Nhìn nhận lạm phát ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và toàn cầu hóa

Xu hướng hiện nay trên thế giới, đặc biệt ở các nước công nghiệp tiên tiến như Mỹ, Canađa,Ôxtrâylia, Niu Dilân hay các nước thuộc Liên minh Châu Âu EU, bên cạnh chỉ số CPI thôngthường, Ngân hàng Trung ương (NHTW) luôn công bố cả lạm phát cơ bản của nền kinh tế.“Lạm phát cơ bản” được hiểu là lạm phát đã được điều hòa (điều chỉnh một cách đều đặn)theo các yếu tố sức ép bên cầu và những trông chờ kỳ vọng vào tương lai có loại bỏ nhữngbiến động lớn gây sốc bên cung (ví dụ các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhìn nhận lạm phát ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và toàn cầu hóaNHÌN NHẬN LẠM PHÁT Ở VIỆT NAM TRONG THỜIKÌ HỘI NHẬP VÀ TOÀN CẦU HOÁLạm phát cơ bản – Một số kinh nghiệm trong áp dụng thực tiễn ở các nướcXu hướng hiện nay trên thế giới, đặc biệt ở các nước công nghiệp tiên tiến như Mỹ, Canađa,Ôxtrâylia, Niu Dilân hay các nước thuộc Liên minh Châu Âu EU, bên cạnh chỉ số CPI thôngthường, Ngân hàng Trung ương (NHTW) luôn công bố cả lạm phát cơ bản của nền kinh tế.“Lạm phát cơ bản” được hiểu là lạm phát đã được điều hòa (điều chỉnh một cách đều đặn)theo các yếu tố sức ép bên cầu và những trông chờ kỳ vọng vào t ương lai có loại bỏ nhữngbiến động lớn gây sốc bên cung (ví dụ các biến động thời vụ hoặc các cú sốc đột biến).Mặc cho sự tồn tại của nhiều cách đo lường khác nhau nhưng các định nghĩa về lạm phát cơbản không phải là tùy tiện. ở đâu cũng vậy, ý tưởng chính đằng sau khái niệm lạm phát cơbản là việc loại trừ những biến động nhất định về giá cả một số hàng hóa, làm méo mó vi ệcđo lường xu hướng lạm phát của một nước. Đặc biệt đối với một số loại giá được coi là cóbiến động lớn, khá ngẫu nhiên, mang tính nhất thời và không theo bất c ứ m ột xu h ướng nào.Tất cả những loại giá đó chỉ gây ra sự thay đổi tạm thời mặt bằng giá nói chung và sẽ lạibiến mất ngay sau đó. Những biến động bất thường này sẽ xảy ra, ví dụ trong tr ường hợpcủa các loại lương thực thực phẩm tươi sống theo thời vụ và chủ yếu phụ thuộc vào sự bi ếnđộng của chất lượng mùa màng do tác động của thiên tai hay những sự cố bệnh dịch nh ưbệnh dịch bò điên hay dịch cúm gà… gây ra.Sự biến động cho tới những cơn sốc của giá dầu thô trên thị tr ường thế giới từ trước đến naycũng thường xuyên chịu tác động của các nhân tố tạm thời như chiến tranh, bệnh dịch, thờitiết… Trên thực tế, vấn đề khó khăn trong việc xác định xu hướng giá cả với sự trợ giúp củaphương pháp loại bỏ này là rất khó dự tính được liệu những biến động bất thường đó về giácả chỉ là tạm thời trong ngắn hạn hay sẽ còn kéo dài m ột kho ảng th ời gian khá lâu n ữa.Chẳng hạn như khi xác định giá cả dầu thô: sự t ăng giá của dầu thô một mặt, phụ thuộc chủyếu vào nhu cầu trung hạn về dầu thô trên thị tr ường quốc tế và do đó, lại phụ thuộc vào cácnhân tố tăng trưởng kinh tế; mặt khác, còn phụ thuộc vào sản l ượng khai thác và cung cấpdầu trên thị trường dưới tác động của một loạt các yếu tố nh ư an ninh, chính trị, quân sự, thờitiết… Theo quan điểm của các nước nhập khẩu dầu, những thay đổi về các điều kiện thươngmại cũng như tỷ giá của đồng bản tệ so với đồng USD cũng đóng một vai trò quan trọng đốivới sự biến động giá dầu nhập khẩu về.Đối với các loại thực phẩm theo thời vụ lại còn có vấn đề là: trong khi có những biến độnglớn, giá cả các mặt hàng này vẫn biến động theo xu hướng giá cả chung. Do lạm phát c ơ bảnđược coi là phản ánh xu h ướng của lạm phát nên khi tính toán tỷ lệ này phải chú ý cả nhữngbiến động giá cả có liên quan đến xu hướng chung. Điều này đặc biệt quan trọng trongtrường hợp các loại giá cả thực phẩm thời vụ tách khỏi xu h ướng chung và do đó, sẽ làm thayđổi phần nào xu hướng lạm phát. Bởi phải loại bỏ hoàn toàn và th ường xuyên các cấu phầngiá cả nhiên liệu và thực phẩm thời vụ nên xu h ướng lạm phát nhìn chung sẽ không bao giờđược phản ánh đầy đủ một cách tuyệt đối cả. Để khắc phục được một phần nhược điểmnày, nhiều NHTW các nước đang tăng cường sử dụng mô hình hóa lạm phát c ơ bản ở nướcmình theo hai cách với sự hỗ trợ của các ph ương pháp thống kê nhất định. Một là, xác địnhcác thành phần giá cả dễ biến động và quy định một quyền số thấp trong tính toán giá của rổhàng hóa; như vậy, những thông tin về các loại giá cả này sẽ không hoàn toàn b ị m ất đi. Hailà, chia tách sự biến động chỉ số giá tiêu dùng, hoặc các bộ phận cấu thành riêng lẻ c ủa nóthành những phần mang tính tạm thời và phần mang tính th ường xuyên và lâu dài; trong đó,phần có tính lâu dài sẽ biểu thị xu hướng lạm phát và lạm phát khi đó sẽ được xác định tươngứng cho kỳ hạn dài hơn một năm. Cách xác định lạm phát cơ bản cho thấy vào thời điểm hiệnnay những thông tin về xu h ướng giá rất quan trọng vẫn đang còn bị bỏ qua. Do vậy, chỉ sốlạm phát cơ bản phải thường xuyên được xem xét và điều chỉnh lại cách tính toán cho phùhợp tình hình thực tế ở từng nước, từng khu vực. Trong báo cáo tháng 1/2004, ECB đã rà soátlại tác động của thuế gián thu và chi phí hành chính lên lạm phát ở khu v ực Euro: k ết qu ảphân tích cho thấy phần chi phí thuốc lá chi ếm tỷ trọng 2,3% trong c ấu thành ch ỉ s ố giá tiêudùng đã điều hòa (HICP), nên khi thuế thuốc lá bắt đầu gia tăng đáng kể từ quý IV/2003 ở cảPháp và Đức, là 2 nền kinh tế hàng đầu khu vực, khiến cho giá thuốc lá ở Châu Âu dự tính sẽgia tăng ít nhất 8% trong năm 2004 so với 2003, dẫn tới chỉ số lạm phát chung của cả khu vựcsẽ gia tăng ít nhất 0,2% trong cùng kỳ. T ương tự như vậy đối với phần chi phí quản lý hànhchính công cộng: cuộc cải cách y tế ở Đức cũng sẽ làm tăng ...