NỮ HÓA TUYẾN VÚ

Nữ hóa tuyến vú (gynecomastia, gynaecomastia) là sự tăng sản quá mức không do khối u của mô tuyến vú ở nam giới. Nữ hóa tuyến vú (NHTV) là một tình trạng lâm sàng thường gặp (hình 1), thường là ở hai bên, đều hoặc không đều, và có thể là một bên[1].
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NỮ HÓA TUYẾN VÚ NỮ HÓA TUYẾN VÚMỞ ĐẦUNữ hóa tuyến vú (gynecomastia, gynaecomastia) là sự tăng sản quá mức không dokhối u của mô tuyến vú ở nam giới. Nữ hóa tuyến vú (NHTV) l à một tình trạnglâm sàng thường gặp (hình 1), thường là ở hai bên, đều hoặc không đều, và có thểlà một bên[1].Cần phân biệt NHTV với một số tr ường hợp gọi là NHTV giả(pseudogynecomastia) do đọng mỡ ở vùng vú, do viêm, u lành hoặc ungthư[1,2,3].NHTV thường gặp hơn so với ung thư vú ở nam giới. Không có mối liên hệ giữahai loại bệnh này[1,2].Đa số trường hợp NHTV là sinh lý và thường tự hết trong vòng 1-2 năm, nhưng cómột số trường hợp NHTV bệnh lý, NHTV triệu chứng của bệnh căn bản nguyhiểm cần được chẩn đoán và điều trị[1,4,5,6].GIẢI PHẪU BỆNHMô vú ở nam giới bình thường được cấu tạo bởi 1-2 ống dẫn sữa, ít chia nhánh vàkhông có túi tuyến. Các ống dẫn được cấu tạo bởi hai lớp liên bào trụ và được baobọc bởi một mô liên kết lỏng lẻo[1,2].Trong NHTV, sự tăng sản tuyến vú nam giới do[1,2]:Sự quá phát của ống dẫn sữa: tăng về số l ượng, kích thước và độ dài, nhưng khôngcó thành lập tế bào chế tiết thực sự. Có thể có chất chế tiết từ ống dẫn. Chất này cóthể chảy ra tự nhiên hoặc do sờ nắn vào tuyến vú, nhưng không phải là sữa nonhay sữa.Sự quá phát của mô đệm: hay gặp và quan trọng hơn, là nguyên nhân chủ yếu làmtăng khối lượng vú, các mạch máu tăng, nguy ên bào sợi tăng, lắng đọng chất keo,thoái hóa trong tăng.Nếu NHTV bị trên một năm, mô đệm dày hơn, thoái hóa trong nhi ều hơn làmthành thể xơ. Lúc này vú khó có thể trở lại cấu tạo bình thường[1,2,3,4,6].SINH LÝ BỆNHNhiều hormon tác động đến sự phát triển của mô tuyến vú[2,7]:Estrogen: làm phát triển các ống dẫn sữa, tăng sinh mô sợi quanh ống và tăng sinhmạch máu.Progesteron: ức chế sự phát triển các ống dẫn sữa và làm các túi tuyến lớn thêm.Các hormon khác như GH, hormon tuyến giáp có tác dụng hỗ trợ.Prolactin: làm tiết sữa. Sự hiện diện quá mức của prolactin đôi khi đi đôi vớiNHTV, nhưng hiện vẫn chưa rõ sự tăng quá mức prolactin là nguyên nhân gâyNHTV hay chỉ là dấu hiệu của sự mất thăng bằng các hormon sinh dục.Androgen: có vai trò quan tr ọng. Các androgen kìm hãm sự tiết các gonadotropin,và kháng estrogen tại mô đích. Ngoài ra androgen là tiền chất cho sự hình thànhestrogen dưới tác động của men aromatase. Ở nam giới estrogen được tạo ra chủyếu từ sự biến đổi của androgen ở ngoại biên (testosterone và androstenedione)qua hoạt động của men aromatase ở cơ, da và mô mỡ tạo ra estrone và estradiol.NHTV là do bởi sự gia tăng tỉ lệ estrogen/androgen, hoặc do tăng nồn g độ (hay tácdụng) của estrogen hoặc do giảm androgen hoặc thường gặp nhất là thay đổikhông cân bằng của cả hai loại. Cũng có thể do tăng nhạy cảm của mô tuyến vúvới estrogen hoặc cảm thụ với androgen bị giảm[1,2,4,6,7].TẦN SUẤTNHTV chiếm 65% bệnh lý của vú ở nam giới[2].NHTV thường gặp nhiều ở ba độ tuổi: trẻ sơ sinh, tuổi dậy thì và lớn tuổi[1]:Khoảng 60-90% trẻ sơ sinh bị NHTV thoáng qua do estrogen từ người mẹ quanhau thai.Ở tuổi dậy thì, có thể tới 75% trẻ nam bị NHTV, thường thoáng qua và tự khỏitrong vòng 18 tháng, ít gặp sau 17 tuổi. Trong một số ít trường hợp sự tăng khốilượng vú là đáng kể và gây ra các rối loạn tâm lý.Từ 50-80 tuổi.Theo nhiều thống kê, tỉ lệ theo căn nguyên những bệnh nhân bị NHTV đến khámbệnh là[1]:Vô căn: 25%Sau dậy thì: 25%Do thuốc: 10-20%Xơ gan hoặc suy dinh dưỡng: 8%Suy tuyến sinh dục nguyên phát: 8%Bướu tinh hoàn: 3%Suy tuyến sinh dục thứ phát: 2%Cường giáp: 1,5%Suy thận mạn: 1%NGUYÊN NHÂNNHTV có thể sinh lý hoặc bệnh lý:NHTV sinh lý: gặp ở trẻ nam sơ sinh, tuổi dậy thì và lớn tuổi.NHTV bệnh lý[1,2,4,6,7,8]:Vô cănNhững tình trạng bệnh lý làm giảm sản xuất và hoặc giảm hoạt tính của androgen:- Hội chứng Klinefelter- Không tinh hoàn bẩm sinh- Chấn thương tinh hoàn- Xoắn tinh hoàn- Viêm tinh hoàn do virus- Hội chứng Kallmann- U tuyến yên- Những bệnh lý ác tính làm tăng hCG (ví dụ: ung thư phổi tế bào lớn, ung thư dạdày, ung thư tế bào thận, ung thư gan...)- Suy thận- Cường giáp- Suy dinh dưỡng- Hội chứng không nhạy cảm androgen- Hội chứng giảm 5 alpha-reductaseNhững tình trạng bệnh lý làm tăng sản xuất và hoặc tăng hoạt tính của estrogen: cóthể xảy ra tại tinh hoàn hoặc ngoại biên:- Tại tinh hoàn: do bởi u tinh hoàn hoặc do sự sản xuất hCG do bởi ung thư phổi,thận, đường tiêu hóa và u tế bào mầm ngoài cơ quan sinh dục.- Do biến đổi ở ngoại biên: có thể do bởi sự tăng hoạt động của men aromatasetrong các bệnh gan mạn, suy dinh dưỡng, cường giáp, bướu tuyến thượng thận vàNHTV mang tính gia đình.Nhiều loại thuốc gây NHTV:- Estrogen hoặc thuốc có hoạt tính giống estrogen như diethylstilbestrol, digitalis,phytoestrogens, các loại thức ăn chứa estrogen và các loại mỹ phẩm chứaestrogen.- Những thuốc làm ...