Nhịp thơ và giá trị nghệ thuât của nhịp trong ca dao lục bát xứ Nghệ

Nội dung chính của bài viết là phân tích Nhịp thơ và giá trị nghệ thuât của nhịp trong ca dao lục bác xứ Nghệ,những tiêu chí ngắt nhịp thơ nên làm sao cho vừa có thể xác định được nhịp cố định,vừa có thể giải thích được nhịp cảm hứng biến tấu tự do.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhịp thơ và giá trị nghệ thuât của nhịp trong ca dao lục bát xứ Nghệ30ng«n ng÷ & ®êi sèngsè7 (177)-2010Ng«n ng÷ víi v¨n ch−¬ngnhÞp th¬ vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËtcña nhÞp trong ca dao lôc b¸t xø nghÖhå thÞ thu hµ(ThS, §¹i häc V¨n ho¸ Hµ Néi)1. ã có nhi u tác gi n i ti ng bàn v nh pc a thơ, tuy nhiên vi c xác nh tiêu chí ng tnh p v n chưa th t th ng nh t. Cũng như cácb n nh c có nh p cnh và nh p bi n t u doc m h ng riêng c a ngư i trình di n, thơ cũngcó nh p cnh và nh p bi n t u ít nhi u t do.B i v y, nh ng tiêu chí ng t nh p thơ nên làmsao cho v a có th xác nh ư c nh p cnh,v a có th gi i thích ư c nh p c m h ng bi nt u t do. Chúng tôi s d ng các tiêu chí sauây:- o n âm ti ng Vi t có hai nhóm thanhb ng, tr c: o n âm là t h p c a m t s âm ti t(có trư ngg n b ng nhau), thư ng là hai âmti t k ti p nhau trong câu thơ sao cho thanh c aâm ti t cu i c a o n âm i trư c p i b ngtr c v i thanh c a âm ti t cu i c a o n âm isau. Nhi u nhà nghiên c u ã bàn v các o nâm trong thơ ti ng Vi t.ây, chúng tôi chnói v quan h gi a o n âm và cách ng t nh p.Nói chung, s ng t nh p ư c ánh d u b ng sng ng ngh t m th i dài ng n khác nhau cu im t nh p. V nguyên t c, ch ng t nh p thư ngtrùng v i ranh gi i gi a các o n âm.- Nh p chu n c a m i th thơ: Chưa nói nthơ t do, các th thơ c i n Vi t Nam t thơb n ch (âm ti t), năm ch , sáu ch , b y ch ,th t ngôn bát cú, song th t l c bát, thơ tám ch(trong hát nói) u có nh p chu n. Nh p chu n làcách ng t nh p có tính u n trong nh ng bàithơ cùng m t th . Nh p chu n ư c nh b ngs phân b các o n âm trong câu thơ.- Ng nghĩa: theo tiêu chí này thì m i o nnh p ph i b o m tính tr n v n tương i vng nghĩa. N u ng t theo nh p chu n là ng tnh p bình thư ng. Nh p bình thư ng s c di nt không cao. Cũng như các y u t phong cáchh c khác, nh p b t thư ng là nh p vư t chu n cós c di n t m nh n m trong ý nh th m mĩc a nhà thơ, tr trư ng h p ngư i vi t v ng v .Chính tiêu chí ng nghĩa quy t nh tính b tthư ng c a nh p, giúp ngư i c thơ nh n rach b t thư ng c a nh p.Các th thơ c i n u có nh ng bi n th ,ho c bi n th thi u ho c bi n th dôi âm ti t.i v i nh ng bi n th dôi âm ti t, s v n d ngt ng hoà có nhân như ng ít nhi u ba tiêu chítrên v i s coi tr ng c bi t tiêu chí ng nghĩas