Ô nhiễm không khí

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng về các bệnh thường gặp, triệu chứng và cách điều trị giúp hệ thống kiến thức và củng cố kỹ năng nhân biết và chữa bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ô nhiễm không khí BµI 4 ¤ NHIÔM KH¤NG KHÝ MôC TI£U 1. M« t¶ ®−îc c¸c thµnh phÇn cña kh«ng khÝ. 2. Nªu vµ ph©n biÖt ®−îc c¸c chÊt g©y « nhiÔm kh«ng khÝ. 3. Tr×nh bµy ®−îc khÝa c¹nh lÞch sö cña « nhiÔm kh«ng khÝ. 4. Tr×nh bµy ®−îc c¸c nguån g©y « nhiÔm kh«ng khÝ vµ m« t¶ ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm so¸t c¸c chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ. 5. M« t¶ ®−îc mét sè hiÖn t−îng « nhiÔm kh«ng khÝ. LiÖt kª vµ m« t¶ ®−îc c¸c bÖnh cã liªn quan tíi « nhiÔm kh«ng khÝ. 6.1. GIíI THIÖU CHUNG Mét ng−êi cã thÓ sèng qua nhiÒu ngµy mµ kh«ng cã thøc ¨n, mét vµi ngµy mµkh«ng cã n−íc uèng. Nh−ng nÕu kh«ng cã kh«ng khÝ, con ng−êi sÏ chÕt trong vßng tõ5 ®Õn 7 phót. Kh«ng khÝ mµ chóng ta thë lµ hçn hîp khÝ tù nhiªn kh«ng mµu, kh«ngmïi, chñ yÕu lµ nit¬ (78%), oxy (21%). 1% cßn l¹i chñ yÕu lµ khÝ argon (0,93%), khÝcarbon dioxyd (0,032%) vµ d¹ng vÕt c¸c khÝ neon, heli, ozon, xenon, hydro, metal,kripton vµ h¬i n−íc. Khi bÊt kú chÊt nµo ®−îc thªm vµo hçn hîp khÝ tù nhiªn nµy lµ «nhiÔm kh«ng khÝ (¤NKK) sÏ x¶y ra. Nãi mét c¸ch kh¸c, ¤NKK lµ kÕt qu¶ cña viÖc86th¶i c¸c chÊt ®éc h¹i vµo kh«ng khÝ ë mét tû lÖ v−ît qu¸ kh¶ n¨ng cña khÝ quyÓn(m−a, giã) trong viÖc chuyÓn ®æi, ph©n huû vµ hoµ tan c¸c chÊt ®éc nµy. ¤NKK lµ mét hÖ thèng lý häc vµ ho¸ häc hÕt søc phøc t¹p. Nã cã thÓ ®−îc coilµ mét sè chÊt khÝ vµ h¹t ®−îc hoµ tan hoÆc l¬ löng trong kh«ng khÝ. RÊt nhiÒu chÊt¤NKK cã thÓ ph¶n øng víi nhau, t¹o ra mét sè hËu qu¶ xÊu. Møc ®é trÇm träng cña¤NKK thay ®æi theo mïa, theo ngµy, theo c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, theo thay ®æitrong giao th«ng, thay ®æi theo l−îng m−a vµ tuyÕt. Thµnh phÇn cña ¤NKK biÕn ®æitõ ngµy nµy sang ngµy kh¸c, tõ tuÇn nµy sang tuÇn kh¸c, nh−ng th−êng cã khuynhh−íng theo mét chu kú. Nãi tãm l¹i, ¤NKK cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: §Þnh nghÜa: ¤ nhiÔm kh«ng khÝ x¶y ra khi kh«ng khÝ cã chøa c¸c thµnh phÇn®éc h¹i nh− c¸c lo¹i khÝ, bôi l¬ löng, khãi, mïi. Hay nãi c¸ch kh¸c nh÷ng chÊt nµytrong kh«ng khÝ cã thÓ ¶nh h−ëng xÊu tíi søc khoÎ hoÆc sù tho¶i m¸i cña con ng−êi,®éng vËt hoÆc cã thÓ dÉn ®Õn nguy h¹i ®èi víi thùc vËt vµ c¸c vËt chÊt kh¸c. Trongkh«ng khÝ bÞ « nhiÔm cã chøa c¸c lo¹i khÝ, c¸c h¹t vËt chÊt l¬ löng vµ c¸c h¹t chÊtláng d−íi d¹ng bôi (aerosol) lµm thay ®æi