Nhận diện đô thị nén và khả năng áp dụng đô thị nén ở Việt Nam

Bài viết trình bày đô thị nén trên thế giới, khái niệm đô thị nén, đo lường mức độ nén của đô thị, quy hoạch không gian đô thị nén, đặc điểm đô thị nén ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận diện đô thị nén và khả năng áp dụng đô thị nén ở Việt Nam DIEÃN ÑAØN NhÀn di÷n Æ´ thfi nän VAØ KHAÛ NAÊNG AÙP DUÏNG ÑOÂ THÒ NEÙN ÔÛ VIEÄT NAM TS. PHAÏM SYÕ LIEÂM Ñoâ thò neùn treân theá giôùi Maät ñoä ñoâ thò coù nhieàu loaïi, nhö maät ñoä daân soá, maät Naêm 1987, UÛy ban Moâi tröôøng theá giôùi ñöa ra khaùi ñoä nhaø ôû, maät ñoä tö baûn, maät ñoä vieäc laøm… thöôøng cao nieäm phaùt trieån beàn vöõng. Trong ñoâ thò hoïc, caùc nhaát taïi khu trung taâm kinh doanh CBD roài daõn daàn ra chuyeân gia nhaän thaáy hình thaùi ñoâ thò neùn, do hai nhaø bieân. Maät ñoä daân soá ñoâ thò thöôøng ñöôïc phaân bieät theo toaùn hoïc Dantzig vaø Saatyi ñeà xuaát tröôùc ñoù vaøo naêm ba caáp: i) caáp ñoâ thò; ii) caáp noäi ñoâ; vaø iii) caáp phöôøng. 1973 coù tính beàn vöõng hôn nhieàu so vôùi hình thaùi ñoâ Chaúng haïn ñoái vôùi thaønh phoá Mumbai (AÁn Ñoä), maät thò daøn traûi. ñoä caáp ñoâ thò naêm 2011 laø 253 ngöôøi/ha, caáp noäi ñoâ laø 450 ngöôøi/ha vaø caáp phöôøng “neùn” nhaát laø 1.213 ngöôøi/ Töø thaäp kyû 90 cuûa theá kyû tröôùc, caùc nghieân cöùu quoác ha. Maät ñoä khu nhaø ôû ñöôïc tính theo ñôn vò ôû/ha, möùc teá chöùng toû tính neùn vaø söû duïng ñaát hoãn hôïp raát coù “neùn” laø khoaûng 120-500 ñôn vò ôû/ha. Ñôn vò ôû taïi AÁn lôïi cho sinh thaùi vaø moâi tröôøng. Coäng ñoàng Chaâu AÂu Ñoä coù theå chöùa 5 ngöôøi, nhöng taïi New York bình quaân coâng nhaän ñoâ thò neùn laø hình thaùi ñoâ thò toát nhaát veà giao chæ laø 1,7 ngöôøi. thoâng vaø giuùp baûo veä ñaát canh taùc voán raát khan hieám. Paris, Barcelona laø nhöõng ñoâ thò neùn toát haøng ñaàu theá Cöï ly giao thoâng trong ñoâ thò neùn thöôøng khaù ngaén, coù giôùi, coøn Hoàng Koâng vaø Singapore (H.1) ôû Chaâu AÙ theå ñi boä hay ñi xe ñaïp, do ñoù giaûm nhu caàu tieâu thuï cuõng laø nhöõng ñoâ thò neùn noåi tieáng. naêng löôïng vaø oâ nhieãm khoâng khí. Vôùi cöï ly xa hôn thì coù giao thoâng coâng coäng. Ñaây chính laø thöïc chaát cuûa UN-Habitat ñöa ñoâ thò neùn vaøo caùc höôùng daãn xaây phöông thöùc phaùt trieån theo ñònh höôùng giao thoâng döïng chieán löôïc phaùt trieån vaø quy hoaïch ñoâ thò. Naêm coâng coäng TOD (Transit-Oriented Development) vôùi 2000, LHQ ñöa ra saùng kieán toå chöùc dieãn ñaøn veà caùc khu daân cö maät ñoä cao taäp trung quanh traïm giao ñoâ thò neùn vôùi teân goïi “UN Global Compact” höôùng thoâng coâng coäng trong phaïm vi 10-15 phuùt ñi boä (H.2). ñeán “Muïc tieâu Phaùt trieån Thieân nieân kyû” (Millennium Development Goals/MDG), nay laø “Muïc tieâu Phaùt trieån Beàn vöõng” (Sustainable Development Goals/ SDG). Caùc nöôùc ñoâng daân duø ñaõ phaùt trieån nhö Nhaät Baûn hay ñang phaùt trieån nhö Trung Quoác, AÁn Ñoä, vaø nhieàu nöôùc nhoû khaùc treân theá giôùi ñeàu nghieân cöùu vaän duïng hình thaùi ñoâ thò neùn. Toùm laïi, ñoâ thò neùn ñaõ trôû thaønh ñònh höôùng toaøn caàu cho ñoâ thò hoùa. Khaùi nieäm ñoâ thò neùn Ba yeáu toá chuû yeáu cuûa ñoâ thò neùn laø maät ñoä daân soá cao, giao thoâng cöï ly ngaén vaø söû duïng ñaát hoãn hôïp nhieàu chöùc naêng. Hình 2: Khu daân cö phaùt trieån theo TOD Hình 1: Quang caûnh thaønh phoá neùn Singapore 26 SË 94 . 2018 Baûng 2. Caùc ñaëc tröng moâ hình ñoâ thò neùn AÂu-Myõ ÔÛ Hoàng Koâng, caùc khu daân cö nhö vaäy ngoaøi nhaø ôû coøn coù caùc loaïi cöûa haøng, cöûa hieäu, vaên phoøng vaø caùc tieän nghi khaùc, ñöôïc goïi laø “laøng ñoâ thò”. Ñieån hình thaønh coâng cuûa laøng ñoâ thò laø thaønh phoá Stockholm: Chính quyeàn Baûng 3. So saùnh moâ hình ñoâ thò neùn AÂ-Myõ vaø boái caûnh phöông Nam thaønh phoá töø raát sôùm ñaõ taäp trung phaùt trieån caùc khu phoá hoaøn chænh quanh caùc traïm cuûa maïng ñöôøng saét nhanh. Phöông thöùc söû duïng ñaát hoãn hôïp nhieàu chöùc naêng nhö vöøa noùi treân vaø quy hoaïch ñoâ thò chieàu thaúng ñöùng (Vertical Urbanism) laø nhaân toá then choát ñeå ruùt ngaén cöï ly ñi laïi, daønh ra nhieàu khoâng gian xanh vaø cho pheùp naâng cao “naêng löïc chuyeân chôû” (carrying capacity) cuûa ñaát ñai ñoâ thò neùn. Ñöôøng phoá (streets) laø ñieån hình cuûa söû duïng ñaát hoãn hôïp, ñoái nghòch vôùi caùc tieåu khu nhaø ôû laø nôi söû duïng ñaát ñôn chöùc naêng. ño löôøng möùc ñoä neùn cuûa ñoâ thò laïi khaù phöùc ñöôïc UN-Habitat vaø Ngaân haøng Theá giôùi coâng Thöïc tieãn chöùng toû chính saùch ñoâ thò neùn ñem taïp, vì ngoaøi maät ñoä coøn phaûi xeùt ñeán nhieàu nhaän laø coù tính beàn vöõng ñeå öùng phoù vôùi ñoâ laïi nhieàu lôïi ích giuùp naâng cao tính beàn vöõng tieâu chí veà ...