Những khía cạnh xã hội học của quá trình đô thị hóa từ làng, xã thành phường ở Hà Nội - Đỗ Minh Khuê

Trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay vấn đề đô thị hóa đã trở thành một hiện tượng xã hội bức xúc. Tại Hà Nội và các thành phố lớn đang diễn ra quá trình đô thị hóa nhanh, nhằm giúp các bạn hiểu hơn về vấn đề này, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Những khía cạnh xã hội học của quá trình đô thị hóa từ làng, xã thành phường ở Hà Nội" dưới đây để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những khía cạnh xã hội học của quá trình đô thị hóa từ làng, xã thành phường ở Hà Nội - Đỗ Minh KhuêX· héi häc sè 3&4 (67&68), 1999 75 Nh÷ng khÝa c¹nh x· héi häc cñaqu¸ tr×nh ®« thÞ hãa tõ lµng, x· thµnh ph−êng ë Hµ Néi §ç Minh Khuª Trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë n−íc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò ®« thÞ hãa®· trë thµnh mét hiÖn t−îng x· héi bøc xóc. T¹i Hµ Néi vµ c¸c thµnh phè lín ®ang diÔn raqu¸ tr×nh ®« thÞ hãa nhanh, trong ®ã nhiÒu khu vùc ngo¹i thµnh, ven ®« ®−îc s¸p nhËp vµonéi thµnh. NhiÒu lµng, x· trë thµnh ph−êng, phè. Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®ã t¸c ®éng tíi nhiÒunhãm x· héi, trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng: tõ viÖc sö dông ®Êt ®Õn x©y dùng,kiÕn tróc nhµ cöa; tõ sù gia t¨ng d©n c− ®Õn qui m« vµ kÕt cÊu d©n sè; tõ sù thay ®æi m«itr−êng ®Õn biÕn ®æi lèi sèng vµ phong tôc tËp qu¸n. Tãm l¹i lµ sù thay ®æi c¶ vÒ ®êi sèng vËtchÊt lÉn ®êi sèng tinh thÇn. Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ë Hµ Néi hiÖn naycßn mang nÆng tÝnh tù ph¸t, ch−a ®−îc kiÓm so¸t chÆt chÏ. Do ®ã, bªn c¹nh mÆt tÝch cùc, qu¸tr×nh nµy còng béc lé kh«ng Ýt nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc vµ khiÕm khuyÕt. Bµi viÕt nµy c¨n cø vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi Nh÷ng biÕn ®æi kinh tÕ-x· héi ëDÞch Väng (quËn CÇu GiÊy-Hµ Néi) trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa tõ lµng, x· thµnh ph−êng doViÖn X· héi häc tiÕn hµnh n¨m 1999. DÞch Väng, ®Þa bµn nghiªn cøu cña ®Ò tµi, lµ mét trong 7 ph−êng cña quËn CÇu GiÊy.QuËn vµ ph−êng míi ®−îc thµnh lËp th¸ng 7 n¨m 1997. C− d©n DÞch Väng c− tró theo chiÒudµi gÇn 2 km däc ®−êng quèc lé 32 Hµ Néi - S¬n T©y. Ph−êng l¹i n»m gi÷a vµ ®an xen víiph−êng Quan Hoa, ®iÒu nµy phÇn nµo g©y phøc t¹p vµ khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý d©n c− vµt×nh h×nh trËt tù an ninh x· héi. QuËn CÇu GiÊy nãi chung, ph−êng DÞch Väng nãi riªng, cã vÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa h×nh, ®ÞachÊt thuËn lîi cho viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ: cèt ®Êt tù nhiªn thuéc lo¹i cao nªn tèc®é ®« thÞ hãa vµ sè d©n t¨ng nhanh. Ph−êng DÞch Väng n»m ë trung t©m quËn CÇu GiÊy, nªncòng lµ n¬i cã nhiÒu dù ¸n lín cña Nhµ n−íc, thµnh phè ®· vµ sÏ ®−îc triÓn khai thùc hiÖn,nh− ®−êng Quèc lé 32 tõ Trung t©m Thñ ®« ®i s©n bay Quèc tÕ Néi Bµi, Lµng