Những nguyên tắc cần tuân thủ khi áp dụng chuẩn biên mục Anh Mỹ (AACR2) tại Thư viện Khoa học xã hội trong giai đoạn hiện nay

Bài viết làm rõ những nguyên tắc cần tuân thủ khi áp dụng AACR2, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng ứng dụng chuẩn biên mục này tại Thư viện Khoa học xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những nguyên tắc cần tuân thủ khi áp dụng chuẩn biên mục Anh Mỹ (AACR2) tại Thư viện Khoa học xã hội trong giai đoạn hiện nayNh÷ng nguyªn t¾c cÇn tu©n thñkhi ¸p dông chuÈn biªn môc Anh Mü (AACR2)t¹i Th− viÖn Khoa häc x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nayNguyÔn Tr−êng Giang(*)Trong c«ng t¸c th«ng tin - th− viÖnbiªn môc tµi liÖu lµ mét trongnh÷ng ho¹t ®éng nghiÖp vô c¬ b¶n trongquy tr×nh xö lý tµi liÖu. Biªn môc ®ãngvai trß quan träng trong viÖc kiÓm so¸tth− môc kh«ng chØ cña tõng th− viÖn mµcßn cña c¶ quèc gia, khu vùc vµ toµn cÇu.ChuÈn biªn môc Anh Mü (AACR2)lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn c¨n b¶ntrong vÊn ®Ò kiÓm so¸t th− môc còngnh− chia sÎ th«ng tin gi÷a c¸c th− viÖntrong mét quèc gia, hay gi÷a c¸c quècgia víi nhau trong ngµnh th− viÖn vµth«ng tin. ¸p dông AACR2 trong biªnmôc m« t¶ t¹i c¸c th− viÖn sÏ t¹o tÝnhthèng nhÊt vÒ mÆt chuyªn m«n xuyªnsuèt trong hÖ thèng còng nh− ®¸p øngviÖc kiÓm so¸t th− môc vµ chia sÎ th«ngtin trong ph¹m vi toµn cÇu.HiÖn nay ®· cã b¶n dÞch AACR2 ®Çy®ñ b»ng tiÕng ViÖt, h−íng dÉn cô thÓm« t¶ c¸c lo¹i h×nh tµi liÖu. Th− viÖnKHXH chÝnh thøc ¸p dông AACR2 tõth¸ng 9/2014. §©y lµ mét thuËn lîi choviÖc thèng nhÊt c«ng t¸c xö lý tµi liÖu.Tuy nhiªn AACR2 l¹i lµ mét tµi liÖuh−íng dÉn kh¸ phøc t¹p vµ khã kh¨ntrong viÖc tra cøu hµng ngµy ®èi víi c¸nbé biªn môc. Ngoµi ra, AACR2 cã nhiÒuquy ®Þnh më cÇn thèng nhÊt khi ¸pdông t¹i c¸c th− viÖn. §Ó t¹o sù thèngnhÊt, ®ång thêi n©ng cao chÊt l−îng øngdông chuÈn biªn môc nµy t¹i Th− viÖnKHXH trong giai ®o¹n hiÖn nay, bµiviÕt lµm râ nh÷ng nguyªn t¾c cÇn tu©nthñ khi ¸p dông AACR2, trªn c¬ së ®ã®−a ra c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ.(*)1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ AACR2Anglo American Cataloguing Rules,2nd edition (ChuÈn biªn môc Anh Mü,xuÊt b¶n lÇn thø hai - AACR2) lµ quyt¾c biªn môc ®−îc céng ®ång th− viÖnAnh-Mü hîp t¸c biªn so¹n tõ n¨m 1967.Tuy nhiªn trong giai ®o¹n ®Çu, quy t¾cnµy míi ®−îc xuÊt b¶n riªng cho B¾cMü (AACR North American Edition) vµAnh (AACR British edition).N¨m 1978, bé quy t¾c nµy ®−îcchØnh lý vµ xuÊt b¶n d−íi nhan ®Ò:Anglo American Cataloguing Rules, 2ndedition (AACR2). Tõ ®ã ®Õn nay,AACR2 ®· qua 4 lÇn cËp nhËt vµ chØnhlý vµo c¸c n¨m: 1999, 2001, 2002, 2004.AACR2 gåm 19 ch−¬ng, chia thµnh2 phÇn (§©y lµ bé quy t¾c më, v× vËy sèch−¬ng ë mçi phÇn cßn ®Ó më, vµ cã thÓ(*)ThS., ViÖn Th«ng tin KHXH.Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.201574sÏ ®−îc bæ sung vµo nh÷ng lÇn cËpnhËt, chØnh söa tiÕp theo):2. Nh÷ng nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi ¸p dôngAACR2 t¹i Th− viÖn KHXH trong giai ®o¹n hiÖn nayPhÇn I, tõ ch−¬ng 1 ®Õn ch−¬ng 13,lµ phÇn M« t¶ th− môc. PhÇn nµy quy®Þnh c¸ch m« t¶ c¸c lo¹i h×nh tµi liÖukh¸c nhau vµ dùa trªn quy ®Þnh cñaISBD (Quy t¾c m« t¶ th− môc theo tiªuchuÈn Quèc tÕ). Cô thÓ gåm:Khi ¸p dông AACR2, Th− viÖnKHXH ®· tu©n thñ tÊt c¶ c¸c nguyªnt¾c trªn c¬ së nh÷ng vÊn ®Ò chung mµAACR2 ®· quy ®Þnh. Ngoµi ra cã mét sèvÊn ®Ò liªn quan ®Õn tµi liÖu tiÕng ViÖt,hoÆc mang tÝnh lùa chän ®· ®−îc chóngt«i lùa chän vµ thèng nhÊt trong c¸cvïng m« t¶ nh− sau:Ch−¬ng 1: Quy t¾c m« t¶ tæng qu¸t:Quy ®Þnh dïng chung cho mäi lo¹i h×nhtµi liÖuCh−¬ng 2: S¸ch, s¸ch máng vµ tê inCh−¬ng 3: Tµi liÖu b¶n ®åCh−¬ng 4: B¶n th¶oCh−¬ng 5: Tµi liÖu ©m nh¹cCh−¬ng 6: Tµi liÖu ghi ©mCh−¬ng 7: Phim vµ b¨ng videoCh−¬ng 8: Tµi liÖu ®å ho¹Ch−¬ng 9: Nguån tin ®iÖn töCh−¬ng 10: VËt chÕ t¸c vµ ba chiÒuCh−¬ng 11: Tµi liÖu vi h×nhCh−¬ng 12: Nguån tin tiÕp tôcCh−¬ng 13: M« t¶ trÝchPhÇn II, tõ ch−¬ng 21 ®Õn ch−¬ng26, lµ phÇn Lùa chän ®iÓm truy cËp. CôthÓ gåm:Ch−¬ng 21: Lùa chän ®iÓm truy cËpCh−¬ng 22: Tiªu ®Ò c¸ nh©nCh−¬ng 23: §Þa danhCh−¬ng 24: Tiªu ®Ò tËp thÓCh−¬ng 25: Nhan ®Ò ®ång nhÊtCh−¬ng 26: Tham chiÕuNh×n chung kh«ng cã nhiÒu kh¸cbiÖt gi÷a AACR2 vµ ISBD vÒ 8 vïng m«t¶ vµ dÊu ph©n c¸ch, tuy nhiªn AACR2t¹o nhiÒu ®iÓm truy cËp vµ quy ®Þnhkh¸ chi tiÕt trong lËp tiªu ®Ò còng nh−trong mét sè yÕu tè m« t¶.- Lùa chän møc ®é m« t¶ chi tiÕt tïytheo môc tiªu cña môc lôc th− viÖn. Cã 3møc ®é chi tiÕt ®Ó c¸c th− viÖn lùa chän.Th− viÖn KHXH lùa chän møc ®é m« t¶thø nhÊt, ®−a vµo b¶n m« t¶ tèi thiÓutËp hîp nh÷ng yÕu tè m« t¶.- Tu©n thñ theo ®óng hÖ thèng dÊuph©n c¸ch:+ §Æt mét dÊu chÊm, dÊu c¸ch, g¹chngang vµ dÊu c¸ch (. - ) tr−íc mçi vïng,trõ vïng ®Çu tiªn.+ DÊu chÊm (.) vµ dÊu phÈy (,), dÊuc¸ch sau.+ DÊu hai chÊm (:), dÊu chÊm phÈy(;), dÊu g¹ch chÐo (/), dÊu b»ng (=), dÊuc¸ch tr−íc, sau.- Sö dông thèng nhÊt ng«n ng÷ cñachÝnh v¨n m« t¶:AACR2 quy ®Þnh: ChØ cã 2 vïng m«t¶ lµ Vïng m« t¶ vËt lý vµ Vïng phôchó lµ cã thÓ dïng ng«n ng÷ biªn môc(®èi víi ViÖt Nam cã thÓ dïng tiÕng ViÖtcho mäi tµi liÖu), cßn l¹i c¸c vïng kh¸cph¶i dïng ng«n ng÷ cña chÝnh v¨n m«t¶ (ng«n ng÷ viÕt trong néi dung tµiliÖu). Cã mét sè thuËt ng÷ biªn môc rÊtquen thuéc b»ng tiÕng Anh trong c¸cVïng th«ng tin tr¸ch nhiÖm hay VïngxuÊt b¶n, nh−ng khi sö dông cho tµiliÖu tiÕng ViÖt th× vÉn nªn dÞch sangtiÕng ViÖt. VÝ dô: Khi cã 3 th«ng tintr¸ch nhiÖm t ...