Nhập môn tôn giáo

Phầnnàygiớithiệuvềlịchsửhìnhthànhthuậtngữ“Tôngiáo",mộtsốthuậtngữtươngđồngvớitôngiáo,kháiniệmtôngiáo,bảnchất,nguồngốccủatôngiáovàlịchsửhìnhthànhtôngiáovàmộtsốhìnhthứctôngiáotronglịchsử.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhập môn tôn giáo Nhập môn tôn giáo KháiniệmTôngiáo Moduleby:Ha Le.E-mail the author Summary:Phầnnàygiớithiệuvềlịchsửhìnhthànhthuậtngữ“Tôngiáo,mộtsốthuậtngữtươngđồngvớitôngiáo,kháiniệmtôngiáo,bảnchất,nguồngốccủatôngiáovàlịchsửhìnhthànhtôngiáovàmộtsốhìnhthứctôngiáotronglịchsử Lịchsửhìnhthànhthuậtngữ“Tôngiáo” “Tôngiáo”làmộtthuậtngữkhôngthuầnViệt,đượcdunhậptừnướcngoàivàotừcuốithếkỷXIX.Xétvềnộidung,thuậtngữTôngiáokhócóthểhàmchứađượctấtcảnộidungđầyđủcủanótừcổđếnkim,từĐôngsangTây. Thuậtngữ“Tôngiáo”vốncónguồngốctừphươngTâyvàbảnthânnócũngcómộtquátrìnhbiếnđổinộidungvàkhikháiniệmnàytrởthànhphổquáttrêntoànthếgiớithìlạivấpphảinhữngkháiniệmtruyềnthốngkhôngtươngứngcủanhữngcưdânthuộccácnềnvănminhkhác,vìvậytrênthựctếđãxuấthiệnrấtnhiềuquanniệm,địnhnghĩakhácnhauvềtôngiáocủanhiềudântộcvànhiềutácgiảtrênthếgiới. “Tôngiáo”bắtnguồntừthuậtngữ“religion”(TiếngAnh)và“religion”lạixuấtpháttừthuậtngữ“legere”(TiếngLatinh)cónghĩalàthulượmthêmsứcmạnhsiêunhiên.Vàođầucôngnguyên,saukhiđạoKitôxuấthiện,đếchếRomayêucầuphảicómộttôngiáochungvàmuốnxóabỏcáctôngiáotrướcđóchonênlúcnàykháiniệm“religion”chỉmớilàriêngcủađạoKitô.Bởilẽ,đươngthờinhữngđạokhácKitôđềubịcoilàtàđạo.ĐếnthếkỷXVI,vớisựrađờicủađạoTinLànhtáchratừCônggiáo–trêndiễnđànkhoahọcvàthầnhọcchâuÂu,“religion”mớitrởthànhmộtthuậtngữchỉhaitôngiáothờcùngmộtchúa.VớisựbànhtrướngcủachủnghĩatưbảnrakhỏiphạmvichâuÂu,vớisựtiếpxúcvớicáctôngiáothuộccácnềnvănminhkhácKitôgiáo,biểuhiệnrấtđadạng,thuậtngữ“religion”đượcdùngnhằmchỉcáchìnhthứctôngiáokhácnhautrênthếgiới. Thuậtngữ“religion”đượcdịchthành“Tônggiáo”đầutiênxuấthiệnởNhậtBảnvàođầuthếkỷXVIIIvàosauđódunhậpvàoTrungHoa.Tuynhiên,ởTrungHoa,vàothếkỷXIII,thuậtngữTônggiáolạibaohàmmộtýnghĩahoàntoànkhác:nónhằmchỉđạoPhật(Giáo:đólàlờithuyếtgiảngcủaĐứcPhật,Tông:lờicủacácđệtửĐứcPhật). ThuậtngữTônggiáođượcdunhậpvàoViệtNamtừcuốithếkỷXIXvàđượcđăngtrêncácbáo,nhưngdokỵhúycủavuaThiệuTrịnênđượcgọilà“Tôngiáo”. Nhưvậy,thuậtngữtôngiáobanđầuđượcsửdụngởchâuÂunhằmchỉmộttôngiáosauđóthuậtngữnàylạilàmnhiệmvụchỉnhữngtôngiáo. Mộtsốthuậtngữtươngđồngvớitôngiáo