Quèc tÕ Th¨ngLong. §Þa bµn cña ph−êng còng cã nhiÒu trô së c¸c c¬ quan, c¸c tr−êng §¹i häc vµ Cao ®¼ng,c¸c c«ng tr×nh c«ng céng ®« thÞ, c¸c khu d©n c− ®« thÞ,... Nh÷ng dù ¸n trªn lµ tiÒn ®Ò thuËnlîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ-v¨n hãa-x· héi cña ph−êng, nh−ng ®ång thêi còng n¶y sinhnhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ. Tõ x· chuyÓn lªn ph−êng, DÞch Väng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc trongqu¶n lý ph¸t triÓn ®« thÞ, ch¼ng h¹n nh−: - Yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ ®êi sèng cho nh©n d©n,trong ®iÒu kiÖn ruéng ®Êt canh t¸c ngµy cµng mÊt ®i, nh−êng chç cho c¸c c«ng tr×nh ®« thÞ,c«ng tr×nh c«ng céng, viÖc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt ngµy cµng t¨ng,... Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn76 Nh÷ng khÝa c¹nh x· héi häc cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ... - Sù ph¸t triÓn kh«ng hoµn chØnh hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ ë c¸c khu vùc lµngxãm, g©y nhiÒu hËu qu¶ nh−: sù xuèng cÊp nhanh chãng cña ®−êng s¸, hÖ thèng tho¸t n−ícth¶i, « nhiÔm m«i tr−êng,... - Sù mÊt c©n ®èi gi÷a hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng x· héi, c¸c dÞch vô c«ng céng cßn qu¸thiÕu vµ nghÌo nµn vÒ tiÖn nghi vµ h×nh thøc ho¹t ®éng so víi nhu cÇu h−ëng thô ®êi sèngv¨n hãa-tinh thÇn-gi¶i trÝ nghØ ng¬i ngµy cµng cao cña c− d©n,... Theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ n−íc th× DÞch Väng ®−îc chuyÓn tõ x· thµnh ph−êng vµoth¸ng 9 n¨m 1997. Nh−ng qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ë ®©y ®· b¾t ®Çu sím h¬n, vµo cuèi nh÷ngn¨m 1980, ®Çu nh÷ng n¨m 1990. §ã lµ thêi ®iÓm mµ ®−êng quèc lé 32 tõ trung t©m thñ ®« ®is©n bay quèc tÕ Néi Bµi qua cÇu Th¨ng Long b¾t ®Çu trë nªn nhén nhÞp. NÒn kinh tÕ më cöa,d©n c− néi thµnh t¨ng nhanh, ®Êt ë trung t©m chËt chéi, khiÕn nhiÒu c¬ quan, nhiÒu ng−êid©n ë khu trung t©m t¶n ra c¸c vïng ven ®« t×m ®Êt x©y trô së, lµm nhµ ë,... Theo lêi cñanh÷ng ng−êi d©n sèng l©u n¨m ë Ph−êng, th× thêi ®iÓm ®¸nh dÊu nh÷ng biÕn ®æi ®« thÞ hãarâ rÖt nhÊt lµ nh÷ng n¨m 1995-1996. N¨m 1995 lµ lóc ë DÞch Väng ng−êi d©n b¸n nhiÒu ®ÊtnhÊt. NhiÒu c¬ quan còng ®æ vÒ ®©y xin cÊp, mua ®Êt. C¬ chÕ më, nhu cÇu ®êi sèng cao, lµmph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng, x©y nhµ ë. Sau thêi ®iÓm ®ã, c¸c thñ tôc cÊp ®Êt cña thµnhphè trë nªn chÆt chÏ h¬n, gi¸ ®Êt cao khiÕn cho nh÷ng ng−êi d©n ®Õn mua trë nªn dÌ dÆt.§Õn n¨m 1997, viÖc b¸n ®Êt, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt d−êng nh− ®· ch÷ng l¹i... T×nh h×nh D©n c− vµ Lao ®éng D©n sè chia theo ®é tuæi vµ giíi tÝnh ph−êng DÞch Väng 1/1/1998 §é tuæi Tæng sè Trong ®ã Nam N÷ 0-5 tuæi 1228 629 599 6-10 tuæi 1036 537 499 11-15 tuæi 1039 522 517 16-20 tuæi 3738 1787 1951 21-25 tuæi 2187 1117 1070 26-30 tuæi 1150 605 545 31-35 tuæi 1115 578 537 36-40 tuæi 1231 629 602 41-45 tuæi 826 422 404 46-50 tuæi 646 290 356 51- ...