Nhập môn sức khỏe môi trường

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng về các bệnh thường gặp, triệu chứng và cách điều trị giúp hệ thống kiến thức và củng cố kỹ năng nhân biết và chữa bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhập môn sức khỏe môi trường BµI 1 NHËP M¤N SøC KHOÎ M¤I TR¦êNG MôC TI£U 1. Tr×nh bµy ®−îc c¸c thµnh phÇn chÝnh cña m«i tr−êng. 2. Nªu ®−îc c¸c khÝa c¹nh lÞch sö cña søc khoÎ m«i tr−êng. 3. Tr×nh bµy ®−îc mèi quan hÖ gi÷a søc khoÎ vµ m«i tr−êng, c¸c chÝnh s¸ch vÒ søc khoÎ m«i tr−êng vµ qu¶n lý m«i tr−êng. 4. Gi¶i thÝch ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò søc khoÎ m«i tr−êng mang tÝnh cÊp b¸ch ë ®Þa ph−¬ng vµ trªn thÕ giíi. Søc khoÎ m«i tr−êng lµ nÒn t¶ng cña y tÕ c«ng céng, cung cÊp rÊt nhiÒu lý luËnc¬ b¶n nÒn t¶ng cho mét x· héi hiÖn ®¹i. Qu¸ tr×nh c¶i thiÖn t×nh tr¹ng vÖ sinh, chÊtl−îng n−íc uèng, vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm, kiÓm so¸t bÖnh tËt vµ c¶i thiÖn ®iÒukiÖn nhµ ë lµ nhiÖm vô trung t©m cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc n©ng cao chÊt l−îngcuéc sèng vµ tiÕp tôc nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña c¶ thÕ kû qua. Tuy nhiªn, hiÖnnay cuéc sèng cña ng−êi d©n trong thêi kú ®æi míi cã nhiÒu thay ®æi: viÖc ®« thÞ ho¸,t¨ng d©n sè, thay ®æi lèi sèng, n¹n ph¸ rõng, t¨ng sö dông ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËttrong n«ng nghiÖp, dïng c¸c hormon t¨ng tr−ëng trong ch¨n nu«i, sù ph¸t triÓn c«ngnghiÖp vµ kh«ng kiÓm so¸t ®−îc nh÷ng chÊt th¶i c«ng nghiÖp,.... lµm cho m«i tr−êng®ang bÞ suy tho¸i. Trong nh÷ng n¨m qua, th¶m häa thiªn nhiªn ®· g©y nªn nhiÒu thiÖth¹i lín nh− lò quÐt ë Lai Ch©u, S¬n La; óng lôt ë §ång b»ng S«ng Cöu Long; h¹n h¸në nhiÒu n¬i nh− T©y Nguyªn. HiÖn nay, nh÷ng tr−êng hîp bÞ nhiÔm ®éc ho¸ chÊt, ngé®éc c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ ngé ®éc thùc phÈm vÉn x¶y ra th−êng xuyªn. CãnhiÒu chØ thÞ vµ nghÞ quyÕt bµn vÒ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nghÜa lµ b¶o®¶m cho m«i tr−êng vµ m«i sinh trong s¹ch, gi¶m thiÓu « nhiÔm, nh»m n©ng cao søckhoÎ con ng−êi nh− LuËt b¶o vÖ m«i tr−êng ViÖt Nam ®· nªu. Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶ikÓ ®Õn m«i tr−êng x· héi, m«i tr−êng lµm viÖc còng cã nhiÒu ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎcon ng−êi. Do vËy, viÖc nghiªn cøu, xö lý, phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng vµ c¶ithiÖn m«i tr−êng x· héi lµ mét viÖc hÕt søc cÇn thiÕt. Muèn lµm ®−îc ®iÒu ®ã mäing−êi, mäi tæ chøc trong x· héi mµ tr−íc hÕt lµ häc sinh, sinh viªn - nh÷ng ng−êi lµmchñ t−¬ng lai ®Êt n−íc ph¶i cïng nhau tham gia gi¶i quyÕt th× míi ®¹t ®−îc kÕt qu¶.§ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng ¶nh h−ëng ®Õn ®êi sèng x· héi, ®Õn kinh tÕ ®Êt n−íc.Cßn m«i tr−êng ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ con ng−êi cô thÓ nh− thÕ nµo? ThÕ nµo gäi lµsøc khoÎ m«i tr−êng? Chóng t«i sÏ tr×nh bµy nh÷ng kh¸i niÖm nµy ë phÇn sau. 91. C¸C THµNH PHÇN C¥ B¶N CñA M¤I TR¦êNG1.1. M«i tr−êng lµ g×? Theo LuËt b¶o vÖ m«i tr−êng ViÖt Nam (1993): m«i tr−êng bao gåm c¸c yÕu tètù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh conng−êi, cã ¶nh h−ëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ng−êi vµthiªn nhiªn.1.2. C¸c thµnh phÇn cña m«i tr−êng C¸c yÕu tè kÓ trªn cßn gäi lµ c¸c thµnh phÇn cña m«i tr−êng bao gåm: kh«ngkhÝ, ®Êt, n−íc, khÝ hËu, ©m thanh, ¸nh s¸ng, søc nãng, bøc x¹, ®éng thùc vËt thuéc c¸chÖ sinh th¸i, khu d©n c−, khu s¶n xuÊt, c¶nh quan thiªn nhiªn, danh lam th¾ng c¶nh, ditÝch lÞch sö, khu vui ch¬i gi¶i trÝ, v.v.... Tãm l¹i, c¸c thµnh phÇn cña m«i tr−êng baogåm m«i tr−êng vËt lý, m«i tr−êng sinh häc vµ m«i tr−êng x· héi.1.2.1. M«i tr−êng vËt lý M«i tr−êng vËt lý bao gåm c¸c yÕu tè vËt lý nh−: khÝ hËu, tiÕng ån, ¸nh s¸ng,bøc x¹, g¸nh nÆng lao ®éng. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè vËt lý cßn cã nh÷ng yÕu tè ho¸ häcnh− bôi, ho¸ chÊt, thuèc men, chÊt kÝch thÝch da, thùc phÈm, v.v...1.2.2. M«i tr−êng sinh häc M«i tr−êng sinh häc bao gåm: ®éng vËt, thùc vËt, ký sinh trïng, vi khuÈn, virus,c¸c yÕu tè di truyÒn, v.v...1.2.3 M«i tr−êng x· héi M«i tr−êng x· héi bao gåm: stress, mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi víi con ng−êi,m«i tr−êng lµm viÖc, tr¶ l−¬ng, lµm ca, v.v....2. C¸C KHÝA C¹NH LÞCH Sö CñA SøC KHOÎ M¤I TR¦êNG2.1. Kh¸i niÖm vÒ søc khoÎ m«i tr−êng Søc khoÎ m«i tr−êng lµ g×? Theo quan ®iÓm cña nhiÒu ng−êi søc khoÎ m«itr−êng chÝnh lµ søc khoÎ cña m«i tr−êng. §©y lµ c¸c ý niÖm vÒ ®êi sèng hoang d·, vÒrõng, s«ng, biÓn, v.v.... vµ theo hä th× søc khoÎ m«i tr−êng ®ång nghÜa víi viÖc b¶o vÖm«i tr−êng. Nh÷ng ng−êi kh¸c th× cho r»ng søc khoÎ m«i tr−êng lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ søckhoÎ cña con ng−êi cã liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn sèng, sù nghÌo nµn, l¹c hËu, kh«ng ®ñn−íc s¹ch, lò lôt, sù ph¸ ho¹i cña c«n trïng vµ sóc vËt cã h¹i - tÊt c¶ c¸c th¸ch thøc ®ãchóng ta ®· tr¶i qua, ®· chèng tr¶ trong suèt qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña conng−êi vµ cuéc sèng (nhÊt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y) vµ chóng ta ®· chiÕn th¾ng.10 C¶ hai quan ®iÓm nµy ®Òu ch−a ®óng, ch−a chÝnh x¸c, søc khoÎ m«i tr−êngkh«ng ®ång nghÜa víi søc khoÎ cña m«i tr−êng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng vµ còng kh«ngbã hÑp trong viÖc kiÓm so¸t c¸c lo¹i dÞch bÖnh cña thÕ kû qua. Cho ®Õn hiÖn nay nhiÒut¸c gi¶ ®−a ra kh¸i niÖm vÒ søc khoÎ m«i tr−êng nh− sau:“Søc kh ...