Nhân một trường hợp ngộ độc artesunate do kê đơn sai, quá liều dẫn đến tử vong trên một trẻ em

Nội dung nghiên cứu nhằm báo cáo về một trường hợp ngộ độc artesunate do kê đơn sai, quá liều dẫn đến tử vong trên một trẻ em đó là bệnh nhi nam 5 tuổi từ vùng SRLH nhập viện sau khi ñược chẩn đoán sốt rét do P. vivax và đã được xử trí bằng artesunate đường hậu môn liều 200 mg x 2 lần/ ngày x 4 ngày (tổng liều 1.600mg; 88 mg/kg/ngày).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhân một trường hợp ngộ độc artesunate do kê đơn sai, quá liều dẫn đến tử vong trên một trẻ em Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010 Nghiên cứu Y học NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP NGỘ ĐỘC ARTESUNATE DO KÊ ĐƠN SAI, QUÁ LIỀU DẪN ĐẾN TỬ VONG TRÊN MỘT TRẺ EM Huỳnh Hồng Quang1 TÓM TẮT Một bệnh nhi nam 5 tuổi từ vùng SRLH nhập viện sau khi ñược chẩn ñoán sốt rét do P. vivax và ñã ñược xử trí bằng artesunate ñường hậu môn liều 200 mg x 2 lần/ ngày x 4 ngày (tổng liều 1.600mg; 88 mg/kg/ngày). Sau một thời gian cải thiện triệu chứng, ñến ngày thứ 5 sau ñiều trị, bệnh nhi trở nên hôn mê, mất ý thức, ñộng kinh, vàng da và xuất huyết tiêu hóa. Thử nghiệm test chẩn ñoán Plasmodium ñều âm tính (lam máu, xét nghiệm tủy xương và 2 loại test nhanh). Mẫu máu, nước tiểuvà dịch não tủy ñều ñược nuôi cấy ñể tìm vi khuẩn, virus ñều âm tính. Chụp CT scan não cho thấy một hình ảnh phù não lan tỏa. Dù ñược ñiều trị tích cực, lâm sàng xấu hơn, dẫn ñến ñộng kinh, suy tuần hoàn, giảm huyết cầu toàn phần, suy gan, rối loạn ñông máu, suy thận và cuối cùng bệnh nhi tử vong sau 6 ngày nhập viện và sau 13 ngày kể từ khi dùng liều Artesunate ñầu tiên. Hội ñồng xem lại hồ sơ an toàn về thuốc của dẫn suất artemisinin về hiệu ứng gây ñộc thần kinh tiềm tàng của thuốc này, ñặc biệt dữ liệu dược ñộng học Artesunate dạng ñặt hậu môn ñược xem xét, kê ñơn thuốc liều artesunate ñường trực tràng ở ca này bị sai liều dùng, cao gấp 7-8 lần so với liều tối ña khuyến cáo, có thể lỗi này dẫn ñến hệ thần kinh trung ương “phơi nhiễm” quá nhiều thuốc artesunate gây ñộc thần kinh, ñặc biệt vùng cuống não, trụy tuần hoàn không hồi phục tử vong. Theo ý kiến chủ quan từ nhóm nghiên cứu thì có lẽ ñây là ca ñầu tiên ñược báo cáo liên quan ñến nhiễm ñộc Artesunate ở người và trẻ em ñặc biệt rất dễ bị mắc phải lỗi kê toa do thiếu thận trọng. Do vậy, nhóm nghiên cứu cũng ñề nghị không nên lấy các chế phẩm thuốc của người lớn dùng bừa cho trẻ con và khuyến cáo các bệnh viện nên có phác ñồ rõ ràng cũng như cách tính liều thuốc ñiều trị sốt rét cho trẻ em, không nên xem trẻ em là người lớn thu nhỏ. Từ khóa: Ngộ ñộc Artesunate. ABSTRACT FATAL ARTESUNATE TOXICITY DUE TO WRONG PRESCIPTION, OVERDOSE IN A CHILD Huynh Hong Quang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 – 2010: 294 299 A 5-year-old boy from a malaria endemic region of our country was admitted to our unit after being diagnosed of Plasmodium vivax malaria and treated with rectal artesunate at a dose of 200 mg bid for 4 days (total dose 1,600 mg; 88 mg/kg/day). After a period of improvement, at the fifth day of treatment he developed unconsciousness, seizures, jaundice and gastrointestinal hemorrhage. New tests for Plasmodium were negative (blood smear, bone marrow examination and 2 RDTs for Plasmodium falciparum). Blood, urine and cerebrospinal fluid bacterial cultures were negative as well as viral tests for central nervous system and liver infections. A computerized tomography scan of the brain demonstrated a diffuse brain swelling. Despite intensive treatment, the clinical condition worsened to status epilepticus, unresponsive hemodynamic collapse, pancytopenia, liver failure, coagulopathy, renal insufficiency and finally death 6 days after admission and 13 days after the first dose of artesunate. The Institutional 1 Viện Sốt rét KST - CT Quy Nhơn, Bộ Y tế Địa chỉ liên lạc:ThS.Huỳnh Hồng Quang ĐT: 0905. 103 496 Email: huynhquangimpe@yahoo.com Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010 294 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010 Nghiên cứu Y học Review Board waived the need for consent. The safety profile of artemisinin derivatives has been questioned because of their potential neurotoxic effects. In this case, the particular pharmacokinetic profile of artesunate suppositories and prescription error at a dose at seven fold higher than the maximum recommended for the drug, could have caused a protracted central nervous system exposure to very high levels of artesunate leading to toxicity especially to the brain stem, which explains the unresponsive hemodynamic collapse responsible for the death of our patient. To our knowledge, this could be the first reported case of artesunate intoxication in humans. Children are particularly vulnerable to inadvertent prescribing errors. We caution against using adult preparations for pediatric treatment and suggest that hospitals should update their prescribing formulary for pediatric treatment of malaria. Keywords: Artesunate intoxication in humans. TRÌNH BÀY CA BỆNH Bệnh nhi nam 5 tuổi có tiền sử nhiễm trùng hô hấp trên cách 2 tuần trước khi nhập viện, ñược ñiều trị bằng Amoxicillin và hoàn toàn không có gì xảy ra về mặt lâm sàng. 7 ngày sau ñó, cậu ta lên cơn sốt, rối lọan tiêu hóa và nôn. Thầy thuốc ñịa phương tại một vùng cận nhiệt ñới có lưu hành sốt rét của Ecuador chẩn ñoán sốt rét P. vivax. Điều trị bằng Artesunate ñặt hậu môn (liều 200mg x 2 lần/ ngày x 4 ng ...