NIỆU QUẢN

Niệu quản (ureter) là một ống dẫn nước tiểu từ bể thận xuống bàng quang. Niệu quản nằm sau phúc mạc, dọc hai bên cột sống thắt lưng và áp sát vào thành bụng sau. Đường kính khi căng khoảng 5 mm, đều từ trên xuống dưới trừ 3 chỗ hẹp: một ở chỗ nối niệu quản - bể thận, một ở nơi niệu quản bắt chéo bó mạch chậu (nơi niệu quản đi ngang qua eo trên) và một ở trong thành bàng quang. Do những chỗ hẹp này mà trong các trường hợp có sỏi thận hay...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NIỆU QUẢN NIỆU QUẢN1. ĐẠI CƯƠNG Niệu quản (ureter) là một ống dẫn nước tiểu từ bể thận xuống bàng quang. Niệu quản nằm sau phúc mạc, dọc hai bên cột sống thắt lưng và áp sát vào thànhbụng sau. Đường kính khi căng khoảng 5 mm, đều từ trên xuống dưới trừ 3 chỗ hẹp: một ởchỗ nối niệu quản - bể thận, một ở nơi niệu quản bắt chéo bó mạch chậu (nơi niệuquản đi ngang qua eo trên) và một ở trong thành bàng quang. Do những chỗ hẹp này mà trong các trường hợp có sỏi thận hay sỏi bể thận khirơi xuống niệu quản có thể bị kẹt ở đó gây nên cơn đau quặn thận. Trên lâm sàng khi khám có thể tìm thấy các điểm đau niệu quản trên, giữa vàdưới ứng với các chỗ hẹp này. Chiều dài của niệu quản thay đổi theo chiều cao cơ thể, giới tính, vị trí của thậnvà bàng quang. Trung bình niệu quản dài 25 - 28 cm, tiếp theo từ bể thận đi chếchxuống dưới, vào trong và ra trước để tới đổ vào mặt sau dưới của bàng quang. Nhưvậy, ở trên 2 niệu quản cách xa nhau (khoảng 5 - 7 cm). Ở dưới 2 niệu quản gần nhau(cách nhau 2 - 3 cm).2. PHÂN ĐOẠN, LIÊN QUAN Niệu quản đi từ bể thận, qua chậu hông để tới bàng quang nên có thể chia ra làm2 đoạn liên quan. Mỗi đoạn dài 12,5 - 14 cm, niệu quản trái dài hơn niệu quản phải,nam dài hơn nữ và có thể thấy được trên phim chụp X-quang chụp bể thận - niệu quảncó bơm thuốc cản quang.2.1. Đoạn bụng Đi từ bể thận tới cung xương chậu (mào eo trên). Niệu quản đoạn này đi chếchxuống dưới, vào trong và có liên quan: - Ở phía sau liên quan với cơ thắt lưng, mỏm ngang của 3 đốt sống thắt lưngcuối. Niệu quản còn bắt chéo trước thần kinh sinh dục đùi và ở dưới bắt chéo trước vớiđộng mạch chậu ngoài (bên phải) hay động mạch chậu chung (bên trái), cách nơi phânchia của động mạch chậu 1,5 cm. Chỗ bắt chéo cách góc nhô khoảng 4,5 cm. Muốntìm niệu quản thì tìm chỗ niệu quản bắt chéo động mạch. - Ở phía trước niệu quản có phúc mạc phủ, có động mạch sinh dục bắt chéotrước. Bên phải, phần trên niệu quản và bể thận còn liên quan với khúc II tá tràng, rễmạc treo kết tràng ngang và các nhánh của động mạch kết tràng phải. Bên trái, phầntrên niệu quản cũng liên quan với rễ mạc treo kết tràng ngang và động mạch kết tràngtrái. - Ỏ phía trong: niệu quản phải liên quan với tĩnh mạch chủ dưới, mếu quản trái146liên quan với động mạch chủ bụng. - Ở phía ngoài: mếu quản phải liên quan với đại tràng lên, niệu quản trái liênquan với đại tràng xuống và mạc định của nó.2.2. Đoạn chậu hông Tiếp theo đoạn chậu từ eo trên tới bàng quang, mếu quản đoạn này đi cạnh độngmạch chậu trong rồi chạy chếch ra ngoài và ra sau, dọc theo thành bên chậu hông. Khitới nền chậu hông, chỗ gai ngồi niệu quản vòng ra trước và vào trong để tới bàngquang. Đoạn chạy dọc động mạch chậu trong, niệuquản phải đi trước động mạch, niệu quản trái đi ởphía trong và sau động mạch. Ngoài ra cả 2 niệu quảncòn liên quan: - Phía sau là khớp cùng chậu, cơ bịt trong, bómạch thần kinh bịt bắt chéo phía sau niệu quản. - Phía trước liên quan khác nhau ở nam và nữ: + Ở nam: niệu quản rời thành bên chậu hông,chạy ra trước và vào trong rồi lách giữa mặt sau bàngquang và túi tinh để xuyên vào thành bàng quang. Ởđây niệu quản bị ống tinh bắt chéo phía trước. + Ở nữ: khi rời thành chậu hông, niệu quản chuivào đáy dây chằng rộng, khi tới phần giữa dây chằngnày thì niệu quản bắt chéo phía sau động mạch tử cung, cách cổ tử cung từ 8 - 15 mm(rất quan trọng trong phẫu thuật). Khi hai niệu quản tới cắm vào bàng quang, chúng cách nhau 5 cm (khi bàngquang rỗng). Sau đó, nó chạy chếch xuống dưới, ra trước và vào trong nên đoạn nộithành này dài khoảng 2 cm và hai lỗ niệu quản cách nhau 2,5 cm khi bàng quang rỗngvà 5 cm khi đầy. Nước tiểu chảy vào bàng quang không thành dòng liên tục mà thành những dòngngắn, thời gian kéo dài từ 1 - 30 giây do tác động của sóng nhu động từ bể thận đixuống. Khi nước tiểu chảy vào bàng quang lỗ niệu quản sẽ mở ra trong khoảng 2 - 3giây rồi khép lại cho đến khi có làn sóng nhu động kế tiếp. Lỗ niệu quản không có van nhưng do niệu quản đoạn nội thành dài, chếch và kếthợp với sự co thắt của cơ bàng quang nên nước tiểu không thể trào ngược từ bàngquang nên niệu quản được.3. MẠCH MÁU VÀ THẦN KINH3.1. Động mạch Do nhiều nguồn mạch đến cấp máu: 147 - Nhánh động mạch thận cấp máu cho bể thận và phần trên niệu quản. Nhánh động mạch sinh dục cấp máu cho phần trên niệu quản bụng. Nhánh động mạch chậu chung cấp máu cho đoạn dưới niệu quản bụng. - Nhánh động mạch bàng quang dưới hoặc trực tràng giữa cấp máu cho niệu quảnđoạn chậu.3.2. Tĩnh mạch Thu nhận máu trở về theo các tĩnh mạch tương ứng đi kèm theo động mạch cùngtên.3.3. Bạch huyết Đổ vào các hạch bạch huyết dọc theo động mạch chậu trong và hạch bạch huyếtthắt lưng.3 ...