với anh mong muốn của mình và rất mừng là đã được anh nhận lời cùng tôi tới thăm họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm. Một sáng chủ nhật đẹp trời, hai chúng tôi gặp nhau trước cổng ngôi nhà nổi tiếng số 65 phố Nguyễn Thái Học, nơi ở của họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm cùng nhiều văn nghệ sĩ tài danh khác. Chúng tôi lên tầng ba, tới trước cửa một gian cơi nới ngay đầu cầu thang. Nhiều nhà biệt thự xưa của Hà Nội có hành lang khá rộng, các hộ thuê nhà thường quây phần diện tích phía ngoài căn phòng để có thêm diện tích cho cái gia đình ngày càng phát triển của mình. Họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm bấy giờ sống độc thân, chả cần nhiều diện tích ở làm gì. Nhưng ông là họa sĩ nên cũng rất cần có chút không gian riêng đ ể “hành nghề”, không được như xưởng của các họa sĩ giàu có thì chí ít cũng là một góc riêng bày được cái giá vẽ, treo vài ba bức tranh. Ông tiếp chúng tôi ở cái gian cơi nới chằn chặn 15 mét vuông ấy, không phải trong lúc đang mải miết vẽ thì có khách đến giữa chừng, mà là khi vừa hoàn thành xong một công việc tối cần thiết: trữ nước dùng trong ngày. Bấy giờ đất nước vừa bước vào thời kỳ Đổi mới, cuộc sống đã có nhiều đổi thay nhưng chưa hẳn đã hết các khó khăn của thời bao cấp. Với nhiều người dân Hà Nội, đó là nạn thiếu nước. Ngôi nhà họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm ở là một biệt thự cũ kỹ từ thời Tây, nước không lên được các tầng trên. Hằng ngày ông phải lo lấy nước từ dưới nhà đưa lên cho tiện việc sinh hoạt. Khi chúng tôi đến thì ông cũng vừa lo xong “việc nước”, đang ngồi nghỉ ngơi vẻ rất mãn nguyện. Ông tỏ ra vui mừng khi có khách, nhất là lại nhận ra họa sĩ Lương Xuân Đoàn. Anh Đoàn giới thiệu tôi với ông. Trái với sự chờ đợi của tôi, ông không tỏ vẻ ngạc nhiên cũng như bất ngờ gì. Ông chỉ biểu hiện sự “ghi nhận” của mình bằng câu hỏi lại: “Con anh Tưởng? Con anh Tưởng?” Đồng thời gật gật đầu ra ý mời vào. Chúng tôi ngồi vào cái bàn con, họa sĩ vừa lúi húi pha trà, vừa nghe chúng tôi nói. Tôi nói về cuốn sách, thanh minh không biết nhà ông để đến xin phép trước, bây giờ có sách ra xin được biếu ông... Tôi lật nhanh đến chỗ có các bức ký họa, chìa ra đưa ông xem, mắt chăm chăm chờ phản ứng của ông. Ông đỡ lấy ngắm nhìn bức vẽ của mình, song không có vẻ xúc động ...