Nuốt khó - Biểu hiện bệnh đáng báo động

Nuốt khó là tình trạng cần nhiều thời gian và nỗ lực để đưa thức ăn hay nước uống từ miệng xuống dạ dày, đôi khi là không nuốt được. Nuốt khó thường kèm theo nuốt đau. Triệu chứng có thể đôi khi xuất hiện khi nhai không kỹ và ăn quá nhanh, nhưng khi nuốt khó thường xuyên lại là dấu hiệu đáng báo động. Nuốt khó thường gặp nhiều hơn ở người cao tuổi và việc điều trị phải căn cứ vào nguyên nhân. Động tác nuốt là một quá trình phức tạp trong đó có sự...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nuốt khó - Biểu hiện bệnh đáng báo động Nuốt khó - Biểu hiện bệnh đáng báo động Nuốt khó là tình trạng cần nhiều thời gian và nỗ lực để đưa thứcăn hay nước uống từ miệng xuống dạ dày, đôi khi là không nuốt được.Nuốt khó thường kèm theo nuốt đau. Triệu chứng có thể đôi khi xuấthiện khi nhai không kỹ và ăn quá nhanh, nhưng khi nuốt khó thườngxuyên lại là dấu hiệu đáng báo động. Nuốt khó thường gặp nhiều hơn ởngười cao tuổi và việc điều trị phải căn cứ vào nguyên nhân. Động tác nuốt là một quá trình phức tạp trong đó có sự tham gia củacác thành phần từ miệng, lưỡi, hầu, thực quản; các cơ và thần kinh. Nuốt qua3 giai đoạn: Giai đoạn đầu thức ăn được làm mềm và nhỏ nhờ nước bọt vàđộng tác nhai, cuối giai đoạn này lưỡi tập trung thức ăn để chuẩn bị chođộng tác nuốt. Giai đoạn hai bắt đầu khi thức ăn được đẩy vào thành saumiệng kích hoạt phản xạ nuốt đẩy thức ăn qua hầu xuống thực quản, tronggiai đoạn này thanh quản đóng chặt để ngăn chặn thức ăn lọt vào phổi. Giaiđoạn cuối cùng, thức ăn được vận chuyển từ thực quản xuống dạ dày. Tỷ lệ nuốt khó rất khó xác định, tuy vậy ước tính có tới 35% ngườitrên 50 tuổi có cảm giác nuốt khó ít nhất một lần trong tuần. Có rất nhiềunguyên nhân gây nên nuốt khó, trong đó bất kỳ tình trạng nào gây ra thươngtổn cơ hoặc thần kinh tham gia vào động tác nuốt đều có thể gây ra triệuchứng này. Nguyên nhân nào gây nên? Các nguyên nhân nuốt khó do thực quản có thể gặp như: Bệnh tâm vịkhông giãn (achalasia) do cơ thắt ở đoạn dưới thực quản không giãn đúngcách để thức ăn vào dạ dày, bệnh thường kèm theo yếu cơ thành thực quản.Hẹp thực quản do sẹo thường do sau biến chứng của bệnh lý trào ngược dạdày-thực quản, hoặc các khối u, polyp chèn ép. Rối loạn co bóp thực quản làmột rối loạn hiếm gặp, thường xuất hiện từng đợt và nặng dần theo thờigian. Các khối u thực quản, ung thư thực quản thường nuốt khó tăng dần, lúcđầu nuốt khó với thức ăn sau với nước uống, thậm chí nuốt nước bọt cũngthấy khó. Nuốt khó cũng thể do có các túi thừa ở hầu, thực quản là nơi thứcăn có thể đọng lại. Nuốt khó do dị vật mắc kẹt trong thực quản thường gặp ởngười già có răng giả, khả năng nhai kém; trẻ nhỏ hay gặp dị vật như kimbăng, mảnh đồ chơi, đồng xu... Nuốt khó do nguyên nhân miệng hầu chủ yếu là các rối loạn vàthương tổn về thần kinh như bệnh parkinson, đột quỵ não hoặc các thươngtổn vùng cột sống... Nuốt khó cũng có thể do các ổ nhiễm khuẩn, sưng tấylàm hẹp lòng hầu, thực quản. Nuốt khó do bệnh xơ cứng bì, đây là bệnh hệ thống gây thương tổnnhiều cơ quan trong đó gây xơ cứng da và các cơ quan trong đó có thựcquản, gây yếu cơ thắt thực quản, giảm vận động cơ thành thực quản, gây racác triệu chứng gần như bệnh lý trào ngược dạ dày - thực quản. Ở trẻ nhỏ thường phát hiện động tác nuốt khó trên trẻ đẻ non, nhẹ cânhoặc có các dị tật bẩm sinh như hở màn hầu... Cần lưu ý, rất nhiều bệnh nhân có cảm giác nuốt khó mà không cóthương tổn thực thể, một số có cảm giác vương vướng như có dị vật ở cổhọng hoặc sau xương ức, trên thực tế khi thăm khám thường không pháthiện thấy thương tổn. Cảm giác nuốt khó này xuất hiện không thường xuyênvà thường liên quan tới các stress tâm lý. Nguy cơ và biến chứng Tuổi cao là một yếu tố nguy cơ gây nuốt khó. Trẻ đẻ non do sự pháttriển các cơ quan chưa hoàn thiện, trong đó có hệ tiêu hóa đặc biệt là thựcquản. Một số tình trạng rối loạn sức khỏe, đặc biệt là các rối loạn về hệ thầnkinh, tâm thần có thể gây ra trạng thái nuốt khó. Nuốt khó không được tìm căn nguyên để điều trị hay gây ra các biếnchứng như suy dinh dưỡng, rối loạn nước và điện giải do bệnh nhân khôngăn uống được. Các biến chứng về hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi,viêm đường hô hấp trên... Nuốt khó do ung thư thực quản không được pháthiện và điều trị sớm thì nguy cơ tử vong rất cao. Điều trị và phòng ngừa Khi cảm thấy nuốt khó, đặc biệt là các trường hợp nuốt khó kéo dài,dai dẳng, tăng dần, bệnh nhân cần đi khám để được bác sĩ phát hiện sớm cácnguyên nhân. Trong quá trình đánh giá cần khai thác tiền sử kỹ càng vàthăm khám một cách hệ thống. Các xét nghiệm thường được chỉ định là chụp Xquang thực quản cảnquang, đo áp lực thực quản, độ pH thực quản 24 giờ, siêu âm nội soi... Ngàynay nội soi tiêu hóa phát triển rất có giá trị trong việc đánh giá các bệnh lýthực quản, ngoài việc giúp chẩn đoán chính xác còn giúp can thiệp điều trịkịp thời như cắt polyp thực quản qua nội soi, nong đoạn thực quản bị hẹpbằng bóng... Điều trị nuốt khó phụ thuộc vào nguyên nhân. Nuốt khó liên quan tớibệnh lý trào ngược dạ dày - thực quản, co thắt thực quản có thể đ ược chỉđịnh điều trị nội khoa. Nuốt khó do nguy ên nhân miệng hầu cần tham vấnbác sĩ chuyên khoa tai mũi họng, thần kinh. Nuốt khó do nguyên nhân thựcquản ví như hẹp tâm vị có thể nong bằng bóng qua nội soi, trong ...