TôngiáolàmộttừphươngTây.TrướckhidunhậpvàoViệtNam,tạiViệtNamcũngcónhữngtừtươngđồngvớinó.Đólà: Đạo:từnàyxuấtxứtừTrungHoa,tuynhiên“đạo”khônghẳnđồngnghĩavớitôngiáovìbảnthântừđạocũngcóthểcóýnghĩaphitôngiáo.“Đạo”cóthểhiểulàconđường,họcthuyết.Mặtkhác,“đạo”cũngcóthểhiểulàcáchứngxửlàmngười:đạovợchồng,đạochacon,đạothầytrò…Vìvậykhisửdụngtừ“đạo”vớiýnghĩatôngiáothườngphảiđặttêntôngiáođósau“đạo”.Vídụ:đạoPhật,đạoKitô… Giáo:từnàycóýnghĩatôngiáokhinóđứngsautênmộttôngiáocụthể.Chẳnghạn:Phậtgiáo,Nhogiáo,Kitôgiáo…“Giáo”ởđâylàgiáohóa,dạybảotheođạolýcủatôngiáo.Tuynhiên“giáo”ởđâycũngcóthểđượchiểuvớinghiaphitôngiáolàlờidạycủathầydạyhọc.Cầnchúýrằngngườitakhôngsửdụngtừ“giáo”đốivớitôngiáomớiphátsinhnhưCaođài,HòaHảo… Thờ:đâycólẽlàtừthuầnViệtcổnhất.Thờcóýbaohàmmộthànhđộngbiểuthịsựsùngkínhmộtđấngsiêulinh:thầnthánh,tổtiên…đồngthờicóýnghĩanhưcáchứngxửvớibềtrênchophảiđạonhưthờvua,thờchamẹ,thờthầyhaymộtngườinàođómàmìnhmangơn…Thờthườngđiđôivớicúng,cúngcũngcónhiềunghĩa:vừamangtínhtôngiáo,vừamangtínhthếtục.Cúngtheoýnghĩatôngiáocóthểhiểulàtế,làtiếndâng,làcungphụng,làvậthiếntế…ỞViệtNam,cúngcónghĩalàdânglễvậtchocácđấngsiêulinh,chongườiđãkhuấtnhưngcúngvớiýnghĩatrầntụccũngcónghĩalàđónggópchoviệccôngích,việctừthiện…Tuynhiên,từghép“thờcúng”chỉdànhriêngchocáchànhvivànộidungtôngiáo.ĐốivớingườiViệt,tôngiáotheothuậtngữthuầnViệtlàthờhaythờcúnghoặctheocáctừgốcHánđãtrởthànhphổbiếnlàđạo,làgiáo.Cònthuậtngữtôngiáotrongsinhhoạtđờithườngítdùng. Kháiniệmtôngiáo Mộtsốkháiniệmtôngiáo Kháiniệmtôngiáolàmộtvấnđềđượcgiớinghiêncứuvềtôngiáobàncãirấtnhiêu.Tronglịchsửđãtừngtồntạirấtnhiềuquanniệmkhácnhauvềtôngiáo: Cácnhàthầnhọcchorằng“Tôngiáolàmốiliênhệgiữathầnthánhvàconngười”. Kháiniệmmangdấuhiệuđặctrưngcủatôngiáo:“Tôngiáolàniềmtinvàocáisiêunhiên”. Mộtsốnhàtâmlýhọclạichorằng“Tôngiáolàsựsángtạocủamỗicánhântrongnỗicôđơncủamình,tôngiáolàsựcôđơn,nếuanhchưatừn ...