thµnh phÇn tù nhiªn cña khÝ quyÓn. Mét sèlo¹i khÝ lµ nh÷ng thµnh phÇn cña kh«ng khÝ s¹ch nh− CO2 còng sÏ trë nªn nguy h¹i vµlµ chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ khi nång ®é cña nã cao h¬n møc b×nh th−êng. ¤ nhiÔmkh«ng khÝ cã nguy c¬ ¶nh h−ëng tíi søc khoÎ con ng−êi vµ nh÷ng thµnh phÇn kh¸ccña m«i tr−êng nh− ®Êt, n−íc.2. S¥ L¦îC LÞCH Sö ¤ NHIÔM KH¤NG KHÝ Tr−íc C¸ch m¹ng C«ng nghiÖp - thÕ kû thø XIX, ¤NKK vÉn ch−a ph¶i lµ métvÊn ®Ò trÇm träng, v× c¸c chÊt ¤NKK ®−îc dÇn dÇn hoµ tan vµo khÝ quyÓn vµ kh«ngt¹o ra nh÷ng khu vùc cã nång ®é « nhiÔm cao. KÓ tõ khi con ng−êi b¾t ®Çu sö dông c¸c lo¹i nhiªn liÖu ®èt (gç, than, vµ c¸cchÊt kh¸c) ®Ó chuyÓn n−íc thµnh h¬i n−íc quay c¸c tuèc -bin, con ng−êi ®· b¾t ®Çuph¶i ®èi mÆt víi c¸c vÊn ®Ò ¤NKK. ChÝnh viÖc t¹o ra ®éng c¬ h¬i n−íc ®· t¹o ®iÒukiÖn cho mét sè quèc gia trong thêi ®ã trë nªn giµu cã vµ hïng c−êng, vµ cuéc C¸chm¹ng C«ng nghiÖp ®· lµm t¨ng møc sèng cña con ng−êi, trong khi ®ã l¹i lµm gi¶mtÇm nh×n vµ g©y ra mét sè lo¹i bÖnh tËt - kÕt qu¶ cña ¤NKK. Con ng−êi lu«n nç lùct×m kiÕm sù giµu cã mµ kh«ng coi träng tíi nh÷ng ¶nh h−ëng cña sù ph¸t triÓn ®Õn x·héi vµ m«i tr−êng. ChØ tíi khi nh÷ng th¶m häa ¤NKK x¶y ra víi nhiÒu tr−êng hîpm¾c bÖnh vµ tö vong, loµi ng−êi míi b¾t ®Çu quan t©m ®Õn hiÖn t−îng ¤NKK. Vµo tuÇn cuèi cña th¸ng 10 n¨m 1948, mét l−îng chÊt g©y ¤NKK víi nång ®érÊt cao (®−îc gäi lµ khãi mï - smog) bao phñ quanh khu vùc Donora, Pennsylvania vµc¸c khu vùc l©n cËn. §¸m khãi mï nµy bao bäc toµn bé thÞ trÊn Donora vµo s¸ng ngµythø t− 27 th¸ng 10, lµm gi¶m tÇm nh×n cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. Vµo kho¶ng 2 giês¸ng ngµy thø b¶y, tr−êng hîp tö vong ®Çu tiªn x¶y ra. C¸c tr−êng hîp tö vong vÉntiÕp tôc ®−îc b¸o c¸o lªn vµ tíi ®ªm ngµy thø b¶y ®· cã 19 ng−êi bÞ chÕt. Cã thªm 1 87ng−êi n÷a bÞ èm nÆng vµ chÕt vµo tuÇn sau ®ã. Theo thèng kª cña Bé B¶o vÖ m«itr−êng Mü (1995), chØ trong vßng n¨m ngµy tõ ngµy 26 ®Õn ngµy 31 th¸ng 10, th¶mhäa nµy ®· khiÕn cho 20 ng−êi chÕt vµ h¬n 7000 ng−êi ph¶i nhËp viÖn hoÆc èm. T¹i London, th¸ng 12 n¨m 1952, 4 n¨m sau th¶m ho¹ khãi mï ë Donora, métth¶m häa ¤NKK kh¸c ®· bao chÆt thµnh phè nµy trong vßng 5 ngµy. § ¸m khãi mïdµy mµu vµng rÊt ®Ëm ®Æc bao trïm thµnh phè vµ ng−êi ta ph¶i sö dông khÈu trang khi®i l¹i, tÇm nh×n gi¶m xuèng chØ cßn h¬n 3,5 mÐt (h×nh 4.1). Cã kho¶ng h¬n 4000ng−êi tö vong trong th¶m häa nµy. Thµnh phè New York còng ph¶i tr¶i qua mét sè th¶m häa ¤NKK. LÇn ¤NKKtrÇm träng nhÊt x¶y ra vµo n¨m 1965, víi 400 ng−êi bÞ chÕt. Nh÷ng th¶m häa ¤NKKnµy k ...