cho ta nh ng nh p tho áng. Ví d :ôi ta/tình n ng/nghĩa dàyDù có xa nhau i chăng n a/ ba v n sáungàn ngày/cũng n xaTrên ây là cách ng t nh p ít nhi u cnh.Khi ng t nh p như v y, trong nh ng câu thơbi n th , nên d a vào th thơ chu nnhnh p. s th c khi c thơ (thành l i ho c cth m trong óc) ngư i c tuỳ theo c m xúc c amình có th bi n i các nh p cnh, t o nêncác nh p ít nhi u t do nh m b c l cách c mth c a riêng mình. T m g i ó là nh ng bi nt u c m xúc t do. Các nh p bi n t u này t onên các cách ng t nh p m nh y u khác nhau.Nh p ng t m nh là nh p ng t cóng ng dài.Nh p ng t y u là nh p c t ư c ánh d u b ngng ng ng n. Như v y khi ch áng l ph ing ng ng n mà l i ng ng dài (và ngư c l i) tht c là ngư i c ã bi n t u nh p.S bi n nh p còn có cách th hi n khác chthay i trư ngc a âm ti t. Như ã nói, cácâm ti t ti ng Vi t có trư ngg n b ng nhau,Sè 7(177)-2010ng«n ng÷ & ®êi sèngdo ó v nguyên t c, ph i phát âm v i cùng m tt c . Tuy nhiên khi c n, ngư i c có thcd n các âm ti t trong m t o n nh p nh m t o rahi u q a khi miêu t s trôi ch y, khi ào t…,ho c c ch m rãi, th ng th ng t ng âm ti tt o hi u qu v s d n nén, suy tư… Tuy nhiên,dù c d n hay c ch m rãi,dài t ng c ngc a câu thơ ph i suýt soát tương ương v idài c a câu thơ, c a th thơ chu n mà nhà thơã l y làm nòng c t.Căn c vào nh ng i u nói trên, bài vi t nàykh o sát nh p trong ca dao l c bát x Ngh .Tư li u kh o sát g m 108 bài ca dao l c bátchính th và 197 bài l c bát bi n th rút t pKho tàng ca dao Ngh Tĩnh - Ninh Vi t Giao(ch biên) - 1996.2. Chúng tôi dùng thu t ng nh p ch n chnh ng nh p mà s lư ng âm ti t trong o n nh plà 2 ho c là b i s c a 2. Nh p l dùngchnh ng o n nh p mà s lư ng âm ti t là m t sl . Thu t ng nh p ch n u dành cho nh ngnh p ch n mà s lư ng âm ti t trong hai nh pch n i li n nhau không b ng nhau. Chúng tôidùng cách ghi nh p như sau: 2.2.2./2.2.2.2 (5) cónghĩa câu sáu có ba o n nh p, câu tám có b no n nh p, m i o n nh p có hai âm ti t. T ngs bài theo mô th c nh p này là 5. K t qu kh osát như sau:2.1. Nh p trong l c bát chính th2.1.1. Nh p ch n- Nh p ch n u2.2.2./2.2.2.2 (5); 2.2.2/4.4 (10)Ví d : Chi u chi u/én li ng/cò bayTa thì nh b n/ b n rày nh ai?- Nh p ch n l ch:2.4/4.4(38); 4.2/4.4(8); 2.4/4.2.2(6);2.4/2.2.2.2(4)4.2/2.2.4(2);2.4/2.2.4(2);2.4/4.2.2(2);4.2/4.2.2 (2)2.4/2.6 (2); 2.2.2/2.6(2); 4.2/2.2.2.2(1);2.2.2/4.2.2(2); 2.2.2/2.2.4(1); 4.2/2.4.2(1);4.2/6.2(1);Mô th c 2.4/4.4 có n 38 bài, ví d :ư c trâu/anh l i bán bòư c o má th m/ph o có ch ng2.1.2. Nh p l :31Có 2 mô th c: 2.4/3.3.2(4); 3.3/6.2 (3)Ví d : - Ch anh/cho áng công chNhư rau mu ng /vư t lên b /héo khô- Ch ng gì anh/v gì tôiCh ng qua là cái ...